اهلی کردن

(تغییرمسیر از اهلی سازی)

اهلی کردن فرایندی است که در آن گروهی از جانوران یا گیاهان به زندگی زیر نظر و تحت حمایت انسانها خو می‌گیرند. انسان‌ها به دلایل مختلف بسیاری از جانوران را در طول تاریخ اهلی کرده‌اند. مهم‌ترین این دلایل شامل؛ تهیهٔ مواد غذایی و کالاهای ارزشمند دیگر (مانند پشم، پنبه و ابریشم)، کمک در انجام برخی فعالیت‌ها (مانند حمل و نقل، شخم زدن زمین و شکار)، محافظت از خود و دام، لذت و تفریح به عنوان جانور مونس یا گیاه تزئینی و برای تحقیقات علمی مانند یافتن درمان بیماری‌ها می‌شوند.

یک نقاشی قدیمی مصری از نخستین مراحل اهلی‌کردن گاو
سگ و گوسفند از نخستین جانوران اهلی‌شده
نقاشی از جانوران وحشی (بالا) و اهلی (پایین)
والتر روتشیلد برای نشان‌دادن شخصیت اهلی گورخرها به عموم مردم، با ۴ گورخر دَشتی معروف خود، کالسکه‌اش را تا کاخ باکینگهام راند.[۱]

فهرست جانوران اهلی ویرایش

نوشتار اصلی: فهرست جانوران اهلی

در این فهرست زمان تقریبی و محل اولین اهلی‌سازی برای جانوران واقعاً اهلی‌شده ذکر شده‌است.

گونه (نام علمی) زمان محل
سگ (Canis lupus familiaris) ۱۵۰۰۰ پیش از میلاد شرق آسیا و آفریقا
گوسفند (Ovis orientalis aries) بین ۹ تا ۱۱۰۰۰ پ. م[۲][۳] جنوب غربی آسیا
بز (Capra aegagrus hircus) ۱۰۰۰۰ پ. م[۴] ایران
خوک (Sus scrofa domestica) ۹۰۰۰ پ. م[۵] خاورمیانه، چین
گاو (Bos primigenius taurus) ۸۰۰۰ پ. م[۶][۷] هند، خاورمیانه و آفریقای جنوب صحرا
گربه (Felis catus) ۷۵۰۰ پ. م[۸] قبرس و خاورمیانه
مرغ (Gallus gallus domesticus) ۶۰۰۰ پ. م[۹] هند و جنوب شرقی آسیا
خوکچه هندی (Cavia porcellus) ۵۰۰۰ پ. م[۱۰] پرو
خر (Equus africanus asinus) ۵۰۰۰ پ. م[۱۱][۱۲] مصر
اردک (Anas platyrhynchos domesticus) ۴۰۰۰ پ. م چین
گاومیش (Bubalus bubalis) ۴۰۰۰ پ. م هند، چین
اسب (Equus ferus caballus) ۴۰۰۰ پ. م[۱۳] دشت‌های اورآسیا
شتر (Camelus dromedarius) ۴۰۰۰ پ. م عربستان
لاما (Lama glama) ۳۵۰۰ پ. م پرو
کرم ابریشم (Bombyx mori) ۳۰۰۰ پ. م چین
گوزن شمالی (Rangifer tarandus) ۳۰۰۰ پ. م[۱۴] روسیه
کبوتر چاهی (Columba livia) ۳۰۰۰ پ. م سواحل مدیترانه
غاز (Anser anser domesticus) ۳۰۰۰ پ. م[۱۵] مصر
شتر دوکوهانه (Camelus bactrianus) ۲۵۰۰ پ. م آسیای میانه
غژگاو (Bos grunniens) ۲۵۰۰ پ. م تبت
بنتنگ (Bos javanicus) نامعلوم جنوب شرق آسیا، جزیره جاوه
گااور (Bos gaurus frontalis) نامعلوم جنوب شرق آسیا
الپاکا (Vicugna pacos) ۱۵۰۰ پ. م پرو
راسو (Mustela putorius furo) ۱۵۰۰ پ. م اروپا
اردک موسکووی (Cairina momelanotus) نامعلوم آمریکای جنوبی
مرغ شاخدار نامعلوم آفریقا
کپور نامعلوم شرق آسیا
بوقلمون ۵۰۰ پ. م مکزیک
ماهی قرمز نامعلوم چین
خرگوش اروپایی ۱۶۰۰ پ. م اروپا

پانویس ویرایش

  1. Is it possible to ride zebras the way we ride horses?, The Guardian
  2. Krebs, Robert E. & Carolyn A. (2003). Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions & Discoveries of the Ancient World. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-31342-3.
  3. Simmons, Paula (2001). Storey's Guide to Raising Sheep. North Adams, MA: Storey Publishing LLC. ISBN 978-1-58017-262-2. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  4. Melinda A. Zeder, Goat busters track domestication بایگانی‌شده در ۴ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine (Physiologic changes and evolution of goats into a domesticated animal), April 2000
  5. Giuffra E, Kijas JM, Amarger V, Carlborg O, Jeon JT, Andersson L. -docsum The origin of the domestic pig: independent domestication and subsequent introgression., April 2000
  6. «Late Neolithic megalithic structures at Nabta Playa (Sahara), southwestern Egypt». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۰.
  7. «Laboratoire de Préhistoire et Protohistoire de l'Ouest de la France». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۰.
  8. domestication of the cat on Cyprus, National Geographic
  9. West B. and Zhou, B-X. , Did chickens go north? New evidence for domestication, World’s Poultry Science Journal, 45, 205-218, 1989, quotation 8 p.
  10. History of the Guinea Pig (Cavia porcellus) in South America, a summary of the current state of knowledge
  11. Beja-Pereira, Albano et al. , African Origins of the Domestic Donkey, Science 304:1781, 18 June 2004, cited in New Scientist
  12. Roger Blench, The history and spread of donkeys in Africa بایگانی‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  13. «The Domestication of the Horse». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۰.
  14. «Domestication of Reindeer». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۰.
  15. Geese: the underestimated species

منابع ویرایش