اوتسی (به آلمانی: Ötzi یا Oetzi) یا اوتسی مردِ یخی یا فریتسِ یخ‌زده یا مرد سیمیلائون نام‌های امروزی مومیایی طبیعی خوب به‌جاماندهٔ مردی‌است از سال ۳۳۰۰ پیش از میلاد. اوتسی قدمتی ۵۳۰۰ ساله دارد.

اوتسی مرد یخی
اوتسی
زادهٔحدود ۳۳۰۰ (پیش از میلاد)
نزدیک روستای کنونی Feldthurns , شمال بولزانو، ایتالیا
درگذشتحدود ۳۲۵۵ (پیش از میلاد) (سن فرد، تقریباً ۴۵ ساله)
کوه‌های آلپ اوتسال در نزدیکی هاوبسلابیوخ در مرز میان اتریش و ایتالیا
علت مرگبه دلیل جراحت تیر در شانه‌اش[۱]
دیگر نام‌هامرد سیمیلائون , فریتسِ یخ‌زده
شناخته‌شده برایکهن‌ترین مومیایی طبیعی یافت‌شده در اروپا
قد۱٫۶۵ متر (۵ فوت ۵ اینچ)
وزن۵۰ کیلوگرم
وبگاه

این پیکر یخ‌زده در ۱۹۹۱ در یخ‌رود شنالشتال در کوه‌های آلپ اوتسال در نزدیکی هاوبسلابیوخ در مرز میان اتریش و ایتالیا یافت‌شد. نام او از اوتسال همان منطقه‌ای که وی را یافتند گرفته‌شده‌است. او کهن‌ترین مومیایی طبیعی پیداشده در اروپاست.[۲]

کشف ویرایش

 
یادمان اوتسی در کوه‌های آلپ اوتسال جایی که یافت‌شد.

اوتسی را دو گردشگر آلمانی نورنبرگی در ۱۹ سپتامبر ۱۹۹۱ پیدا کردند.

در آغاز پنداشته‌شد که این لاشه‌ای تازه است، مانند پیکر بی‌جان بسیاری دیگر که در آن منطقه یافت می‌شد یا حداقل جسد یک خلبان جنگ جهانی است. پیکر به جلو خوابیده بوده و زیر یخ‌ها پیچیده‌شده‌بود.

نیروهای اتریشی با بی‌ظرافتی با یک مته دستی کوچک - که به سهو کفل اوتسی را هم سوراخ کرده‌بود - و یک تبر یخ‌شکن (که در روش‌های باستانشناسی کاربردی ندارد) لاشه را از یخ‌رود بیرون کشیدند.

لاشه را به اینسبروک بردند و در آنجا بود که دیرینگی اوتسی آشکار گشت. پس از آن با بازدید منطقه روشن گشت که جسد در ۹۲٫۵۶ متری خاک ایتالیا بوده‌است. از ۱۹۹۸ تاکنون این پیکر در موزه باستانشناسی تیرول جنوبی در بولتسانو ایتالیا به نمایش گذاشته شد.

بررسی‌های انجام‌شده روی جسد نشان می‌دهد که او از انگل روده‌ای رنج می‌برده‌است، مشکل کبد داشته‌است و رنگ چشم‌ها و مویش تیره بوده‌است.

او ردایی از جنس سبزه و جلیقه و پای‌افزار چرمی به تن داشت. کفش‌ها ضدآب و پهن بودند و این پهنا برای راه رفتن بر روی برف‌ها مناسب می‌نمود و جنسش نیز به گیاه بود که به شکل حصیر درآورده بود. یک لایه چمنی نرم دور پاها را گرم نگه می‌داشته‌است.

ژنتیک ویرایش

بازماندگانی از نسل مادری اوتسی اکنون دیگر در اروپا یافت نمی‌شود، اما بازماندگان نسل پدری اودر اروپا بسیارند. بازماندگان اوتسی به‌خصوص در مناطقی چون جزایر ساردین و کورسیکا زندگی می‌کنند. منظور از مفهوم خویشاوند رابطه مستقیم نسبی با فرد خاصی است، اما در ارتباط با اوتسی «پس از ۲۰۰ نسل» دیگر نمی‌توان از خویشاوندی مستقیم نامی برد. با این تعریف همه اروپائیان می‌توانند از این جهت خود را خویشاوند اوتسی بنامند که او از نخستین اروپائیان بوده‌است. پژوهش دانشمندان نشان داده‌است که شجره حدود یک میلیون نفر شهروند اروپایی به اوتسی می‌رسد.[۳] تحقیقات سال ۲۰۲۳ نشان داد که اوتسی از نسل کشاورزان ترکیه امروزی بوده است. [۴]

پژوهشگران در سال ۲۰۱۳ به این نتیجه رسیدند که ۱۹ نفر از اهالی منطقه تیرول دارای ژن‌هایی هستند که در زیرگروهِ ژن‌های اوتسی جای دارند. یکی از کسانی که نسب خود را به اوتسی منسوب می‌داند، یک مرد سوئیسی به‌نام سیمون گربر است. سیمون گربر که تحقیق روی ژن‌های خود را انجام داده به این نتیجه رسیده‌است که موردهای بسیار مشابهی در دی‌ان‌ای (DNA)های او و اوتسی موجود است. یکی از موردهای تشابه این است که اوتسی ۵۳۰۰ سال پیش نارسایی لاکتوز داشته و سیمون گربر نیز امروز به عدم تحمل لاکتوز دچار است.[۳]

صدا ویرایش

در سپتامبر ۲۰۱۶ دانشمندان با استفاده از سی‌تی اسکن توانستند با موفقیت صدای این مرد عصر حجری را بازسازی کنند. آنها با موفقیت توانستند از تارهای صوتی مومیایی، گلو و دهان وی یک مدل دیجیتالی تهیه کنند. با اندازه‌گیری، طول مجرای صوتی و تارهای صوتی این مومیایی، آنها قادر به خلق دوباره نسبی و تقریبی صدای این مومیایی شدند. با تمام این اطلاعات به دست آمده دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که صدای این مومیایی در فرکانسی بین ۱۰۰ هرتز تا ۱۵۰ هرتز بوده که در مقیاس نرمال و طبیعی صدای یک مرد امروزی است.[۵]

دانستنی‌های بیشتر ویرایش

 
تبر مسی بازسازی‌شدهٔ اوتسی
  • از ابزار او تبری مسی با دسته‌ای از سرخدار می‌باشد. همچنین کاردی از جنس سنگ چخماق با دسته‌ای از چوب درخت زبان‌گنجشک نیز به همراه داشته‌است. همچنین یک ترکش با ۱۴ تیر نوک‌تیز باریک با چوبی از جنس ویبورنوم و زغال اخته و نوک چخماقی و یک کمان ناقص ۱متری از جنس سرخدار از دیگر ابزار اویند. همچنین شماری توت، یک کارد و یک دول هم در کنار او یافت شده‌اند.
  • در سال ۲۰۱۲ اعلام شد که کهن‌ترین سلول‌های خونی شناخته‌شده متعلق به اوتسی است.[۶]
  • بر بدن اوتسی آثار ۶۱ خالکوبی وجود دارد.[۲]
  • پژوهشگران با بررسی محتویان معده اوتسی متوجه شدند که او دو ساعت پیش از مرگ حبوبات و گوشت بز وحشی خورده بوده که آخرین وعده غذاییش بوده‌است.[۷]
  • دانشمندان تعیین کرده‌اند که اوتسی به احتمال زیاد توسط اصابت تیر شلیک شده از یک کمان به قتل رسیده‌است. همچنین از گرده‌های داخل معده اوتسی می‌توان حدس زد که او در فصل بهار به قتل رسیده‌است.[۷]
  • لباس‌های او از پشم بز و گاو بوده‌است.

پانویس ویرایش

  1. PBS NOVA "Iceman Murder Mystery"
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Gannon, Megan (31 March 2014). "A 1,300-year-old Sudanese mummy is found to have a Christian tattoo on her thigh" (به انگلیسی). The Washington Post. Retrieved 23 July 2014.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ دانشمندان: خویشاوندی یک میلیون اروپایی با «مرد یخی» پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
  4. کشف هویت «اوتسی»؛ مرد یخی از نسل کشاورزان ترکیه امروزی بوده است.، صدای آمریکا.
  5. حرف زدن مرد یخی 5 هزار و 300 ساله! پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
  6. Collins, Nick (2 May 2012). "Ötzi the 5,300 old ice man has oldest blood cells in the world" (به انگلیسی). The Telegraph. Archived from the original on 11 August 2014. Retrieved 23 July 2014.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ Owen, James (16 October 2013). "5 Surprising Facts About Otzi the Iceman" (به انگلیسی). National Geographic. Retrieved 23 July 2014.

منابع ویرایش

  • نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، Ötzi the Iceman.‏(۱۹ آوریل ۲۰۰۷)