اولیا چلبی

نویسنده، کاشف و تاریخ‌نگار اهل ترکیه

محمد ظلّی (۱۰۲۰ استانبول -۱۰۹۳ق، ۱۶۱۱–۱۶۸۲م) معروف به اولیا چلبی (به ترکی عثمانی: Evliya Çelebi) کاشف و جهانگرد معروف اهل عثمانی بود. او طی یک دوره چهل ساله به سفر در خاک امپراتوری عثمانی و سرزمین‌های همجوار پرداخت و تجربیات و دیده‌هایش را در سفرنامه‌ای با نام سیاحت‌نامه اولیا چلبی نوشت.[۱]

اولیا چلبی
نام هنگام تولدمحمد
زادهٔ۲۵ مارس ۱۶۱۱
قسطنطنیه، امپراتوری عثمانی
درگذشت۱۶۸۲
دیگر نام‌هادر فرانسوی: Tchelebi
در انگلیسی: Tchalabi/Chalabi
پیشهکاشف و جهانگرد
شناخته‌شده براینوشتن سیاحت‌نامه

در ۲۵ مارس ۲۰۱۱ موتور جستجوی گوگل به مناسبت ۴۰۰مین سالروز تولد اولیا چلبی و به افتخار او گوگل دودل صفحه اصلی خود را در ترکیه تغییر داد.[۲]

زندگی‌نامه ویرایش

اولیا در سال ۱۰۲۰ قمری در استانبول زاده شد. خانواده او که تبارشان را به خواجه احمد یسوی می‌رساندند از مهاجرانی بودند که پس از فتح استانبول، از کوتاهیه بدانجا کوچیدند.

پدر و مادر اولیا چلبی هر دو از وابستان دربار عثمانی بودند. پدر او درویش محمد ظلی جواهرفروش بود و مادر اولیا چلبی از اهالی آبخاز و مرتبط با ملک احمدپاشا، وزیر اعظم عثمانی، بود.

اولیا در مدرسه زبان‌های عربی و فارسی و موسیقی را آموخت و سپس به دربار عثمانی راه یافت. او ۴۰ سال از عمرش را به سیر و سیاحت در قلمرو امپراطوری عثمانی و سرزمین‌های اطراف آن کرد.[۳]

چلبی قرن‌ها قبل، سفر خود را از استانبول با نوشتن خصوصیات این شهر شامل ساختمان‌ها، بازارها، رسوم و فرهنگ آن آغاز کرد. چلبی به تمام آناتولی، خاورمیانه، قفقاز، سودان، صحرای عرب تا شمال حبشه، روم اروپایی، آلبانی، رومانی، مجارستان، وین، آلمان، هلند، بوسنی هرزگوین، جنوب روسیه، تمامی سرزمین‌های عرب و بخش‌هایی از ایران از جمله تبریز و شهرهای اطراف آن سفر کرد.[۴]

جستارهای وابسته ویرایش

پانویس ویرایش

  1. "Saudi Aramco World: The Unread Masterpiece of Evliya Çelebi". saudiaramcoworld.com. Archived from the original on 27 October 2014. Retrieved 2014-10-27.
  2. «400th Birthday of Evliya Çelebi». www.google.com. دریافت‌شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۶.
  3. «اولیا چلبی:دانشنامه بزرگ اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۴.
  4. ««سیاحتنامه» ی اولیا چلبی میراث معنوی یونسکو شد». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). ۱ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۶.

منابع ویرایش