اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را

غزلی با مطلع «اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را»، غزل شمارهٔ ۳ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است. این غزل یکی از معروف‌ترین غزل‌های دیوانِ حافظ است. این غزل آشناترین شعر حافظ در جهان انگلیسی زبان است و نخستین شعر حافظ به شمار می‌رود که به انگلیسی ترجمه شده‌است.

اگر آن ترک شیرازی
زبان	فارسی
شاعر	حافظ
شمار ابیات	۹
بحر	هَزَجِ مُثَمَّنِ سالم مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
متن
اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را بده ساقی می باقی که در جنّت نخواهی یافت کنار آب رکن‌آباد و گلگشت مصلّا را فغان کاین لولیان شوخ شیرین‌کار شهرآشوب چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم که عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را اگر دشنام فرمائی و گر نفرین دعا گویم جواب تلخ می‌زیبد لب لعل شکرخا را نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست‌تر دارند جوانان سعادتمند پند پیر دانا را حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو که کس نگشود و نگشاید بحکمت این معما را غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریّا را ۲ ۴ ۶ ۸ نسخهٔ مبنا: تصحیحِ محمّد قزوینی و قاسم غنی
⇒ ⇐

ادعا شده که احتمالاً این شعر پس از سال ۱۳۷۰ میلادی در زمانی که تیمور لنگ سمرقند را به پایتختی برگزید و شروع به توسعه آن کرد سروده شده‌است. یک قرن پس از مرگ حافظ یک حکایت معروف دربارهٔ ملاقات تیمور لنگ با حافظ و انتقاد او دربارهٔ بی‌حرمتی به سمرقند و بخارا نقل می‌شد. این داستان برای نخستین بار در کتاب انیس الناس اثر شجاع شیرازی در سال ۱۴۲۶ میلادی به نوشتار درآمد و در سال ۱۴۸۶ در تذکرةالشعرای دولتشاه سمرقندی شرح داده شد. اگر این ملاقات صورت گرفته باشد، که مشخص نیست، حتماً در نخستین سفر تیمور لنگ به شیراز در سال ۱۳۸۷ و دو سال پیش از مرگ حافظ رخ داده‌است.

منابع

• حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد. قزوینی، محمد؛ غنی، قاسم، ویراستاران. دیوان حافظ. تهران: سینا.