ایزابل یکم

ایزابل یکم معروف به ایزابل کاتولیک و ایزابل اتحادگر (زادهٔ ۲۲ آوریل ۱۴۵۱ – درگذشتهٔ ۲۶ نوامبر ۱۵۰۴) شهبانوی کاستیا و لئون از ۱۴۷۴ تا ۱۵۰۴ و پس از ازدواجش با فرناندوی دوم، پادشاه آراگون در ۱۴۶۹، شهبانوی آراگون از ۱۴۷۹ تا ۱۵۰۴ بود. او و فرناندو با فتح گرانادا در ۱۴۹۲ اسپانیای واحد را پایه گذاردند و ایزابل حمایت مالی از سفرهای اکتشافی کریستف کلمب در دنیای جدید را برعهده گرفت. ایزابل و فرناندو نخستین حاکمان اسپانیای متحد بودند و عصر طلایی اسپانیا را بنیاد نهادند و اسپانیا به یکی از قدرت‌های بزرگ اروپا تبدیل شد. آن‌ها همچنین در همان سال دست به اخراج یهودیان از اسپانیا زدند و در ۱۵۰۲ نیز مسلمانان گرانادا را که مسیحی نشده بودند، اخراج کردند.

ایزابل یکم
فرمانروایان کاتولیک
پرتره ایزابل یکم، ملکه کاستیا و آراگون
ملکه کاستیا و لئون
سلطنت	۱۱ دسامبر ۱۴۷۴ – ۲۶ نوامبر ۱۵۰۴
تاج‌گذاری	۱۳ دسامبر ۱۴۷۴
پیشین	انریکه چهارم
جانشین	خوآنای یکم
پادشاهی مشترک	فرناندوی دوم، پادشاه آراگون
ملکه همنشین آراگون
سلطنت	۲۰ ژانویه ۱۴۷۹ - ۲۶ نوامبر ۱۵۰۴
زاده	۲۲ آوریل ۱۴۵۱ مادریگال د لاس آلتاس ترس
درگذشته	۲۶ نوامبر ۱۵۰۴ (۵۳ سال) مدینا دل کامپو، اسپانیا
آرامگاه	نمازخانه سلطنتی گرانادا
همسر(ان)	فرناندوی دوم، پادشاه آراگون (ا. ۱۴۶۹)
فرزند(ان)	آلونسو آراگون (نامشروع) ایزابل، ملکه پرتغال خوان، شاهزاده آستوریاس خوآنای یکم، ملکه کاستیا و آراگون ماریا، ملکه پرتغال کاترین آراگون، ملکه انگلستان
دودمان	تراستامارا
پدر	خوآن دوم، پادشاه کاستیا و لئون
مادر	ایزابلای پرتغال، ملکه کاستیا
امضاء

زندگی

ایزابل دختر خوآن دوم، پادشاه کاستیا و لئون از دومین همسرش ایزابلای پرتغال بود که در ۲۲ آوریل ۱۴۵۱ در مادریگال د لاس آلتاس ترس در کاستیا زاده شد.

او همچنین خواهر ناتنی انریکه چهارم بود که در ۱۴۵۴ بر تخت پادشاهی کاستیا نشست. انریکه سپس ایزابل را وارث و جانشین خود ساخت، اما پس از آنکه ایزابل در ۱۴۶۹ به منظور اتحاد دو پادشاهی کاستیا و آراگون با فرناندو، پسر خوان دوم، پادشاه آراگون ازدواج کرد دختر خودش خوانا را به عنوان جانشین اعلام کرد.

در ۱۴۷۴ انریکه درگذشت و ایزابل بی‌درنگ مدعی تاج و تخت پادشاهی شده و خودش جانشین انریکه شد. در نتیجهٔ این کار جنگی داخلی درگرفت و گروهی از نجیب‌زادگان با همراهی آفونسوی پنجم، پادشاه پرتغال به حمایت از خوانا برخاستند. اما ارتش آلفونسو در نبرد تورو در ۱۴۷۶ شکست خورد و او در ۱۴۷۹ با ایزابل و فرناندو که فرمانروایان کاتولیک لقب گرفته بودند، صلح کرد. در همان سال خوان دوم، پادشاه آراگون درگذشت و فرناندو جانشین او شد. او سپس ایزابل را که اینک شهبانوی آراگون نیز بود در ۱۴۸۱ در امور حکومتی با خود شریک کرد و شرایط برای ایجاد یک اسپانیای واحد مهیا بود.

ایزابل و فرناندو به منظور کامل کردن یکپارچه‌سازی اسپانیا در ۱۴۸۱ وارد نبردی طولانی با پادشاهی مسلمان‌نشین گرانادا شدند که با پیروزی کامل اسپانیایی‌ها در ۱۴۹۲ پایان یافت. صلح نامه‌ای امضا شد و مورهای گرانادا اجازه یافتند تا در دین خود باقی‌مانده و قوانین اسلامی را اجرا کنند. اما دیری نپایید که این مفاد زیر پا گذاشته شد و به‌دنبال شورش آن‌ها در ۱۵۰۲، تمامی مسلمانان بالغی که از پذیرش مسیحیت سر باز زده بودند از اسپانیا اخراج شدند. پیش از این نیز در ۱۴۹۲ همین موضوع در مورد یهودیان اجرا شده بود و فرمانروایان کاتولیک که داشتن هر مذهبی به جز کاتولیک رومی را در اسپانیا ممنوع اعلام کرده بودند پس از برگزاری دادگاه‌های تفتیش عقاید سال ۱۴۷۸، فرمان به اخراج تمامی یهودیان کاستیایی دادند که غسل تعمید نیافته و مسیحی نشده بودند.

ایزابل همچنین درصدد افزایش قدرت سلطنتی در برابر نجبای یاغی کاستیایی بود و برای رسیدن به این هدف، او بار دیگر قانون هرمانداد را احیا کرد و زمین‌های بسیاری از نجیب‌زادگان را مصادره نمود و اربابان و اشراف‌زادگان قدرتشان در مقابل فرمان‌های سلطنتی بسیار محدود شد و تماماً وابسته به فرمانروا شدند. ایزابل همچنین ادارهٔ تمامی دارایی‌ها و قدرت‌های شوالیه‌های قدرتمند ارتش مذهبی کاستیا را در دست گرفت و فرناندو را فرماندهٔ ارشد آنان ساخت. در ۱۴۹۲ ایزابل با دوراندیشی، حمایت مالی از سفرهای اکتشافی کریستف کلمب را برعهده گرفت و کلمب راهی نخستین سفرش به دنیای جدید شد. او و فرناندو همچنین دست به گسترش آموزش و هنر زده و فعالیت‌های ساختمان‌سازی را تشویق کردند. سبک این دوره «ایزابلینو» (ایزابلایی) نامیده می‌شود که به افتخار ملکه ایزابل چنین نامگذاری شده‌است.

ایزابل پنج فرزند داشت که از این میان دخترش کاترین آراگون با هنری هشتم، پادشاه انگلستان ازدواج کرد که اتفاقات مربوط به زناشویی آن‌ها باعث ایجاد اصلاحاتی در قوانین انگلستان شد. دیگر دخترش خوانا با فیلیپ بورگوندی، پسر و ولیعهد ماکسیمیلیان یکم، امپراتور مقدس روم، ازدواج کرد و فرزندشان کارل که بعدتر با عنوان کارل پنجم به مقام امپراتور مقدس روم رسید، وارث تاج و تخت اسپانیا شد.

ایزابل در ۲۶ نوامبر ۱۵۰۴ در مدینا دل کامپوی اسپانیا درگذشت و دخترش خوانا با نایب‌السلطنگی فرناندوی دوم جانشین او شد.

ملکه ایزابل الهام بخش مهره وزیر در شطرنج مدرن

هنگامی‌که اعراب اسپانیا را در قرن هشتم میلادی فتح کردند شطرنج را به اسپانیا آوردند. اما بنا بر تحقیق تاریخ نگاران شطرنج، آن شطرنج به شکل امروزی نبود تا این که ایزابل در اوج قدرت خود قرارگرفت و این چنین شد که Queen (وزیر در زبان فارسی) به قدرتمندترین مهره شطرنج تبدیل شد. دکتر وسترولد که کتابی در مورد تکامل شطرنج مدرن تدوین کرده‌است می‌گوید شطرنج همیشه انعکاسی از دنیای واقعی بوده‌است.

او می‌گوید تصادفی نیست که پیدایش اولین مهره زن در شطرنج با پوشش یک تاج، شمشیر و عصای سلطنتی هم‌زمان شد با ظهور ملکه ایزابل که اروپا را با قدرت رهبری، شجاعت و عزم خود شگفت زده ساخت.

بازی شطرنج نشان دهنده جنگ و تقابل بین دو ارتش می‌باشد که در آن شاه در بین رخ‌ها، فیل‌ها (۲) و سواره‌نظام خود قرار دارد درحالی‌که صفوف پیاده‌ها نمایشگر دهقانان و سربازان پیاده در خط جلویی است. این بازی در سراسر آندلس (اسپانیای امروزی) بسیار محبوب بود و بازتابی از درگیری‌های مداوم بین پادشاهی‌های عربی و بین شوالیه‌های جنگجوی مسیحی و کافران اشغالگر بود.

این نظریه بر این است که این جنگجویان واقعی سرعت بازی شطرنج را کند احساس می‌کردند بنابراین به ملکه (وزیر) با تلفیقی از قدرت فیل و رخ آزادی حرکات بیشتری داده شد. این امر موجب تغییراتی درحرکات گشایشی شد و به وسط بازی تنوع بیشتری بخشید و آخر بازی را با قادر ساختن پیاده برای وزیر شدن در خانه آخر دگرگون کرد. و همه این عوامل باعث شد که کیش و مات در صفحه شطرنج شتاب بیشتری بگیرد.

خوزه آنتونیو گارزون، تاریخ‌نویس والنسیایی که بادکتر وسترولد همکاری دارد می‌گوید یک شعر والنسیایی به نام شطرنج عاشقان که در سال ۱۴۷۵ یعنی همان سال تاجگذاری ملکه نوشته شده‌است، برای اولین بار حرکات امروزی وزیر بر روی صفحه شطرنج را توصیف کرده‌است. این اثر یک تمثیل است که بازی کامل شطرنج را توصیف کرده‌است و اشارات صریحی به دربار آن زمان دارد.

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• Isabella of Castile. Answers.com. Britannica Concise Encyclopedia, Encyclopædia Britannica, Inc. , 1994-2010. http://www.answers.com/topic/isabella-of-castile, accessed March 03, 2011.
• Isabella of Castile. Answers.com. Biographies, Answers Corporation, 2006. http://www.answers.com/topic/isabella-of-castile, accessed March 03, 2011.
• Isabella of Castile. Answers.com. The Columbia Electronic Encyclopedia, Sixth Edition, Columbia University Press. , 2011. http://www.answers.com/topic/isabella-of-castile, accessed March 03, 2011.

https://web.archive.org/web/20130312132308/http://iranianchess.ir/