ایزوپروترنول
ایزوپروترنول (به انگلیسی: Isoproterenol)
 ایزوپروترنول | |
| داده‌های بالینی | |
|---|---|
| روش مصرف دارو | تزریقی (در برخی ممالک: استنشاقی) |
| گروه دارویی | ترکیب آدرنرژیک |
| کد ATC | |
| داده‌های فارماکوکینتیک | |
| دفع | این دارو و متابولیت‌های آن از راه ادرار دفع می‌شود |
| شناسه‌ها | |
| شمارهٔ سی‌ای‌اس | |
| پاب‌کم CID | |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.028.807 |
| داده‌های فیزیکی و شیمیایی | |
| فرمول شیمیایی | C11H17NO۳ |
| جرم مولی | ۲۱۱٫۲۵۸ گرم در مول |
نامهای تجارتی : Isuprel - Mistometer - Norisodrine (در برخی کشورها با نام Isoprenaline نیز شناخته می‌شود)
رده دارویی: ترکیب آدرنرژیک
رده درمانی: گشادکننده برونشها (برونکودیلاتور)، محرک قلبی
اشکال دارویی: آمپول ۰/۲ میلی گرم در سی سی، آمپول ۲ میلی گرم در ۲ سی سی (یا ۱ میلی گرم در ۱ سی سی)
مکانیسم اثر ویرایش
ایزوپروترنول اثر برونکوودیلاتوری خود را از طریق اثر مستقیم بر روی گیرنده‌های Beta۲آدرنرژیک در ریه و اثر محرک قلب خود را از طریق اثر مستقیم بر روی گیرنده‌های Beta۱آدرنرژیک در قلب اعمال می‌کند.
نکته از فارماکولوژی کاتزونگ: ایزوپروترنول یک آگونیست خالص بتا است که ضربان قلب را افزایش می‌دهد. دارویی مثل اپی نفرین که یک آگونیست خالص آلفا و بتا است که ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
متاپروترنول نیز یک آگونیست اختصاصی Beta۲ محسوب می‌شود که در درمان تنگی برونشها در آسم کاربرد دارد.
نکته ای دیگر از کاتزونگ: تزریق ایزوپروترنول که یک بتاآگونیست است، سبب کاهش فشار خون دیاستولی و تغییر اندک در فشار خون سیستولی می‌گردد، بنابراین فشار نبض افزایش می یابد. این دارو، فشار دیاستولی را به دلیل کم کردن مقاومت عروقی کاهش می‌دهد و حجم ضربه ای را نیز شدیداً افزایش می‌دهد.
موارد مصرف ویرایش
- گشادکننده برونش در برونکواسپاسم حین بیهوشی
- محرک قلبی در آریتمی
- داروی کمکی در درمان سندرم هیپوپرفوزیون
- درمان بلوک کامل قلبی بعد از بسته شدن VSD
- درمان برونکواسپاسم در طی حملات حاد و خفیف آسم
- درمان برونکواسپاسم در COPD
- کنترل موقت برادی کاردی مقاوم به آتروپین
طریقه مصرف ویرایش
- به عنوان گشادکننده برونش در برونکواسپاسم حین عمل بیهوشی:
در بالغین: ۰/۰۱ تا ۰/۰۲ میلی گرم به صورت داخل وریدی، که در صورت نیاز می‌توان این دوز را تکرار کرد.
- به عنوان محرک قلبی در آریتمی:
در بالغین با روش‌های ذیل تجویز می‌شود:
- روش اول: ۰/۰۲ میلی گرم به صورت داخل قلبی تزریق می‌شود و در صورت نیاز، دوز بعدی بر حسب پاسخ بیمار تجویز می‌شود.
- روش دوم:ابتدا ۰/۲ میلی گرم از راه عضلانی تزریق می‌شود و سپس در صورت نیاز ۰/۲ تا ۱ میلی گرم، باز از راه عضلانی تزریق می‌گردد.
- روش سوم: ابتدا ۰/۰۲ تا ۰/۰۶ میلی گرم از راه وریدی تزریق می‌شود و سپس در صورت نیاز ۰/۰۱ تا ۰/۲ میلی گرم از راه وریدی تزریق می‌شود.
- روش چهارم: ۲ میلی گرم ایزوپروترنول در ۵۰۰ سی سی محلول DW۵٪ ریخته می‌شود و با سرعت ۰/۰۰۵ میلی گرم در دقیقه به صورت انفوزیون وریدی تجویز می‌شود.
- روش پنجم: ۰/۲ میلی گرم از راه زیرجلدی تزریق می‌شود و سپس در صورت نیاز ۰/۱۵ تا ۰/۲ میلی گرم از راه زیرجلدی تزریق می‌شود.
- به عنوان داروی کمکی در سندرم هیپوپرفوزیون:
در بالغین: ۲ میلی گرم ایزوپروترنول در ۵۰۰ سی سی محلول DW۵٪ ریخته می‌شود و با سرعت ۰/۰۰۰۵ تا ۰/۰۰۵ میلی گرم در دقیقه به صورت انفوزیون وریدی تجویز می‌شود.
موارد منع مصرف ویرایش
- حساسیت مفرط نسبت به ایزوپروترنول و سایر سمپاتومیمتیک‌ها.
- دیس ریتمی‌های قلبی، به خصوص در تاکی کاردی
موارد احتیاط ویرایش
- بیماران مسن
- بیماران دیابتیک
- بیماری‌های کلیه
- بیماری‌های قلب و عروق (شامل: هیپرتانسیون، نارسایی عروق کرونری، آنژین)
- هیپرتیروئیدیسم
- بیماران حساس به سولفیت
تداخلات دارویی ویرایش
- در صورت مصرف همزمان ایزوپروترنول با سایر داروهای آدرنرژیک، اثرات آدرنرژیک آن تشدید می‌گردد.
- بدنبال مصرف همزمان این دارو با مهارکننده‌های منوآمین اکسیداز، حملات هیپرتانسیون اتفاق می‌افتد.
- داروهای مسدودکننده گیرنده‌های بتا آدرنرژیک، اثرات درمانی ایزوپروترنول را از بین می‌برد.
- مصرف همزمان ایزوپروترنول با سیکلوپروپان و هالوتان، آریتمی ناشی از مصرف این دارو تشدید می‌گردد.
عوارض جانبی ویرایش
- در سلسله اعصاب مرکزی: عصبی شدن، بی قراری، بی خوابی، اضطراب، ترس، تحریک پذیری، ضعف، سردرد، سرگیجه، ترمور خفیف.
- در قلب و عروق: تپش قلب، تاکی کاردی، آنژین، تغییر در فشارخون، دیس ریتمی
- در دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ
- در متابولیک: هیپرگلیسمی
- در سایر قسمت‌ها: تحریک وخیز برونشها، تعریق، برافروختگی، وزوز گوش.
نکته مهم: در صورت ایجاد آنژین، دیس ریتمی‌های بطنی، تورم غدد پاروتید یا بروز هر گونه اشکال تنفسی، مصرف ایزوپروترنول را باید قطع نمود.
منابع ویرایش
- راهنمای کاربرد داروهای ژنریک ایران، دکتر رامین خدّام، چاپ هفتم،۱۳۸۸، صفحات:۵۱۶ و ۵۱۷
- فرهنگ داروهای ژنریک ایران و دسته‌بندی داروها، دکتر مصطفی صابر، چاپ هفتم، صفحه:۱۸
- فارماکولوژی کاتزونگ-ترور، فصل ۸(داروهای سمپاتومیمتیک)
- مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، بازدید در ۱۲ ماه مهٔ ۲۰۱۰(تکمیل اطلاعات جدول)