ویکی‌پدیا

ایندیم

یکی از عنصرهای جدول تناوبی عنصرها
(تغییرمسیر از ایندیوم)

ایندیوم (Indium) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نشانه کوتاه آن In و عدد اتمی آن ۴۹ است. ایندیوم یک فلز نرم سفید نقره‌ای است و در برابر آب و هوا پایدار است. این فلز شبیه قلع است. ازنظر شیمیایی مشابه آلومینیوم و گالیوم است؛ امّا از نظر ظاهری بیشتر شبیه روی می‌باشد. ایندیوم نرم‌ترین فلزی است که قلیایی نیست و نقطه ذوب آن از گالیم و سدیم بیشتر است ولی از لیتیم و قلع کمتر است.[۴]

ایندیم، 49In
Indium.jpg
ایندیم
تلفظ‎/ˈɪndiəm/‎ ​(IN-dee-əm)
ظاهرsilvery lustrous gray
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)۱۱۴٫۸۱۸(۱)[۱]
ایندیم در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
 Ga
↑
In
↓
Tl
کادمیم ← ایندیم → قلع
عدد اتمی (Z)49
گروهگروه ۱۳ (گروه بور)
دورهدوره 5
بلوکبلوک-p
دسته Post-transition metal
آرایش الکترونی[Kr] 4d10 5s2 5p1
2, 8, 18, 18, 3
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب429.7485 K ​(156.5985 °C, ​313.8773 °F)
نقطه جوش2345 K ​(2072 °C, ​3762 °F)
چگالی (near r.t.)7.31 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)7.02 g/cm3
حرارت همجوشی3.281 kJ/mol
آنتالپی تبخیر 231.8 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی26.74 J/(mol·K)
فشار بخار
فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K
در دمای (K) 1196 1325 1485 1690 1962 2340
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش−5, −2, −1, +1, +2, +3[۲] (an amphoteric اکسید)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 1.78
انرژی یونش
  • 1st: 558.3 kJ/mol
  • 2nd: 1820.7 kJ/mol
  • 3rd: 2704 kJ/mol
شعاع اتمیempirical: 167 pm
شعاع کووالانسی pm 142±5
شعاع واندروالسی193 pm
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری ایندیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری ​چهارگوشه
Tetragonal crystal structure for ایندیم
سرعت صوت thin rod1215 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی32.1 µm/(m·K) (at 25 °C)
رسانندگی گرمایی81.8 W/(m·K)
رسانش الکتریکی83.7 n Ω·m (at 20 °C)
رسانش مغناطیسیدیامغناطیس[۳]
مدول یانگ11 GPa
سختی موس1.2
سختی برینل8.83 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس7440-74-6
ایزوتوپ‌های ایندیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
113In 4.3% 113In ایزوتوپ پایدار است که 64 نوترون دارد
115In 95.7% 4.41×1014 y β− 0.495 115Sn
| منابع
کاربردهای ایندیوم
کاربردهای ایندیوم
سیم ایندیوم شکل‌پذیر
سیم ایندیوم شکل‌پذیر

خواصویرایش

  • عدد اتمی: ۴۹ با آرایش الکترونی Kr] 4d105s25p1] که دوست دارد سه الکترون از دست بدهد و به ایندیوم(III) تبدیل شود ولی در بعضی حالت‌ها فقط یک الکترون از دست می‌دهد و به ایندیوم(I) تبدیل می‌شود.
  • جرم اتمی: ۱۱۴٫۸۲
  • نقطه ذوب: C° ۱۵۶٫۶ (از همولوگ سبک خوب یعنی گالیم بیشتر و از همولوگ سنگین خوب یعنی تالیوم و قلع کمتر است.[۵])
  • نقطه جوش: C° ۲۰۷۲ (بیشتر از نقطه جوش تالیوم و کمتر از نقطه جوش گالیم است.[۶])
  • چگالی: ۷٫۳۱g/cm3 (از گالیم بیشتر و از تالیوم کمتر است)
  • شعاع اتمی: ۲A
  • ظرفیت: ۱و۲و۳
  • حالت استاندارد: جامد
  • ایزوتوپها: ۳۹ ایزوتوپ شناخته‌شده با عدد جرمی ۹۷ تا ۱۳۵ دارد.

ایندیم فلز سفید رنگ و بسیار نرمی است که با چاقو بریده می‌شود و دارای سطحی درخشان می‌باشد.[۷] این فلز اگر خالص باشد هنگام خم شدن تولید صدایی ممتد و زیر می‌کند.[۸] ایندیم را بیشتر از پسماندهایی که در طول پردازش سنگ معدن روی بجا مانده‌است، تولید می‌کنند، اما در سنگ معدن آهن، سرب و مس نیز یافت می‌شود.

ایندیوم با آب واکنش نمی‌دهد ولی این ماده توسط اکسیدکننده‌های قوی‌تری مانند هالوژن‌ها اکسید می‌شود و ترکیبات ایندیوم (III) به دست می‌آید.[۹]

خاصیت ویژه و غیرمعمول آن، این است که در دمای بسیار پایین نرم و قابل کار می‌ماند.

ایندیوم هیچ نقش بیولوژیکی شناخته‌شده‌ای ندارد. اگر بیش‌از چند میلی‌گرم مصرف شود سمی است و می‌تواند روی رشد جنین تأثیر بگذارد.

تاریخچهویرایش

ایندیوم در سال ۱۸۶۳ توسط دو شیمیدان آلمانی به نام‌های فردیناند رچ(ferdinand reich) و تئودور ریچر(hieronymous theodoe richter) کشف شد. ریچر در جستجوی عنصر تالیم در کانی‌های روی بود، که با مشاهده یک خط نیلی رنگ براق در طیف‌سنجی نمونه‌ها به وجود ایندیوم پی برد. نام ایندیوم از آبی نیلی نشأت گرفته‌است.

 
تولید جهانی ایندیوم[۱۰]

ایندیوم از لحاظ فراوانی همانند نقره است ولی بسیار ساده‌تر از نقره بازیابی می‌شود و معمولاً همراه کانی‌های آهن، سرب و مس می‌باشد.

فراوانی در طبیعتویرایش

ایندیوم یکی از کمترین مواد معدنی موجود در زمین است. این ماده در طبیعت غیر ترکیبی یافت شده‌است، امّا به‌طور معمول در ارتباط با مواد معدنی روی و سنگ معدن آهن، سرب و مس یافت می‌شود. ایندیوم به عنوان محصول جانبی تصفیهٔ روی به‌صورت تجاری تولید می‌شود.[۱۱]

تولید جهانی عمدتاً از کانادا انجام می‌شود و حدود ۷۵ تن در سال است، ذخایر این فلز بیش از ۱۵۰۰تن تخمین زده می‌شود.

کاربردویرایش

عمده کاربرد ایندیوم در ساخت لایه‌های نازکی است که از آن‌ها به‌عنوان لایه‌های روغن‌کاری شده استفاده می‌شود. بیشترین مقدار ایندیوم مصرف شده مربوط به تولید جهانی LCD است.

اولین برنامهٔ کاربردی در مقیاس بزرگ از ایندیوم، در زمان جنگ جهانی دوم بود که کارایی موتورهای هواپیمایی را بالا می‌برد تا از آسیب و خوردگی محافظت کند. البته امروزه کاربرد ایندیوم به این شکل رایج نیست.

بعدها کاربردهای بیشتری برای آن در آلیاژها، لحیم‌ها و علم الکترونیک یافت شد و تولید آن به‌تدریج افزایش یافت.

در اواسط و اواخر دهه ۹۰ تولید نیمه‌هادی‌های فسفید ایندیم و لایه‌های نازک اکسید ایندیم – قلع برای liquid crystal displays یعنی همان LCD بیشتر مورد توجه قرار گرفت. تا پایان سال ۱۹۹۲ این لایه‌های نازک عمده‌ترین کاربرد این عنصر بود.[۱۲]

از دیگر کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • در ساخت آلیاژهای با نقطه ذوب پایین کاربرد دارد. آلیاژی که حاوی ۲۴٪ ایندیم و ۷۶٪ گالیم می‌باشد، در دمای اتاق به حالت مایع است.
  • برای ساخت نور رسان‌ها، ژرمانیم، ترانزیستور، دیودها و دمایاب‌ها بکار می‌رود.
  • از آن می‌توان برای روکش فلزات استفاده کرد و با بخار آن روی شیشه، تولید آیینه‌هایی نمود که به همان خوبی آیینه‌های ساخته شده با نقره است، اما در مقابل فرسایش مقاومت بیشتری دارد.
  • اکسید آن برای ساخت صفحات کلید (Panels) برق درخشی (electroluminescent) مورد استفاده می‌باشد.[۱۳]
  • در صنعت جواهرسازی از این عنصر برای ایجاد سختی و ایجاد جلا و شفافیت استفاده می‌شود. البته به علت اختلاف زیاد بین دمای ذوب و دمای تبخیر و پایین بودن دمای ذوب برای جلوگیری از سوخت شدن و تغییر ندادن عیار طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • خاصیت غیرمعمولی دارد که در دمای بسیار پایین نرم و قابل ماشین‌کاری می‌ماند. این ویژگی اجازه می‌دهد تا از آن در تجهیزات ویژهٔ مورد نیاز در دمای نزدیک به صفر مطلق استفاده شود. این یک انتخاب عالی برای پمپ‌های برودتی، سیستم‌های با خلأ زیاد و سایر کاربردهای اتصال و مهر و موم منحصر به فرد است.
  • یکی دیگر از موارد مهم استفاده از ایندیوم در ساخت آلیاژها است که در دستگاه‌های الکترونیکی و مواد مورد استفاده در دندان پزشکی استفاده می‌شود. ایندیم را در آلیاژها "ویتامین فلزی" می‌نامند، به این معنی که مقادیر بسیار کمی از ایندیم می‌تواند تغییرات بزرگی در آلیاژ ایجاد کند. به عنوان مثال، افزودن مقدار کمی ایندیم به آلیاژهای طلا و پلاتین، آنها را بسیار سخت‌تر می‌کند.
  • برخی از قطعات هواپیما از آلیاژهای حاوی ایندیوم ساخته شده‌اند و از واکنش آن‌ها با اکسیژن هوا یا فرسودگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
 
[۱۴] Uses for Indium

استفاده‌های نوین از ایندیوم عبارتند از:

  1. در صنایع نیمه هادی
  2. در لحیم‌کاری
  3. در مهر و موم‌های فلزی نرم
  4. در تولید پوشش‌های رسانایی شفاف از اکسید قلع ایندیوم (ITO)
  5. در الکترونیک
  6. در انواعی از لامپ‌ها
  7. در امالگام‌های دندان
  8. یکی از جایگزین‌های جیوه در باتری‌های قلیایی
  9. در میله‌های کنترل برای راکتورهای هسته‌ای

اکسید قلع ایندیوم(ITO)ویرایش

اکسید قلع ایندیم(ITO) یک ترکیب سه تایی از ایندیم، قلع و اکسیژن در نسبت‌های مختلف است. بسته به محتوای اکسیژن، می‌توان آن را به عنوان سرامیک یا آلیاژ توصیف کرد.

ITO یک رسانا است که معمولاً به‌عنوان یک پوشش نازک استفاده می‌شود. در لایه‌های نازک شفاف و بی‌رنگ است، درحالی که به صورت جامد بسته به درجهٔ اکسیداسیون آن، معمولاً مایل به زرد تا خاکستری است.[۱۵]

حدود ۴۵٪ از کل ایندیم برای تولید ITO استفاده می‌شود و این در سلول‌های خورشیدی و LCDها (نمایشگرهای کریستال مایع) کاربرد دارد. در هردو این وسایل از ITO برای ایجاد جریان الکتریکی روی دستگاه و عبور نور از آن استفاده می‌شود.[۱۶]

استفاده از ITO در موارد دیگر: پنل‌های لمسی، نمایشگرهای الکتروکرومیک، الکترو لومینسانس، نمایشگرهای پلاسما، نمایشگرهای انتشار میدانی، پوشش‌های بازتابنده گرما، سنسورهای گاز، فتوولتائیک.[۱۷]

ایندیوم در پزشکیویرایش

افراد برای خستگی، پیری، تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش تولید هورمون از ایندیوم استفاده می‌کنند؛ اما هیچ مدرک علمی خوبی برای حمایت از این موارد وجود ندارد. استفاده از ایندیوم به صورت خوراکی نیز می‌تواند خطرناک باشد. ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی گاهی برای کمک به تشخیص انواع خاصی از سرطان، یک نسخه تأیید شده توسط FDA، به نام indium (In-111) pentetreotide به روش IV استفاده می‌کنند.[۱۸]

عوارض جانبیویرایش

ایندیوم اگر خورده‌شود خطرناک است.

ایندیوم برای بسیاری از قسمت‌های بدن سمی است.

هنگامی که یک محصول حاوی ایندیوم(In-111)پنتروتید توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی به‌صورت IV تجویز شود، به احتمال زیاد به این روش ایمن است.

هشدارها و احتیاط‌های ویژهویرایش

در زمان بارداری و شیردهی مصرف ایندیم از طریق دهان یا به صورت IV خطرناک است. اثرات ایندیوم بر نوزاد متولد نشده یا شیرخوار ناشناخته است، اما سمی بودن آن محرز است.

بازیافتویرایش

از آنجا که ایندیوم به‌طور گسترده‌ای در محیط پخش نمی‌شود، تهدیدی برای حیات زمین و دریا نیست. اثرات زیست‌محیطی این ماده به‌طور کامل بررسی نشده‌است. البته بخش قابل توجهی از آن از بازیافت بدست می‌آید.

امروزه هر سال حدود ۴۸۰ تن ایندیوم از معدن به دست می‌آید و ۶۵۰ تن از طریق بازیافت به دست می‌آید. فناوری مورد استفاده در بازیافت ایندیوم بیشتر اختصاصی است.

ایندیوم بیشتر از بهبود یافتن اکسید قلع ایندیوم(ITO) مصرف شده از طریق مراحل زیر دست می‌آید:

  1. از نیتریک اسید استفاده می‌شود تا نیتریت ایندیوم به دست بیاید که با خنثی سازی همراه است که باعث تولید هیدروکسید ایندیوم می‌شود.
  2. اکسید ایندیوم از طریق تجزیه حرارتی تشکیل شده و در اسید سولفوریک حل می‌شود.
  3. ایندیوم فلزی را می‌توان از محلول حاصل به صورت الکترولیتی تولید کرد.

ظرفیت پالایش برای بازیافت ITO مصرف شده، برای کاهش تقاضای اولیهٔ ایندیوم از سال ۱۹۹۶ به‌طور قابل توجهی گسترش یافته‌است. برای این‌کار ژاپن، چین، کره‌جنوبی و بلژیک بیشترین ظرفیت را دارند.[۱۹]

از اضافات ITO در تولید LCD و سایر برنامه‌ها استفاده می‌شود.

جستارهای وابستهویرایش

منابعویرایش

  1. ↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. ↑ Guloy, A. M.; Corbett, J. D. (1996). "Synthesis, Structure, and Bonding of Two Lanthanum Indium Germanides with Novel Structures and Properties". Inorganic Chemistry. 35 (9): 2616–22. doi:10.1021/ic951378e.
  3. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  4. ↑ W. M. Haynes (2010). David R. Lide (ed.). CRC Press. ISBN 978-1-4398-2077-3.
  5. ↑ Dean, John A. (523). Lange's handbook of chemistry (Fifteenth ed.). McGraw-Hill, Inc. ISBN 978-0-07-016190-0.
  6. ↑ Greenwood and Earnshaw, p. 222
  7. ↑ Binder, Harry H. (1999). Lexicon der chemischen Elemente (in German). S. Hirzel Verlag. ISBN 978-3-7776-0736-8.
  8. ↑ Alfantazi, A. M. ; Moskalyk, R. R. (2003). "Processing of indium: a review". Minerals Engineering. 16 (8): 687–694.
  9. ↑ Greenwood, Norman N. ; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann
  10. ↑ U.S. Geological Survey – Historical Statistics for Mineral and Material Commodities in the United States
  11. ↑ John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011.
  12. ↑ Schubert, E. Fred (2003). Light-Emitting Diodes. Cambridge University Press. p. 16. ISBN 978-0-521-53351-5.
  13. ↑ The Electroluminescent Light Sabre Nanotechnology News Archive. Azonano. June 2, 2005.
  14. ↑ Recovery of By Product Critical Materials;Corby G Anderson,Colorado School of Mines
  15. ↑ Downs, Anthony John (1993).Chemistry of Aluminium, Gallium, Indium, and Thallium ISBN 978-0-7514-0103-5.
  16. ↑ Powalla, M. ; Dimmler, B. (2000). "Scaling up issues of CIGS solar cells"
  17. ↑ Tin Oxide
  18. ↑ Indium In-111 pentetreotide injection (OctreoScan) Package Insert. Curium US LLC, Maryland Heights, MO. 2018.OCTREOSCAN- indium in -111 pentetreotide kit
  19. ↑ https://www.chemistryworld.com/podcasts/indium/3005805.article

پیوند به بیرونویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ایندیم&oldid=36946103»