بازداری

یک شاهین تربیت شده در حال شکار سیاه‌خروس حنایی، ۱۹۲۰

بازداری، که در سال‌های اخیر به قوش‌بازی هم معروف است، فن نگهداری و پرورش و تربیت پرنده شکاری و شکار کردن با آن است.

نام

در ادب فارسی نام این فن را بازداری، بازیاری، قوش‌داری، قوشچی‌گری و شکره‌داری گفته‌اند. مردم لرستان به این فن «بازاِشکار» می گویند. در سال‌های اخیر اصطلاح قوش‌بازی نیز به کار می‌رود که سابقه‌ای در متن‌های قدیمی‌تر فارسی ندارد.

پیشینه

شواهدی از پرورش دادن و شکار با پرندگان شکاری در تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهان موجود است. بیشتر گمان می‌رود که این فن در بین‌النهرین آغاز شده است گرچه به نظر می‌رسد مردمان صحرانشین آسیا نیز از گذشته‌های دور با این فن آشنا بوده‌اند. بازداری و شکار با پرندگان شکاری در ایران باستان رایج بوده است. پس از اسلام به ویژه در دوره صفوی ورزش ویژه شاهان و امیران شمرده می‌شد.

در زبان فارسی کتاب‌هایی در باره این فن در دست است که به «بازنامه» معروف است. بازنامه ناصری که در دوره ناصرالدین شاه قاجار نوشته شده است از این جمله است.

اصطلاحات

• جره
• طوار
• طبله
• بهله
• تولک کرده
• زردچشم
• سیاه‌چشم
• قزل
• طرلان
• چرغ
• بالابان

منابع

• نصراللهی، عبدالمجید، نیکوترین ورزش باستانی، مجله شکار و طبیعت، سازمان حفاظت محیط زیست
• بازنامه نسوی
• بازنامه ناصری
• مقاله بازداری در دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی