بتی

بتی (بتول فخری) (زاده ۱ شهریور ۱۳۳۱، تهران) خواننده ایرانی است که فعالیت هنری‌اش را قبل از انقلاب ایران (۱۳۵۷) آغاز کرده و هم‌اکنون مقیم شهر تورنتو کانادا است.

بتی
اطلاعات پس‌زمینه
نام تولد	بتول فخری فرزند عباس
نام(های) دیگر	بتی
زاده	۱ شهریور ۱۳۳۱ تهران
ژانر	موسیقی پاپ فارسی
سال‌های فعالیت	۱۳۴۹ تاکنون

بَتِی/batti

بتی در لهجه هزارگی زبان فارسی چراغ تیلی/اریکین یا فانوس را گویند. در مناطق شرقی افغانستان نیز به چراغ بتی میگویند. این اسم برگرفته از واژه batti در زبان هندی می‌باشد. بتی در زبان هندی به مفهوم فتیله و یا شیء را گویند که روشنایی را انعکاس دهد.

منبع: رحیم، حسن .(۱۳۶۷). گویش مردم. چ۱.کویته:بی‌نا

زندگی

بتی در شهریور ماه سال ۱۳۳۱ در تهران متولد شد در شش سالگی به خاطر کار پدرش عباس فخری به زنجان رفت و از اول دبستان به مدت ۹ سال در شهر زنجان بود. اما پس از این مدت بتی دوباره به همراه خانواده اش به تهران برگشتند.

قبل از انقلاب

بتی در سن ۱۷ سالگی از دبیرستان عطار فارغ‌التحصیل شد و چند ماه بعد در سازمان جغرافیایی به عنوان نقشه‌کش استخدام شد و بعد از دوره آموزشی به اصرار یکی از همکارانش به دفتر هنری ضیا آتابای (خواننده) معرفی شد و همان‌جا به او پیشنهاد خواندن ترانه عزیزم شد (که اصل آهنگ ترکی است و آن را نکار بوک خوانده بود) و بدین ترتیب بتی در سن ۱۸ سالگی با دو ترانه عشق افسرده و عزیزم با اشعار سعید دبیری وارد عالم هنر شد. صفحه اول بتی به‌طور بی‌سابقه‌ای رکورد فروش را شکست به‌طوری‌که در دو روز اول ۶۰٬۰۰۰ صفحه فروش کرد و تا مدت‌ها جز صفحه‌های پرفروش روز بود.

این همکاری با سعید دبیری موجب آشنایی بتی با سعید دبیری شد و خیلی زود این آشنایی به ازدواج انجامید و حاصل این ازدواج فرزندی به نام هایدن است که در ایران زندگی می‌کند. بتی بعد از ازدواج با سعید دبیری و تولد هایدن خوانندگی را به مدت دو سال کنار می‌گذارد و بعد از این مدت دوباره وارد عالم هنر می‌شود که آلبوم غریبانه از کارهای آخر او در سال ۱۳۵۶ قبل از جدا شدن از سعید دبیری است.

پس از انقلاب

بتی در سال ۱۳۵۷ با توجه به اوضاع آن زمان چندین ترانه را به صورت آزمایشی در استودیو اجرا کرد که به علت وقوع انقلاب دیگر فرصت نشد آن‌ها را اجرا کندو بتی تا سال ۱۳۵۷ حدوداً ۴۵ ترانه اجرا کرد که بسیاری از آن‌ها در آلبوم غریبانه یا بروی صفحهٔ گرامافون، یا در فیلم‌ها و رادیو پخش شد.

همکاری هنری

بتی در طی این دوره با شاعران و آهنگسازان خبره و بنامی همچون: سیاوش قمیشی، جهانبخش پازوکی، حسن شماعی‌زاده، اردلان سرفراز، واروژان، منوچهر چشم آذر، احمد شاملو، سعید دبیری، اریک ارکانت و … همکاری داشته‌است.

زندگی او پس از انقلاب دچار دگرگونی‌های زیادی شد و به خاطر سفری که به همراه پسرش هایدن به اسرائیل داشت، مدتی پیش ایران را به مقصد کانادا ترک کرد و هم‌اکنون در تورنتو زندگی می‌کند.

شروع مجدد فعالیت هنری پس از ۳۵ سال

بتی در مهرماه ۱۳۹۱ پس از ۳۵ سال با موزیک ویدیو (فردا تو راهه) به دنیای خوانندگی بازگشت.

آلبوم‌ها

مقالهٔ اصلی: ترانه‌شناسی بتی

غریبانه

نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
غریبانه	سعید دبیری	حسن شماعی زاده	منوچهر چشم آذر
آینه چشات	شهرام شب پره	شهرام شب‌پره	ناصر چشم‌ آذر
دوستت دارم	سعید دبیری	یونانی	منوچهر چشم آذر
یا امر (عربی)	عربی	عربی	عربی
بی کسی	سعید دبیری	سیاوش قمیشی	سلی
ونوس	سعید دبیری	حسن شماعی زاده	منوچهر چشم آذر
تردید	منصور تهرانی	حسن شماعی زاده	منوچهر چشم آذر
یالان (آذری)	ترکی	ترکی	؟
هله دان	محلی	شهرام آذر	شهرام آذر
نذر	سعید دبیری	ترکی	ناصر چشم آذر
خوشبختی	سعید دبیری	سیاوش قمیشی	آندرانیک
بدرقه	سعید دبیری	امیر آرام	اریک
زلیخا (آذری)	ترکی	ترکی	اریک
دارم عاشق میشم	سعید دبیری	سیاوش قمیشی	اریک
دو قمری	جهانبخش پازوکی	جهانبخش پازوکی	منوچهر چشم‌آذر
گرگ چنبری	محلی بختیاری	شهرام آذر	شهرام آذر

لبخند قدیمی

نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
لبخند قدیمی	حمیدرضا رحیمی	پرویز قدرخانی	پرویز قدرخانی
یادته	مریم حیدرزاده	پرویز قدرخانی	پرویز قدرخانی
بی تو	مهین آبادی	پرویز قدرخانی	پرویز قدرخانی
دفتر عشق	سعید دبیری/ فریبا وکیلی	پرویز قدرخانی	پوریا
جدایی	کوروش انگلی	پرویز قدرخانی	پرویز قدرخانی
کجایم من	عطار نیشابوری	پرویز قدرخانی	کامیار باقری
زورق کاغذی	حمیدرضا رحیمی	پرویز قدرخانی	ساکو/مهیار باقری

عزیزم

نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
راز	احمد شاملو	صدرالدین مهوان	گرگین‌زاده
عزیزم	سعید دبیری	ترکی	ناصر چشم‌آذر
خونه خاله	محلی	محلی	؟
رفتنی	سعید دبیری	پرویز قدرخانی	مارتیک
ستاره	اردلان سرفراز	پرویز مقصدی	مارتیک
دلهره	جهانبخش پازوکی	جهانبخش پازوکی	منوچهر چشم آذر
عاشقا مسافرن	سعید دبیری	سیاوش قمیشی	واروژان
پل	اردلان سرفراز	پرویز مقصدی	پرویز مقصدی
همزبون	شهین حنانه	تورج شعبانخانی	اریک آرکانت
حریم	اردلان سرفراز	فرید زلاند	منوچهر چشم آذر

فردا تو راهه (۱۳۹۲)

نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
فردا تو راهه	بابک صحرایی	امین قباد	پوریا حیدری
گمشده	بابک صحرایی	امین	امید حسینی
درکم نکردی	بابک صحرایی	نیکان	نیکان
موج	بابک صحرایی	تورج شعبان خانی	میلاد اکبری
قاصدک	بابک صحرایی	امین	میلاد اکبری
گریز	بابک صحرایی	علی مهراد	راشا تقی پور
تو کنارمی	بابک صحرایی	محمدرضا رهنما	محمدرضا رهنما

تک‌آهنگ‌ها

نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
عشق افسرده	سعید دبیری	محمود قراملکی
غروب موندنی
مسافر
گریه ام میگیره
سینه‌ها سنگه	سعید دبیری	محمود قراملکی
سن سن	ترانه قدیمی آذری	ترانه قدیمی آذری	میلاد اکبری
هنوز	بابک صحرایی	نیکان	نیکان

پیوند به بیرون

• گفتگو با بتی؛ از شوی تلویزیونی رنگارنگ تا غربت در بی‌بی‌سی فارسی
• رحیم، حسن .(۱۳۶۷). گویش مردم. چ۱.کویته:بی‌نا
• بتی در سوره‌سینما
• موزیک ویدئوی بی کسی در برنامه رنگارنگ در یوتیوب
• ایران اولد
• https://www.youtube.com/watch?v=8dw1iIBMSbU
• بتی خواننده قدیمی که دوباره شروع به خواندن کرده
• گفتگوی مجله جوانان با بتی
• بتی و سعید دبیری چند خواننده را متهم می‌کنند
• آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • بتی | فرهنگ و هنر | DW | 30.09.2021