بحث الگو:متن قرآن

قلم (فونت)

این الگو پیش از ویرایشش، دستوری داشت که یک سری قلم مختلف را پیشنهاد می‌کرد. این قلم‌ها چند مشکل داشتند:

1. کاربر می‌بایست این قلم‌ها را در رایانه‌اش نصب می‌کرد تا صفحه درست دیده شود. کاربران ویکی از دستگاه‌های مختلف (از ویندوز و اپل بگیرید تا انواع گوشی اندرویید و ...) استفاده می‌کنند که قلم‌های پیش‌فرضشان یکی نیست.
2. قلم‌های اول تا سومی که پیشنهاد می‌کرد (me_quran و Scheherazadeh و mry_KacstQurn) در بیشتر دستگاه‌ها به طور پیش‌فرض نصب نیستند.
3. قلم چهارمی که پیشنهاد می‌کرد، قلم Traditional Arabic بود (مثل این متن) که به طور پیش‌فرض در ویندوز هست اما ابعادش با قلم‌های استاندارد ناسازگار است (متنش ریزتر دیده می‌شود). برای حل این، ابعاد متن به 13pt افزایش داده شده بود (اندازهٔ عادی متن در ویکی‌پدیا 14px است که می‌شود معادل 10pt) و این باعث می‌شد کسانی که این قلم را ندارند خروجی الگو برایشان به طرز نامعمول بزرگ دیده شود (مثل این).
4. اگر چهار قلم اول یافت نمی‌شد، اول Arial و بعد Tahoma را پیشنهاد می‌کرد اما Arial اصلاً خوانایی خوبی ندارد چه برای فارسی و چه عربی، و مثل مورد قبلی Arial هم ریزتر از قلم‌های استاندارد دیده می‌شود، مثل این متن (مقایسه کنید با قلم پیش‌فرض ویکی‌پدیای فارسی که تاهوما است: این متن

ما این امکان را نداریم که بگوییم اگر فلان قلم بود ابعاد متن را بکن این اندازه، اگر نبود بکن آن یکی اندازه. در نتیجه باید از قلم‌های استاندارد استفاده کنیم در آن‌ها نمایش متن از نظر اندازه، تغییر نمی‌کند. قلم‌هایی که متن را ریز می‌کنند اساساً از گردونه خارج می‌شوند.

غیر از این، باید تلاش کنیم که تجربهٔ کاربری افراد مختلف شبیه باشد؛ یعنی این طور نباشد که چهار نفر علاقه‌مند که قلم نازلی دارند متن را قشنگ ببینند و اکثر کاربران (که ثبت‌نام نکرده هستند) متن را زشت ببینند. در نتیجه استفاده از قلم‌های نیازمند نصب هم باید به حداقل برسد.

پیرو بحثی که در ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه/فنی/بایگانی_۷۳#فعال کردن کد فونت داشتیم من یک قلم آزاد توکار به اسم Amiri را در ویکی به صورت یک ابزار فراهم کردم اما ویژه:استفاده ابزار نشان می‌دهد که کلاً دو کاربر از آن استفاده می‌کنند.

بنا بر این تا زمانی که راه حل بهتری ارائه نشود، فعلاً این الگو هیچ قلمی را پیشنهاد نمی‌کند. در این جا می‌توانیم راجع به راه حل بحث کنیم. یادآوری می‌کنم که راه حل ایده‌آل قلمی است که از نظر اندازه مشکل ایجاد نکند، در تعداد زیادی از دستگاه‌های کاربران از پیش نصب باشد، و ترجیحاً آزاد باشد تا بتوان به صورت توکار هم در ویکی فعالش کرد تا بقیهٔ کاربران هم بدون نصب بتوانند از آن بهره ببرند. — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۶ (UTC)

@Huji: سلام با تشکر نظرتان در باره فونت الگو:خط/عربی چیست؟البته جناب شبهه گفت کوچک است گرچه برای من کوچک نیست Mohammad Cowboy (بحث) ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۳۶ (UTC)

@Mohammad Cowboy: کدامشان؟!

در آن الگو شما بالغ بر ۱۰ قلم مختلف را فهرست کرده‌اید. این یعنی افراد مختلف ممکن است نتایج مختلفی را ببینند و تجربهٔ کاربری یک‌دست نخواهد بود. شاید دلیل این که شبهه می‌گوید ریز است و شما می‌گویید ریز نیست هم همین باشد.

این انشای مبسوطی که بالا نوشتم برای همین بود. بنا نیست که ده‌ها قلم را فهرست کنیم که «ایشالا یکی را کاربر دارد». این که نشد طراحی. اگر هدف فقط سلیقهٔ شخصی خودتان است، خوب بفرمایید من راهنمایی می‌کنم چطوری تنظیمات شخصی خودتان را تغییر بدهید تا فقط شما متن عربی را با قلم دلخواهتان ببینید. اما اگر هدف همهٔ‌ کاربران (از جمله اکثریت خوانندگان ویکی که ثبت‌نام نکرده هستند) باشد آن وقت باید یک سری استاندارد را رعایت کنیم. — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۴۵ (UTC)

ضمناً الگوی الگو:خط/عربی هم باز تکراری است (الگو:عبارت عربی را داریم) پس باید حذف شود. این قدر الگوی سلیقه‌ای نباید بسازیم. — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۴۶ (UTC)

@Huji: اون الگو نظر خواهی نمیخواهد پاکش کنید. فقط ایا میشود اندازه قلم امیری را بزرگتر کرد؟با تشکر Mohammad Cowboy (بحث) ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۲۰ (UTC)

@Mohammad Cowboy: روال حذف را نمی‌شود زیرش زد. اما اگر الآن نظرتان این است که حذف شود همانجا در نبح بنویسید.

در مورد قلم امیری، ‌چرا بزرگ شود؟ الآن اندازه‌اش هماهنگ است با بقیهٔ متن. چرا این هماهنگی به هم بخورد؟ — حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۱۲ (UTC)

@Huji: به نظر من کوچک است آیا نمیشود حداقل به طور شخصی برای من کمی بزرگتر شود؟ Mohammad Cowboy (بحث) ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۴ (UTC)

شخصی‌سازی‌اش آسان است. در ویژه:صفحه من/common.css دستور زیر را وارد کنید تا تمام متون عربی برایتان بزرگتر نمایش یابند:

.script-arabic, span[lang=ar] {
  font-size: 120%;
}

— حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۳ (UTC)

نمایش چند آیه

این الگو در حال حاضر طوری طراحی شده که فقط یک آیه را نشان بدهد. حالا یا متن آیه توسط کاربر ارائه می‌شود، یا فقط شمارهٔ سوره و آیه ارائه می‌شود و الگو خودش متن آیه را با کمک الگو:قرآن/آیه تهیه می‌کند.

در ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/الگو:قرآن مصور پیشنهاد شد که الگو از چندین آیه هم پشتیبانی کند. دو روش هم طرح شد.

روش اول چیزی است که الگو:قرآن مصور (که بناست حذف شود) از آن استفاده می‌کند، یعنی به جای ذکر یک شمارهٔ آیه، چند شمارهٔ آیه به صورت پارامترهای جداگانه ذکر می‌شود ({{متن قرآن|سوره=فلان|۱|۲|۳|۴|۵}} تا الگو برود و متن هر کدام را بگیرد و نمایش بدهد. این روش چند مشکل دارد: یکی آن که در حال حاضر الگو تنها یک پارامتر بدون نام دارد آن هم برای متن آیه است. این را لازم داریم چون کاربردهای قدیمی الگو همگی به همین شکل متن آیه را ارائه کرده‌اند (این کاربردها، مال قبل از وقتی هستند که الگو هوشمند شد تا خودش متن آیه را با کمک شمارهٔ سوره و آیه استخراج کند). در نتیجه اول باید برویم تمام این کاربردها را اصلاح کنیم. مشکل دومش این که تعداد آیاتی که به این شکل می‌توان ارجاع داد محدودند.

روش دوم چیزی است که در الگویی در ویکی‌پدیای کردی می‌بینیم: غیر از پارامتر «آیه» یک پارامتر «شمار» داشته باشیم که مشخص کند چند آیه قرار است نمایش یابند. مثلاً {{متن قرآن|سوره=فلان|آیه=۴|شمار=۱۴}} از آیهٔ ۴ تا ۱۳ آیهٔ بعدش (جمعاً ۱۴ آیه) را نمایش بدهد. مقدار پیش‌فرض «شمار» هم ۱ باشد که برای ذکر تک آیه لازم نباشد که پارامتر شمار ذکر شود. این روش کماکان چند ایراد دارد: در حالت عادی (غیر تزئینی)، الگو شمارهٔ سوره و آیه را به صورت بالانویس پس از متن آیه می‌گذارد (مثل: متن^[۱۴-۵]) و این قالب، اجازهٔ اشاره به چندین شمارهٔ آیه را نمی‌دهد (خط تیره از پیش برای تفکیک شماره سوره و آیه به کار رفته‌است). در حالت تزئینی هم کد الگو باید به طور جدی بازنویسی شود تا اجازهٔ درج شمارهٔ تزئینیِ درست پس از هر آیه را بدهد که یعنی دیگر باید از الگو به پودمان حرکت کنیم. این آخر شدنی است اما آیا به زحمتش می‌ارزد؟

راه کم زحمت‌تر آن است که اساساً نمایش چند آیه را پشتیبانی نکنیم. به جایش، کاربر از الگو چند بار استفاده کند. ظاهراً تنها کاربرد عملی نمایش چند آیه، در حالت تزئینی است مثل چیزی که در مقالهٔ ضحی داریم. این را با تغییر جزئی در الگو می‌توان حاصل کرد، تا مثلاً بخش ضحی#آیه سوم، چهارم و پنجم با دستوری شبیه به این نمایش یابد:

{{متن قرآن|سوره=۹۳|آیه=۳|تزئینی=بله|تزئین پایانی=نه}}{{متن قرآن|سوره=۹۳|آیه=۴|تزئینی=بله|تزئین آغازی=نه|تزئین پایانی=نه}}{{متن قرآن|سوره=۹۳|آیه=۵|تزئینی=بله|تزئین آغازی=نه}}

این‌گونه، پرانتز تزئینی فقط در جای درستش (اول اول، و آخر آخر) نمایش می‌یابد و شماره‌های تزئینی هم درست نمایش می‌یابند. — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۲ (UTC)

این ایدهٔ آخر را اجرایی کردم و در توضیحات الگو هم مثالی برایش قرار دادم — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۵۱ (UTC)

@Huji: جناب فقط یک موضوع:هنگام نمایش چند آیه به نظر می‌آید بین دو آیه یک فاصله اضاف است آیا میشه اینو درست کرد؟ Mohammad Cowboy (بحث) ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۲۹ (UTC)

@Mohammad Cowboy: عمداً گذاشته بودم اما حالا که شما نپسندیدید برش خواهم داشت. — حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۳۱ (UTC)

@Mohammad Cowboy: — حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۰۹ (UTC)

ویژگی‌های جدید

چندین ویژگی جدید را به الگو افزودم؛ از جمله این که به جای شمارهٔ سوره بتوان اسم سوره را نوشت و کماکان درست کار کند و هوشمندانه متن آیه را نیز دریافت کند و نمایش دهد. — حجت/^بحث ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۵۰ (UTC)

ی و ک عربی یا فارسی

در بسیاری از موارد کاربرد الگو می‌بینیم که از ی و ک عربی (ي و ك) استفاده شده‌است. آیا این کار صحیحی است‌؟ یعنی در متون فارسی چاپی معتبر که به آیات قرآن اشاره می‌کنند از ی دونقطه‌دار استفاده می‌شود؟ اگر نه، آیا دستوری به الگو بیفزاییم که ی و ک را به نویسهٔ فارسی تغییر بدهد؟ و بالعکس، اگر این کار درست است، آیا دستوری بیفزاییم که آن را به نویسهٔ عربی تغییر بدهد؟ — حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۱۲ (UTC)

من کمی بررسی منابع انجام دادم که البته کافی نیست:

• دانشنامهٔ جهان اسلام متأسفانه هم در متون عربی و هم فارسی از ی و ک عربی استفاده کرده‌است؛ مثلاً در اینجا هم «فمن یعمل» ی عربی دارد و هم «یک نظر این است» از ی و ک عربی استفاده کرده‌است. پس نمی‌شود از آن الگو گرفت چون معلوم نیست استفاده از ی و ک عربی از قصد بوده یا نه.
• در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی هم همین اشکال بود؛ مثلاً در این مقاله عبارت «وَسِعَ كُرْسيُّهُ» از ی و ک عربی استفاده کرده و متن فارسی هم باز از ی و ک عربی استفاده کرده‌است. پس نمی‌شود از آن الگو گرفت.
• در نسخه‌ای از تفسیر المیزان که در اینترنت یافت می‌شود، هم در متن عربی و هم در متن فارسی از ی و ک فارسی استفاده شده‌است. مثلاً در جلد دوم صفحهٔ ۳۸ عبارت «و علی الذین» مشخص است که از ی بدون دو نقطه استفاده کرده‌است.

کماکان باید جستجوی بیشتری انجام شود، اما فقط بر اساس سه مثال بالا، به نظر می‌رسد که استفاده از ی و ک عربی در متون عربی، یک بدعت ویکی‌پدیایی باشد — حجت/^بحث ‏۲۵ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۲۴ (UTC)