بخش بردخون
بخش بُردِخون یکی از بخش‌های شهرستان دیر و منطقه دشتی در استان بوشهر در جنوب کشور ایران است. مرکز بخش بردخون شهر بردخون (بردخون نو) است.[۲] از دو دهستان بردخون و آبکش با ۱۸ روستا تشکیل شده است.
بخش بردخون | |
|---|---|
 پل رودخانه مند (بردخون) | |
 نقشه ناهمواری‌های بخش بردخون | |
| مختصات: | |
| کشور |  ایران |
| استان | بوشهر |
| شهرستان | دیر |
| دهستان‌ها | بردخون، آبکش |
| جمعیت (۱۳۹۵) | |
| • کل | ۱۱٬۱۱۳[۱] |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۳:۳۰+ (IRST) |
جایگاه ویرایش
موقعیت ویرایش
بخش بردخون در جنوب غربی استان بوشهر قرار دارد. از مشرق و جنوب شرقی با بخش مرکزی شهرستان دیر، و از شمال و شمال شرقی با بخش کاکی شهرستان دشتی همجوار می‌باشد. در غرب و جنوب تا روستای کورک – آخرین روستای تابع جنوبی آن – در همسایگی خلیج فارس، گوش به نجوای موج‌ها سپرده‌است. این بخش تابع شهرستان دیر می‌باشد.
رودخانه مند از مرز شمالی آن می‌گذرد و به خلیج فارس می‌ریزد تا «خور زیارت» را تشکیل دهد. چهار خور معروف «خور منجو»، «خور خان»، «خور تهمادو» و «خور گرم» محل اصلی برای صید صیادان می‌باشد که با حدود ۲۰۰ فروند قایق مشغول امرار معاشند.[۳]
شاخص‌ها ویرایش
- منطقه حفاظت شده مند به‌طور کل در این بخش در جنوب رودخانه مند و حاشیه خلیج فارس تا امتداد جاده بین شهری می‌باشد. در این منطقه تعداد بسیاری آهو و دیگر گونه‌های جانوری و و دیگر گونه‌های گیاهی موجود است.
- پارک ملی دریایی نخیلو اکوسیستم خشکی - آبی دارد، سواحل (درختان حرا) و جزایر چهارگانه را پوشش می دهد و گونه نادر لاک‌پشت نوک عقابی در جزایر آن بسر می برد و انواع پرندگان دریایی از قبیل حواصیل، پرستوهای دریایی و … در این محدوده به سر می‌برند. جزیره نخیلو به بهشت پرندگان معروف است.
- رودخانه مند از رودخانه‌های طویل ایران است که از استان فارس سرچشمه می‌گیرد و در مرز بخش بردخون با بخش کاکی شهرستان دشتی به خلیج فارس می‌ریزد.
- میدان گازی پارس شمالی مشترکاً در بخش بردخون و بخش کاکی شهرستان دشتی می‌باشد؛ و مانند پارس جنوبی در عسلویه دارای ذخایر عظیم گاز می‌باشد.
- امیر دیوان لقب امامزاده شاه فرج‌الله رکنی الحسینی است که در دامنه کوه درنگ با بیش از هزار متر ارتفاع که از شمال به جنوب کشیده شده‌است و مرز شرقی بخش بحساب می‌آید. از نقاط زیارتی و دیدنی است که کوه و منطقه مورد نظر هم امیر دیوان نام گرفته‌اند.
شخصیت‌ها ویرایش
- علمای نامی بردخون: بردخون در یکی دو سده قبل حوزه علمیه داشته و از بزرگانی چون شیخ عبدالنبی بحرانی، سید علی رکنی حسینی، شیخ علی بحرانی و سید اسدالله رکنی حسینی می‌توان نام برد. حتی بعضی از شاعران و بزرگان دشتی از جمله فایز دشتی و ملاحسن کبگانی نیز برهه‌ای از عمرشان در بردخون کسب علم نموده‌اند.
- آیت الله شیخ عبدالنبی بحرانی بردخونی دشتی عالم مجتهد و مؤسس مدارس علوم دینی در بردخون و بلاد دشتی.
- آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری فرزند مرحوم حاج سید محمد، عضو جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه علمیه قم، امام جمعه موقت قم و نماینده استان بوشهر در مجلس خبرگان.
- آیت‌الله حاج سید احمد رکنی حسینی از عالمان صاحب رأی و نظر و اجتهاد و از فضلای حوزه علمیه قم و تحصیل کرده حوزه علمیه نجف اشرف.
- سید عبدالهادی رکنی حسینی از اساتید حوزه علمیه قم و امام جمعه شهرستان گناوه
- مفتون بردخونی، سید بهمنیار حسینی از دوبیتی سرایان شهیر جنوب.
- خالو حسین بردخونی همرزم رئیسعلی دلواری.
- سردار شهید یوسف بردستانی از سرداران نامی دفاع مقدس.
- دکتر مجید عابدی شاعر و نویسنده نامی کشوری
- دکتر حسن دانایی فرد دانشمند مطرح کشوری در حوزه اقتصاد
تقسیمات کشوری ویرایش
- بخش بردخون
مرکز بخش: شهر بردخون
روستاها به تفکیک دهستان ویرایش
دهستان بردخون: بردخون کهنه - دمی‌گز جنوبی - دمی‌گز شمالی (دوپلنگو) - زیدون - سجادیه (احشام کهنه) - شیبرم - کالو - کمال‌احمدی - گزخون - نرکو - مل‌سوخته - حاج‌محمدی - کورک - مل‌گنزه.
دهستان آبکش: آبکش - احشام محمداحمدی - شهنیاء - کناری - مغدان - وحدت‌آباد.
موقعیت و فواصل شهر و روستاهای بخش بردخون ویرایش
- از بردخون «به شمال شرق» ۲کیلومتر ← سجادیه
- از بردخون «مستقیم به شمال غرب» ۱۰کم ← برید
- از بردخون «به جنوب غرب» ۳٫۵کم ← بردخون کهنه «به جنوب شرق» ۶٫۵کم ← شیبرم ۳کم ← زیدون ۲٫۵کم ← مل‌سوخته ۲کم ← گزخون ۲٫۵کم ← نرکو ۳کم (میرزاحبیب) ← دروداحمد ۵کم (نودرار) ← مل‌گنزه ۲٫۵کم (حاج‌محمدی - اشکوری - چاه‌پهن) ← کالو «به شرق» ۲کم ← دوپلنگو ۱کم ← دمی‌گز ۱کم ← کمال‌احمدی ۲کم ← مل‌کوری ۱کم ← کورک ۱۹کم ← بندر دیر (=مرکز شهرستان).
- از بردخون «به شمال» ۷کم ← شهنیا «به شمال شرق» ۲٫۵کم ← مغدان ۲٫۵کم ← آبکش ۱کم ← وحدت‌آباد ۶٫۵کم ← کناری «به شرق» ۳٫۵کم ← سه‌راه بخش بردخون.
- از شهنیا «به شمال غرب» ۳٫۵کم ← پل رودخانه مند (=مرز بخش بردخون با شهرستان دشتی) ۵کم ← سه‌راه کردوان.
- بردخون کهنه «به غرب» ۹کم ← خور خان (=ساحل خلیج فارس)
جمعیت ویرایش
جمعیت بخش بردخون براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۱٫۱۱۳ نفر است. دارای دو دهستان به نام‌های بردخون و آبکش می‌باشد.
شهر بردخون مرکز بخش بردخون، پرجمعیت‌ترین نقطه بخش ۵٫۳۳۳ نفر جمعیت دارد. روستاهای بخش بردخون که امروزه مسکونی اند به ترتیب جمعیت: شهنیاء - مغدان - آبکش - بردخون کهنه - وحدت آباد - کناری - سجادیه (احشام کهنه) - جاشک - دمی گز جنوبی - دمی گز شمالی (دوپلنگو) - مل سوخته - کالو - گزخون - زیدون - نرکو - کمال احمدی - شیبرم - حاج محمدی - کورک - مل گنزه.[۴]
جمعیت تاریخی نقاط بخش بردخون ویرایش
جمعیت تاریخی نقاط شهری و روستایی بخش بردخون طبق سرشماری‌های رسمی ایران از سال ۱۳۳۵ تا کنون:
| ∇روستاها (ب) | ۱۳۳۵ | ۱۳۴۵ | ۱۳۵۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۵ | ۱۳۸۵ | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۵ | ملاحظات |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اشکوری | ۰ | ۶۰ | ۴۳ | ۳۴ | - | - | ۰ | ||
| بردخون کهنه | - | ۳۵۶ | ۳۶۱ | ۴۲۴ | ۵۷۹ | ۶۴۴ | ۸۲۶ | ||
| برید | ؟ | ۹۶ | ۷۹ | * | - | - | ۳۹ | ||
| چاه‌پهن | ۸۴؟ | ۴۴ | ۷۶ | * | - | - | ۰ | ||
| حاجی‌مهدی | - | ۲۸ | ۲۰ | ۱۱ | * | * | * | ||
| دروداحمد | - | ۶۴ | ۰ | * | - | * | ۰ | ||
| دمی‌گز | ۱۱۰ | ۱۲۵ | ۱۲۰ | ۵۴ | ۶۵ | ۸۲ | ۴۳ | ||
| دوپلنگو | - | ۸۵ | ۱۳۱ | ۷۷ | ۵۵ | ۵۱ | ۳۳ | ||
| زیدون | ۱۶۴ | ۷۳ | ۸۵ | ۲۸ | ۱۸ | ۱۹ | * | ||
| زیرود | ۱۱۰ | ۶۶ | ۳۲ | * | - | - | ۰ | ||
| سجادیه | - | - | ۱۱۲ | ۱۳۱ | ۱۸۶ | ۲۱۰ | ۳۹۸ | ||
| شیبرم | - | ۱۳۹ | ۱۴۴ | ۲۱ | ۳۱ | ۲۰ | ۱۸ | ||
| کالو | - | ۴۷ | ۱۸ | ۲۰ | ۳۴ | ۲۹ | * | ||
| کمال‌احمدی | ۲۸ | ۱۱۸ | ۵۸ | ۱۲ | ۱۹ | * | ۰ | ||
| کورک | - | ۱۳۷ | ۱۲۰ | ۲۹ | * | * | * | ||
| گزخون | ۶۴ | ۸۹ | ۱۰۰ | ۷۵ | ۲۴ | * | * | ||
| مل‌کوری | - | - | ۸ | ۱۷ | - | - | ۰ | ||
| مل‌گنزه | - | ۱۱۵ | ۹۶ | ۳۷ | * | - | ۰ | ||
| مل‌سوخته | - | ۴۲ | ۶۹ | ۷۷ | ۶۲ | ۵۶ | ۳۰ | ||
| میرزاحبیب | - | ۱۴ | ۰ | * | - | - | ۰ | ||
| نرکو | ۸۶ | ۱۰۴ | ۳۶ | ۱۸ | ۲۱ | * | * | ||
| نودرار | - | ۱۱ | ۰ | * | - | - | ۰ | ||
| بردخون | ۱٫۴۷۰ | ۱٫۱۳۵ | ۱٫۲۵۱ | ۲٫۱۲۴ | ۴٫۳۰۰ | ۴٫۳۷۶ | ۵٫۳۳۳ | ||
| ∇روستاها (آ) | ۱۳۳۵ | ۱۳۴۵ | ۱۳۵۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۵ | ۱۳۸۵ | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۵ | |
| آبکش | - | {۱۹۹} | {۳۰۴} | {۵۴۰} | ۸۱۹ | ۸۵۵ | ۷۵۰ | ||
| احشام محمداحمدی | {۸۵۷} | - | - | - | ۲۰۶ | - | ۰ | ||
| برام‌حسن | - | ۶۶ | ۰ | * | - | - | ۰ | ||
| شهنیا | ۳۱۶ | ۳۳۷ | ۶۰۷ | ۱٫۰۶۴ | ۱٫۳۳۰ | ۱٫۸۱۶ | ۲٫۰۷۰ | ||
| کناری | {۱۷۶} | (۱۸۴} | {۲۷۷} | {۳۳۴} | ۳۴۲ | ۲۹۴ | ۲۶۵ | ||
| مغدان | ۲۰۲ | ۲۸۸ | ۳۴۳ | ۵۴۰ | ۸۷۷ | ۸۷۰ | ۹۴۲ | ||
| وحدت‌آباد | - | - | - | ۳۶۹ | ۳۸۷ | ۳۲۵ | |||
| دهستان بردخون | ؟ | ۴٫۱۳۰ | ۴٫۵۹۴ | ۴٫۸۰۳ | ۱٫۱۱۵ | ۱٫۱۶۰ | ۱٫۴۲۸ | ||
| دهستان آبکش | - | - | - | - | ۳٫۹۵۴ | ۴٫۲۲۲ | ۴٫۳۵۲ | ||
| دهستان کبگان | - | - | - | ۷٫۲۴۱ | - | - | - | ||
| بخش بردخون | - | - | - | ۱۲٫۱۴۴ | ۹٫۳۶۹ | ۹٫۷۵۸ | ۱۱٫۱۱۳ | ||
| منابع ⇐ | ۱۳۳۵ | ۱۳۴۵ | ۱۳۵۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۵ | ۱۳۸۵ | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۵ | آمارایران |
| روستاهای (آ): در محدودهٔ فعلی دهستان آبکش (با مرکزیت آبکش) روستاهای (ب): در محدودهٔ فعلی دهستان بردخون (با مرکزیت بردخون) آمار روستاهایی که زمانی خارج از دهستان یا بخش بردخون بوده‌اند بصورت {عدد} قرار دارند. روستاهای اشکو - مجمبو - غذاخوری زائری، معمولاً خالی از سکنه نیز در دوره‌هایی از توابع بخش یا دهستان بردخون بوده‌اند. * روستاهای کمتر از سه خانوار بردخون و تقسیمات کشوری:
| |||||||||
نقاط گردشگری ویرایش
- سواحل بکر خلیج فارس در غرب منطقه و اسکله خور خان
- حاشیه رودخانه مند و مناطق برید و زیررود
- روستای گردشگری سجادیه، مزارع کشاورزی، جنگل گز و کهور و مناظر ماسه بادی تا منتهای الیه روستای کناری
- روستای ساحلی بوم‌گردی کالو
- منطقه حفاظت شده مند
- پارک ملی دریایی نخیلو و جنگل حرّا (شمالی ترین جنگل حرای طبیعی جهان)
- گنبد نمکی جاشک
- منطقه سیاحتی زیارتی امیر دیوان
- اثر باستانی قلعه زندان و دیگر قلعه های دامنه کوه درنگ
- رودخانه های فصلی، سدهای آبی و مراتع سنلاخی دوحه دامنه کوه درنگ
- بوستان شهدای گمنام (بردخون. اول خیابان مفتون)
امامزاده‌ها ویرایش
اسامی تعدادی از امامزاده‌های بخش بردخون:
- ۱ – شاه فرج‌الله (امیر دیوان) - روستای آبکش، کوه درنگ
- ۲ – سید علی‌اکبر - شهر بردخون، گلزار شهدا
- ۳ – میر کمال الدین - شهر بردخون، گلزار شهدا
- ۴ – حاج سیدقاسمعلی - شهر بردخون، جنوب غربی بردخون
- ۵ – بی بی زینب - شهر بردخون، گلزار شهدا
- ۶ – حاج سید محمّد حسینی - شهر بردخون، گلزار شهدا
- ۷ – شاهزاده محمّد - روستای شهنیا
- ۸ – پیر سبز - روستای آبکش
- ۹ – پیر حمزه - روستای آبکش
- ۱۰ – مقبره سید شهریار - روستای آبکش
- ۱۱ – مقبره سید جواد - روستای آبکش
- ۱۲ – پیر مراد - روستای وحدت آباد
- ۱۳ – شاهزاده محم - روستای کناری
- ۱۴ – شاهزاده محمّد - روستای بردخون کهنه
- ۱۵ – شاه پیر خیر - روستای بردخون کهنه
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
- نقشه دهستان بردخون بر اساس تقسیمات کشوری سال ۱۴۰۰ وبگاه آمار ایران.
- نقشه دهستان آبکش بر اساس تقسیمات کشوری سال ۱۴۰۰ وبگاه آمار ایران.