پلیمریزاسیون
بسپارش[۱] یا پلیمریزیشن یک واکنش شیمیایی است که در آن مولکول‌های کوچک و ساده یا همان تکپار[۲] با یکدیگر پیوند برقرار کرده و مولکولی بزرگ با جرم مولکولی چندین برابر مولکول اولیه به وجود می‌آورند.
دسته‌بندی انواع بسپارشویرایش
روش‌های انجام بسپارش را می‌توان به صورت‌های مختلف دسته‌بندی کرد:
دسته‌بندی بر اساس طریقهٔ عمل کرد:
- بسپارش آنیونی Anionic polymerization
- بسپارش رادیکالی Radicalic polymerization
- بسپارش کاتیونی Cationic polymerization
دسته‌بندی بر اساس محصولات واکنش بسپارشویرایش
واکنش بسپارش با توجه به امکان تشکیل مولکول دیگری به دو دسته تقسیم می‌شود:
بسپارش تراکمی[۳] Condensation polymerization
در بسپارش تراکمی، متصل شدن تکپارها به یکدیگر با حذف اتم‌ها یا گروه‌های اتمی همراه است (مانند آب و ...)[۴]
بسپارهای زیر به روش تراکمی تولید می‌شوند:
پلی آمید(نایلونها), پلی استرها و بعضی پلی یورتانها است.
بسپارش افزایشیویرایش
در بسپارش افزایشی تکپارها بدون از دست دادن مولکول، به یکدیگر متصل می‌شوند؛ بنابراین بسپار تولید شده با این واکنش دارای واحدهای تکرار شونده‌ای همانند تکپار اولیه هستند.[۴]
بسپارهای زیر به روش فرایند بسپارش افزایشی تولید می‌شوند:
پلی اتیلن (PE), پلی پروپیلن (PP), پلی استایرن (PS), پلی وینیل استات (PVAS) و پلی تترافلوئورواتیلن یا تفلون (PETFE) و بیشتر گرمانرم‌ها و برخی گرماسخت‌ها.
مرحله‌ای-زنجیره‌ایویرایش
در سال ۱۹۵۲ فلوری طبقه‌بندی فوق را اصلاح و واکنش‌های بسپارش را براساس مکانیسم بسپارش به دو گروه واکنش‌های بسپارش مرحله‌ای[۵] و زنجیره‌ای[۶] تقسیم‌بندی کرد. طبقه‌بندی یاد شده بر اساس این نظریه بود که در بسپارش‌های مرحله‌ای همهٔ تکپارها[۷] از ابتدا تبدیل به دوپار (دو تکپار به هم چسبیده)[۸] و سپس سه‌پار (سه تکپار به هم چسبیده)[۹] و چهارپار و ... می‌شوند ولی در بسپارش زنجیره‌ای تنها تکپارهایی قابلیت تبدیل شدن به دوپار را دارند که بتوانند در ابتدای واکنش (رادیکاله یا یونیده) شوند. در مرحلهٔ بعدی نیز همین دیمرها هستند که به تکپارهای دیگر حمله می‌کنند و طول زنجیر خود را می‌افزایند و به سرعت به زنجیر بلندی تبدیل می‌شوند.
دسته‌بندی بر اساس محیط انجام واکنشویرایش
واکنش‌های بسپارش بر اساس محیط انجام واکنش به سه دسته تقسیم می‌شوند.
جستارهای وابستهویرایش
- بسپار
- بازبسپارش re-polymerization
- وابسپارش de-polymerization
- همبسپارش co-polymerization
- بسپارش امولسیونی
برای مطالعهٔ بیشترویرایش
- حدادی اصل، وحید. تکنولوژی پلیمرها
پانویسویرایش
- ↑ polymerization بسپارش برابر نهادهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای واژهٔ بیگانهٔ پلیمریزیشن است.
- ↑ monomer...http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Monomer&oldid=433137185
- ↑ http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Condensation_polymer&oldid=443004344
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Odian, G.Principles of polymerization,John Wiley and sons,(2004)
- ↑ Step reaction
- ↑ Chain reaction
- ↑ مونومر- monomer
- ↑ دیمر -dimer
- ↑ Trimer-تری مر
- ↑ http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bulk_polymerization&oldid=440629899
- ↑ http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Solution_polymerization&oldid=44216933
منابعویرایش
- Odian, G.Principles of polymerization,John Wiley and sons,(۲۰۰۴)
