بوم‌شناسی
بوم‌شناسی یا اکولوژی (به فرانسوی: Écologie) دانش بررسی برهمکنش‌های میان جانداران و زیست‌بوم (زیستگاه) آن‌ها است. می‌توان گفت که بوم‌شناسی کهن‌ترین دانش مردمی است. اگر برابر ویچار بوم‌شناسی بررسی دانشیک پراکنش و فراوانی جانداران، و برهمکنش‌هایی که این پراکنش و فراوانی را نمایان می‌کنند باشد، اغازی ترین مردمان ازبرای نیازشان به دانستن اینکه نه تنها غذا، ونکه دشمنان ناادمی کی و کجا پیدا می‌شوند، باید بوم‌شناسانی از این دست بوده‌باشند.هتا نخستین کشاورزان برای شناخت شیوهٔ گرداندن بن مایه های خوراکی زنده و نیز دامی شده‌شان می‌بایست از آن هم کارکشته‌تر می‌شدند. بدین سان این نخستین بوم‌شناسان، که بوم‌شناسانی کنش‌گرا بودند، در صدد شناخت پراکنش و فراوانی جانداران و به‌کارگیری این دانش در راستای سود گروهیشان برآمدند.
واژه‌شناسیویرایش
بوم‌شناسی در فارسی ترجمهٔ واژگانی از نام اروپایی آن یعنی اکولوژی است. واژهٔ اکولوژی از دو لغت یونانی «Oikos» به معنای بوم، خانه، بستر زیست یا محل زندگی و کلمه لوگوس (Logos) به معنی شناخت، علم یا دانش تشکیل شده‌است؛ بنابراین، از نظر ریشهٔ لغوی و معنای تحت‌اللفظی کلمات تشکیل‌دهنده، اکولوژی به معنی بررسی محل زندگی جانداران است ولی اصطلاحاً به «اثرات محیط بر موجودات زنده، اثرات موجود زنده بر محیط و روابط متقابل بین موجودات زنده» اطلاق می‌گردد.[۱] اصطلاح اکولوژی را برای نخستین بار ارنست هکل، زیست‌شناس آلمانی در سال ۱۸۶۹ وضع کرده و بکاربرده‌است. اگرچه در اغلب مآخذ اکولوژیک، وضع کلمهٔ اکولوژی را به ارنست هکل نسبت می‌دهند، ولی کربس در سال ۱۹۷۸ در کتاب خود تصریح می‌کند که واژهٔ اکولوژی نخستین بار توسط هنری تورو در سال ۱۸۵۸ وضع و پیشنهاد شده‌است.
تاریخچهویرایش
در سال ۱۸۵۹، ده سال پیش از وضع واژهٔ اکولوژی توسط ارنست هکل، اتین ژفروآ سن-ایلر، جانورشناس فرانسوی، واژه اتولوژی را برای رشته‌ای که روابط بین محیط و موجودات زنده را بررسی می‌کند، وضع و پیشنهاد کرده بود. واژهٔ اتولوژی از واژهٔ یونانی «ethos» به معنای «رفتار» مشتقّ شده‌است و بنابراین معنای اتولوژی از لحاظ ریشهٔ لغوی، کنش‌شناسی است.
کشمکش و جدال در بارهٔ بکاربردن واژه‌های اکولوژی و اتولوژی و ترجیح یکی از آن‌ها بر دیگری، سال‌ها ادامه داشت تا آنکه با تصویب مجامع علمی منعقده در طول سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۲، واژهٔ اکولوژی به رسمیت پذیرفته شد. با این حال واژهٔ اتولوژی هنوز کاملاً منسوخ نیست، بلکه به تعبیری نوعی شاخهٔ فرعی در چهارچوب دانشی است که امروزه اکولوژی نامیده می‌شود. واژهٔ اتولوژی را اغلب در بررسی واکنش‌های موجودات زنده در مقابل محیط بکار می‌برند. به ویژه در اکولوژی جانوران و انسان بحث‌های اتولوژی رواج بیشتری دارد، زیرا بخشی از واکنش جانوران و انسان در برابر عوامل و تغییرات محیط به صورت رفتار بروز می‌کند و اطلاق واژهٔ اتولوژی برای بررسی رفتارها و واکنش‌های رفتاری جانداران، با توجه به ریشهٔ لغوی و معنای این واژه، کاملاً موجّه و منطقی است. متخصصان آمریکایی اغلب واژهٔ اتولوژی را به صورت ترکیب با واژهٔ اکولوژی به کار می‌برند و مباحثی را تحت عنوان «اکولوژی رفتارها و واکنش‌ها»[۲] در مطالعات مربوط به اکولوژی جانوران و انسان مطرح می‌کنند. در مباحث روانشناسی، جامعه‌شناسی و مردم شناسی نیز واژهٔ اتولوژی و روش‌های بررسی و تحلیل رفتارها کاربرد دارد.
اولین برج اکولوژیویرایش
Swiss re (سوئیس ری) تبر سنت ماری ۳۰
این برج که در سایت ساختمان پیشین بازار بورس بالتیک در قسمت سیتی لندن قرار گرفته شامل ۴۱ طبقه ۷۶۴۰۰ متر مربع زیر بنا مشتمل بر بخش اداری و فضای کار ویک مرکز خرید که از تالار عمومی قابل دسترسی می‌باشد. هدف این برج با رویکرد فنی، معماری، اجتماعی و فضایی جدید ان است که اولین برج اکولوژی پایتخت را به وجود آورد.
جستارهای وابستهویرایش
پانویسویرایش
پیوند به بیرونویرایش
- مجله علمی–پژوهشی بوم‌شناسی کاربردی
- بوم‌شناسی یا اکولوژی چیست؟
- فصلنامهٔ بوم‌شناسی کشاورزی
- Ecology Global Network
- What is ecology? (article) | Ecology | Khan Academy
- Ecology | Britannica.com
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بوم‌شناسی موجود است. |
| در ویکی‌کتاب کتابی با عنوان: بوم‌شناسی کاربردی وجود دارد. |