بوم‌شناسی مولکولی
بوم‌شناسی مولکولی بر علوم مختلفی نظیر ژنتیک، بوم‌شناسی و زیست‌شناسی تکاملی استوار است.[۱] گرچه مفاهیم پایه و کاربردی در بوم‌شناسی مولکولی از سابقه‌ای دیرینه برخوردار است، ظهور این علم به عنوان یک رشته علمی در دهه ۱۹۸۰ اتفاق افتاد و از آن زمان به بعد رشد چشمگیری داشته‌است. در این مدت استفاده از روش‌های مولکولی برای شناسایی ژنتیکی موجودات، جمعیت‌ها و گونه‌ها در آزمایشگاه‌ها متداول گشته و توانسته‌است اطلاعات جدید و فراوانی را در زمینه بوم‌شناسی و تکامل گیاهان، جانوران، باکتری‌ها، جلبک‌ها و قارچ‌ها فراهم آورد.[۲] نشانگرهای مولکولی در کمی نمودن تنوع ژنتیکی، جابجایی افراد و تبادل ژنی بین جمعیت‌ها، درون آمیزی، تعیین هویت افراد، شناسایی گونه‌های جدید و تعیین الگوی پراکنش تاریخی گونه‌ها کمک شایان توجهی نموده‌اند. جنبه‌های کاربردی این گونه اطلاعات بسیار مورد توجه محققان و مدیران بوده‌است. به عنوان مثال پاسخ این سؤال که کدام جمعیت‌ها به دلیل درون آمیزی با خطر جدی انقراض مواجه است یا چه میزان آمیختگی بین نژادهای اهلی و وحشی محصولات ژنتیکی به وجود آمده‌است، می‌تواند در مدیریت بهتر ذخایر ژنتیکی مفید باشد. با توسعه روش مولکولی دسترسی به چنین اطلاعاتی روز به روز سریع تر، آسان‌تر و کم هزینه تر می‌شود؛ بنابراین امروزه با استفاده از تعداد اندکی نمونه می‌توانیم منشأ جغرافیایی گونه‌های وارداتی و مهاجم را مشخص کنیم یا با استفاده از مواد بر جا مانده از جانوران، نظیر مو یا مواد دفعی، جمعیت گونه‌های تهدید شده را مدیریت کنیم.[۳]
این رشته تا حدودی با زمینه ژنتیک مولکولی که از پیشگامان آن می‌توان به تئودوسیوس دابژنسکی و ای.بی.فورد اشاره کرد، قرابت دارد. آن‌ها تلاش کردند با ادغام نمودن این دو علم، از طریق فعالیت میدانی، موضوعاتی را که اساس ژنتیکی دارند بررسی و مطالعه کنند، درست بر خلاف گذشته که بررسی این مسائل تنها در آزمایشگاه‌ها قابل اجرا بود.[نیازمند منبع]
از جمله روش‌های پر کاربرد در مطالعات بوم‌شناسی مولکولی می‌توان به استفاده از ریزماهوارک‌ها در تعیین جریان ژنی و دورگه‌های موجود بین جمعیت‌ها اشاره کرد.[نیازمند منبع]
امروزه بوم‌شناسی مولکولی زمینه تحقیقاتی وسیعی است که طیف گسترده‌ای از رشته‌ها شامل ژنتیک جمعیت، ژنتیک حفاظت، تکامل و بوم‌شناسی رفتار را در بر می‌گیرد و تحقیقات در این رشته، به افزایش دانش و درک ما از طبیعت و سازو کارهای آن کمک شایانی نموده‌است. حاصل پژوهش‌های این رشته در مجلات مختلف بوم‌شناسی و تکامل به چاپ رسیده‌است.[نیازمند منبع]
زمینه‌های مختلف پژوهش در بوم‌شناسی مولکولی در یک اصل مشترکند و آن استفاده از داده‌های ژنتیک مولکولی برای درک بهتر بوم‌شناسی و تکامل موجودات زنده در طبیعت است.[نیازمند منبع]
جستارهای وابسته ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Charlesworth, Brian. "Measures of Divergence Between Populations and the Effect of Forces that Reduce Variability" (PDF).
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Miglani (2015). Essentials of Molecular Genetics. Alpha Science International Limited. p. 36.
- ↑ Freeland, Joanna R. (2014). "Molecular Ecology". eLS. John Wiley & Sons, Inc. doi:10.1002/9780470015902.a0003268.pub2. ISBN 978-0-470-01590-2.