تاریخ جهان‌آرای عباسی

تاریخ جهان آرای عباسی یا عباسنامه عنوان کتابی است تاریخی به زبان فارسی، تألیف میرزا محمدطاهر وحید قزوینی که به تفصیل به جزئیات دودمان صفویه از آغاز تا شاه عباس دوم پرداخته‌است. وی این کتاب را به درخواست سید علاءالدین حسین معروف به خلیفه سلطان، صدراعظم شاه عباس دوم نگاشته‌است.

این کتاب شامل مقدمه و سه باب است:

• باب اول در ذکر اجداد صفویه از فیروزشاه زرین‌کلاه تا سلطان حیدر
• باب دوم در شش فصل، شامل حوادث زمان شاه اسماعیل یکم، شاه طهماسب یکم، جلوس شاه اسماعیل دوم، شاه محمد خدابنده، جلوس و حکومت شاه عباس اول، حوادث دورهٔ شاه صفی
• باب سوم دربارهٔ ۲۲ سال از حکومت شاه عباس دوم

نسخة کامل تاریخ جهان آرای عباسی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی موجود است که براساس سجع مُهر آن متعلق به کتابخانه ناصرالدین میرزا (ناصرالدین‌شاه قاجار) بوده‌است.

این کتاب با تصحیح سعید میرمحمد صادق توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی به چاپ رسیده‌است.

خلاصه آنکه پس از اتمام پل، شاه‌عباس دوم دستور آئين‌بستن و گل‌ریزان‌کردن پل را به عهده و اهتمام «مقصود بيک»، سفره‌چی‌باشی، واگذار کرد و تزئين هريک از طاق‌های آن پل، به عهده يكى از امرای محل درآمد و چشمهاى وسط كه به‌منزله دل در بدن و معنى در سخن است، از طرف شاه آئين بسته شد.

وی می نويسد:آب رودخانه را به بالای پل سد نموده، به‌طوری‌که فواره حوض آن تقريبا سه گز مى‏جست، سایبان‌های زرنگار از مبدا تا منتهاى پل بر سر پا بود و رشته‏ هاى مفتول جهت آويختن فانوس و قناديل به طرح‌های مختلف كشيده بودند. در هر مجلسى فرش‌های قالى كرمانى و قائنى افتاده بود و در هر حجره‏اى شاهد سنبل مو بر پاى ايستاده و جوانان خطه اِرم عباس‌آباد و سيم‌بران خوش آب و رنگ هندو و ارامنه شمشاد قامت گل‌رخسار، مجلس را به صورت نگار گردانيده بودند.

همچنین مولانا سایرای مشهدی به مناسبت افتتاحیه این پل قصیده‌ای گفته که چند بیت آن چنین است: به حکم پادشاه استاد تردست/پلی بر زنده رود اصفهان بست که ریزد سیل هنگام بهارش/ بجوی کهکشان از آبشارش پلی بر روی دریا تازه بستند/ بر اجزای زمین شیرازه بستند به‌حکم پادشاه هفت‌کشور/ به طاق آسمان شد پل برابر دلش آئین گل‌ریزان پل خواست/ رخ از جام چراغان می‌آراست…

جستارهای وابسته

• ایران صفوی