تعمیم شتاب‌زده

تعمیم‌شتابزده یا تعمیم ناروا، مغالطه‌ای است که در آن کسی از چند نمونهٔ محدود یا غیرمتعارف، حکمی کلی صادر می‌کند؛ در حالی که آن نمونه‌ها برای اثبات حکم ناکافی و غیرمناسب هستند؛ بنابراین درست نبودن و کافی نبودن شواهد، استدلال را به مغالطه تبدیل می‌کند.

• مثالی برای نمونه کم و ناکافی:

امروز نوجوانی که از مدرسه اخراج شده بود، به جرم دزدی دستگیر شد؛ همه نوجوانانی که نتوانند در مدرسه درس بخوانند، به جنایت کشیده می‌شوند.

پنج مرزبان ایرانی در منطقه جکیگور استان سیستان و بلوچستان توسط گروهک جیش‌العدل ربوده شده اند؛ کشور ایران توانایی نظامی کمی داشته و از تامین امنیت خود عاجز است.

• مثالی برای نمونه نامناسب:

مردم انگلیس مردم بسیار بی‌ادب و اهل جار و جنجال هستند. در سفری که ما به این کشور داشتیم، برای تماشای یکی از مسابقات فوتبال باشگاهی به ورزشگاه رفتیم؛ هیاهو و خشونت هزاران تماشاگر در ورزشگاه باورنکردنی بود.

امروز چند کارگر جنسی را در خیابان دیدم. همه آنها لباس‌های تنگ و کوتاه و آرایش‌های غلیظ داشتند. هرکس زیاد آرایش کند و لباس تنگ و کوتاه بپوشد سرانجامش چنین است.

فراوانی و تناسب شواهد، دلیل درستی حیاتگری آن‌ها از کل افراد نیست؛ برای دستیابی به حکم صحیح باید شواهد ویژگی‌های عمومی و اصلی کل افراد را دارا باشند.

منبع

• سیدعلی‌اصغر خندان (۱۳۸۰)، مغالطات (ویراست سوم)، تهران: بوستان کتاب انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص. ۱۶۳