تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان

این نسخهٔ پایداری است که در ‏۱۰ اوت ۲۰۲۴ بررسی شده است. ۲ تغییر در حال انتظار نیازمند بازبینی هستند.

جمهوری آذربایجان یکی از کشورهای واقع در منطقهٔ قفقاز جنوبی است و پایتخت آن شهر بندری باکو در ساحل غربی دریای خزر است. این کشور که سرزمین آن در ۲ قارهٔ آسیا و اروپا گسترده شده است، ۸۶٬۵۶۸ کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیت آن نیز در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۱۰٬۰۶۷٬۱۰۰ نفر بوده است.

تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان
Colored dice with white background
موقعیت جمهوری آذربایجان در نقشهٔ جهان
Colored dice with white background
نقشهٔ جمهوری آذربایجان و جمهوری آرتساخ (قرمز کم‌رنگ) در داخل آن
Colored dice with white background
تراکم جمعیت در جمهوری آذربایجان

سرزمین جمهوری آذربایجان در سطح اول تقسیمات کشوری به ۱۴ بخش تحت عنوان «رایون اقتصادی[الف]» یا «استان» تقسیم شده است؛ این بخش‌ها شامل منطقهٔ شهری باکو و جمهوری خودمختار نخجوان هم هستند.[۱][۲][۳] در سطح اول تقسیمات کشوری، استان قبه-خاچماز و بخشی از شمال استان آب‌شوران-خیزی، بخش‌های اروپایی جمهوری آذربایجان به شمار می‌روند. جمهوری خودمختار نخجوان نیز به خاک اصلی جمهوری آذربایجان متصل نیست و برون‌بوم این کشور محسوب می‌شود.

جمهوری آذربایجان در سطح دوم تقسیمات کشوری به ۷۴ بخش تقسیم شده که شامل ۶۳ «رایون[ب]» یا «شهرستان» و ۱۱ «شهر تابع جمهوری[پ]» است.[۴] شهرهای تابع جمهوری دارای محدودهٔ مستقل زیر نظر حکومت مرکزی هستند و تابع شهرستان‌ها نیستند؛ البته ۳ شهر تابع جمهوری لنکران، شکی و یولاخ مرکز شهرستان‌های همنام خود (شهرستان‌های لنکران، شکی و یولاخ) هستند و برخلاف ۸ شهر دیگر تابع جمهوری، در تقسیمات کشوری، محدوده‌ای مستقل از شهرستان‌های خود ندارند.[۳][۱] در سطح دوم تقسیمات کشوری، بخش‌هایی از ۲ شهرستان قزاق و صدرک در داخل خاک ارمنستان قرار گرفته‌اند و برون‌بوم جمهوری آذربایجان به شمار می‌روند. همچنین بخشی از خاک ارمنستان به صورت برون‌بوم در داخل شهرستان گده‌بی قرار گرفته است و جزء خاک جمهوری آذربایجان محسوب نمی‌گردد.

پس از امضای توافقنامه آتش‌بس ناگورنو قره‌باغ در سال ۲۰۲۰، شهر تابع جمهوری خان‌کندی و بخش‌هایی از شهرستان‌های ترتر، کلبجر، لاچین، خواجه‌وند، شوشی و خواجه‌لی همچنان تحت حاکمیت جمهوری آرتساخ قرار دارند.

تقسیمات کشوری

ویرایش

فهرست تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان در سطوح اول و دوم، به همراه مساحت و جمعیت آن‌ها طبق آخرین آمار دولتی (سال ۲۰۲۰) به شرح زیر است:[۵]

  شهرهای تابع جمهوری
نام استان
(سطح اول)[۲]
شهرستان‌ها
(سطح دوم)[۱]
جمعیت شهرستان‌ها
(۲۰۲۰)
مساحت شهرستان‌ها
(km²)
شهرها (مرکز*)[۶] جمعیت استان
(۲۰۲۰)
مساحت استان
(km²)
نقشه
آب‌شوران-خیزی آب‌شوران ۲۱۴٬۱۰۰ ۱٬۹۷۰ خیردالان
خیزی
سومقاییت*
۵۷۶٬۵۰۰ ۳٬۷۳۰  
خیزی ۱۷٬۱۰۰ ۱٬۶۷۰
سومقاییت ۳۴۵٬۳۰۰ ۹۰
اران مرکزی آغ‌داش ۱۱۱٬۱۰۰ ۱٬۰۲۰ آغ‌داش
اوجار
زرداب
کردامیر
گوی‌چای
مینگه‌چویر*
یولاخ
۷۳۵٬۳۰۰ ۶٬۶۹۰  
اوجار ۸۹٬۵۰۰ ۸۳۰
زرداب ۵۹٬۳۰۰ ۸۶۰
کردامیر ۱۱۷٬۹۰۰ ۱٬۶۳۰
گوی‌چای ۱۲۱٬۷۰۰ ۷۴۰
مینگه‌چویر ۱۰۶٬۱۰۰ ۱۴۰
یولاخ ۱۲۹٬۷۰۰ ۱٬۴۷۰
باکو باکو ۲٬۲۹۳٬۱۰۰ ۲٬۱۴۰ باکو* ۲٬۲۹۳٬۱۰۰ ۲٬۱۴۰  
زنگزور شرقی جبرئیل ۸۱٬۷۰۰ ۱٬۰۵۰ جبرئیل
زنگلان
قبادلی
کلبجر
لاچین*
(بردزور)
۳۴۱٬۲۰۰ ۷٬۴۷۰  
زنگلان ۴۵٬۲۰۰ ۷۳۰
قبادلی ۴۱٬۶۰۰ ۸۰۰
کلبجر ۹۴٬۱۰۰ ۳٬۰۵۰
لاچین ۷۸٬۶۰۰ ۱٬۸۴۰
شکی-زاقاتالا اوغوز ۴۴٬۷۰۰ ۱٬۰۸۰ اوغوز
بالاکن
زاقاتالا
شکی*
قاخ
قبله
۶۲۶٬۷۰۰ ۸٬۸۴۰  
بالاکن ۹۹٬۱۰۰ ۹۴۰
زاقاتالا ۱۲۹٬۸۰۰ ۱٬۳۵۰
شکی ۱۸۸٬۱۰۰ ۲٬۴۳۰
قاخ ۵۷٬۲۰۰ ۱٬۴۹۰
قبله ۱۰۷٬۸۰۰ ۱٬۵۵۰
شروان کوهستانی آق‌سو ۸۱٬۰۰۰ ۱٬۰۲۰ آق‌سو
اسماعیللی
شماخی*
قبوستان
۳۲۲٬۲۰۰ ۶٬۱۳۰  
اسماعیللی ۸۷٬۴۰۰ ۲٬۰۷۰
شماخی ۱۰۶٬۴۰۰ ۱٬۶۷۰
قبوستان ۴۷٬۴۰۰ ۱٬۳۷۰
شروان-سالیان بیله‌سوار ۱۰۵٬۱۰۰ ۱٬۳۶۰ بیله‌سوار
حاجی‌قبول
سالیان
شروان*
نفت‌چاله
۵۵۴٬۷۰۰ ۶٬۹۶۰  
حاجی‌قبول ۷۶٬۶۰۰ ۱٬۶۰۰
سالیان ۱۳۹٬۹۰۰ ۱٬۶۰۰
شروان ۸۷٬۴۰۰ ۷۰
نفت‌چاله ۸۸٬۹۰۰ ۱٬۴۵۰
قبه-خاچماز خاچماز ۱۷۹٬۸۰۰ ۱٬۰۶۰ خاچماز*
خودات
سیه‌زن
شابران
قبه
قوسار
۵۵۴٬۷۰۰ ۶٬۹۶۰  
قبه ۱۷۳٬۴۰۰ ۲٬۶۱۰
قوسار ۹۹٬۰۰۰ ۱٬۵۰۰
سیه‌زن ۴۲٬۶۰۰ ۷۰۰
شابران ۵۹٬۹۰۰ ۱٬۰۹۰
قره‌باغ آغجابدیع ۱۳۶٬۸۰۰ ۱٬۷۶۰ آغجابدیع
آغ‌دام
آغ‌دره
(مارتاکرت)
بردع
ترتر
خان‌کندی*
(استپاناکرت)
خواجه‌لی
(ایوانیان)
خواجه‌وند
(مارتونی)
شوشی
فضولی
هورادیز
۹۰۰٬۳۰۰ ۸٬۹۸۸  
آغ‌دام ۲۰۴٬۰۰۰ ۱٬۱۵۰
بردع ۱۵۷٬۵۰۰ ۹۵۰
ترتر ۱۰۴٬۷۰۰ ۹۶۰
خان‌کندی ۵۵٬۹۰۰ ۸
خواجه‌لی ۲۸٬۸۰۰ ۱٬۰۰۰
خواجه‌وند ۴۴٬۱۰۰ ۱٬۴۶۰
شوشی ۳۴٬۷۰۰ ۳۱۰
فضولی ۱۳۳٬۸۰۰ ۱٬۳۹۰
قزاق-توووز آغستفا ۸۸٬۵۰۰ ۱٬۵۰۰ آغستفا
توووز
شمکر*
قزاق
قوولار
گده‌بی
۶۸۴٬۵۰۰ ۷٬۰۳۰  
توووز ۱۷۷٬۲۰۰ ۱٬۹۴۰
شمکر ۲۱۹٬۵۰۰ ۱٬۶۶۰
قزاق ۹۸٬۴۰۰ ۷۰۰
گده‌بی ۱۰۰٬۹۰۰ ۱٬۲۳۰
گنجه-داش‌کسن داش‌کسن ۳۵٬۴۰۰ ۱٬۰۵۰ داش‌کسن
دلی‌محمدلی
ساموخ
گنجه*
گورانبوی
گوی‌گول
نفتالان
۶۰۹٬۶۰۰ ۵٬۲۷۰  
ساموخ ۵۸٬۸۰۰ ۱٬۴۵۰
گنجه ۳۳۵٬۶۰۰ ۱۱۰
گورانبوی ۱۰۵٬۰۰۰ ۱٬۷۰۰
گوی‌گول ۶۴٬۶۰۰ ۹۲۰
نفتالان ۱۰٬۲۰۰ ۴۰
لنکران-آستارا آستارا ۱۰۹٬۷۰۰ ۶۲۰ آستارا
جلیل‌آباد
گوی‌تپه
لریک
لنکران*
لیمان
ماساللی
یاردیملی
۹۴۶٬۷۰۰ ۶٬۰۷۰  
جلیل‌آباد ۲۲۵٬۳۰۰ ۱٬۴۴۰
لریک ۸۵٬۸۰۰ ۱٬۰۸۰
لنکران ۲۳۰٬۲۰۰ ۱٬۵۴۰
ماساللی ۲۲۷٬۷۰۰ ۷۲۰
یاردیملی ۶۸٬۰۰۰ ۶۷۰
میل-مغان ایمیشلی ۱۳۱٬۴۰۰ ۱٬۸۹۰ ایمیشلی*
بیلقان
ساعتلی
صابرآباد
۵۱۸٬۸۰۰ ۵٬۶۷۰  
بیلقان ۹۹٬۵۰۰ ۱٬۱۳۰
ساعتلی ۱۰۹٬۱۰۰ ۱٬۱۸۰
صابرآباد ۱۷۸٬۸۰۰ ۱٬۴۷۰
نخجوان اردوباد ۵۰٬۲۰۰ ۹۸۰ اردوباد
بابک
جلفا
شاهبوز
شرور
نخجوان*
۴۵۹٬۶۰۰ ۵٬۵۰۰  
بابک ۷۶٬۲۰۰ ۸۳۰
جلفا ۴۷٬۰۰۰ ۹۳۰
شاهبوز ۲۵٬۳۰۰ ۸۴۰
شرور ۱۱۷٬۶۰۰ ۸۷۰
صدرک ۱۶٬۱۰۰ ۱۶۰
کنگرلی ۳۲٬۷۰۰ ۷۰۰
نخجوان ۹۴٬۵۰۰ ۱۹۰

نقشه‌ها

ویرایش

واژه‌نامه

ویرایش
  1. İqtisadi Rayon
  2. Rayon
  3. Respublika Tabeli Şəhər

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonlarının ərazisi, əhalisinin sayı və sıxlığı». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۰.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı». Official web-site of the President of the Republic of Azerbaijan. دریافت‌شده در ۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۱.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ «Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonları üzrə Əhalinin 2019-cu ilin əvvəlinə olan sayına görə rayonların, şəhər yerlərinin və kənd yaşayış məntəqələrinin qruplaşdırılması». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۲۰.
  4. البته رایون علاوه بر اینکه معادل با شهرستان است، در سطح خُردتر به معنی «منطقهٔ شهری» هم به کار می‌رود؛ بر همین اساس، شهر باکو به ۱۲ رایون و شهر گنجه نیز به ۲ رایون تقسیم شده است؛ در نتیجه، جمهوری آذربایجان در مجموع دارای ۷۷ رایون است.
  5. بختیاری، سعید. اطلس جهان امروز. تهران: انتشارات گیتاشناسی نوین، شهریور ۱۳۹۸.
  6. «2020-ci ilin əvvəlinə Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonları, eləcə də qəsəbələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۰.