موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری

موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (به انگلیسی: Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) به اختصار تریپس (به انگلیسی: TRIPS) موافقتنامه‌ای بین‌المللی است که به وسیلهٔ سازمان تجارت جهانی (WTO) مدیریت می‌شود و حداقل استانداردهای جهانی را برای قوانین مربوط به انواع مالکیت فکری در کشورهای عضو WTO تعیین می‌کند. این موافقتنامه در پایان دور اروگوئه از موافقتنامه عمومی تعرفه‌ها و تجارت ۱۹۹۴ (به انگلیسی: General Agreement on Tariffs and Trade) مذاکره شد.

شرایط مورد نیاز تریپس

تریپس کشورهای عضو را ملزم به ارائه حفاظت قوی برای حقوق مالکیت فکری می‌کند، برای مثال تحت موافقتنامه تریپس:

• مدت زمان حق تکثیر باید به ۵۰ سال بعد از مرگ پدیدآورنده افزایش یابد. (ماده ۱۲ و ۱۴)
• حق تکثیر باید به‌طور خودکار اهدا شود و نه بر اساس هر گونه تشریفات مانند نیاز به ثبت یا تجدید.
• برنامه‌های رایانه‌ای باید به عنوان آثار ادبی در نظر گرفته شود و حفاظت مشابه آن آثار را دریافت کنند.
• استثنائات به حق تکثیر در قوانین ملی (مانند استفاده منصفانه در آمریکا) باید محدود به ماده ۱۳ موافقتنامه تریپس باشند
• حق اختراع باید به تمام زمینه‌های فناوری اهدا شود، البته استثنائات برای برخی از منافع عمومی مجاز است و باید حداقل برای مدت ۲۰ سال قابل اجرا باشد.
• استثنائات حقوق انحصاری باید محدود باشد و با بهره‌برداری عادی از اثر (ماده ۱۳) و بهره‌برداری عادی از حق اختراع در تضاد نباشد (ماده ۳۰).
• قضاوت تبعیض‌آمیز نسبت به منافع قانونی دارندگان حق تکثیر برنامه‌های رایانه‌ای مجاز نیست.
• منافع قانونی افراد ثالث باید در نظر گرفته‌شود. (ماده ۳۰)
• در هر کشور، قوانین مالکیت فکری نباید نباید مزایایی به افراد مقیم اهدا شود که برای افراد مقیم سایر کشورهای عضو تریپس وجود نداشته‌باشد. (با برخی شرایط محدود، ماده ۳ و۵) تریپس همچنین بند ملت کاملةالوداد دارد.

پیوند به بیرون

• متن موافقتنامه راجع به جنبه‌های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری وبگاه رسمی سازمان تجارت جهانی (WTO) (انگلیسی)
• نظام حق اختراع ایران پس از پذیرش موافقت نامه راجع به جنبه‌های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران - دکتر سعید حبیبا