لیگ فوتبال استان تهران
لیگ فوتبال استان تهران که در گذشته با نام‌های مسابقات قهرمانی باشگاه‌های تهران و جام باشگاه‌های تهران شناخته می‌شد، که در گذشته بالاترین سطح فوتبال در کشور بوده لیگ برتر بزرگسالان تهران در چهارمین سطح از فوتبال ایران و بعد از لیگ دسته سوم فوتبال ایران قرار دارد. قهرمان این جام به مسابقات کشوری لیگ دسته سوم فوتبال ایران راه می‌یابد و جواز حضور در جام حذفی را کسب می‌کند. این لیگ که نخستین دوره آن در ۱۲۹۹ برگزار شد، قدیمی‌ترین لیگ فوتبال در ایران است.[۱]
| بنیان‌گذاری | ۱۳۰۲ |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| کنفدراسیون | ای‌اف‌سی |
| شمار تیم‌ها | ۱۶ |
| سطح در مسابقات | پنج، زیر گروه جام تخت جمشید |
| صعود به | لیگ دسته سوم فوتبال ایران |
| سقوط به | زیر گروه تهران |
| جام(های) داخلی | جام حذفی فوتبال ایران |
| قهرمان کنونی | باشگاه فوتبال داماش تهران |
| موفق‌ترین تیم | باشگاه فوتبال تاج (۱۳ قهرمانی) |
| پخش تلویزیونی | IRIB |
| وبگاه |
باشگاه باشگاه فوتبال استقلال (تاج تهران) با ۱۳ قهرمانی در این لیگ، پرافتخارترین تیم این تورنمنت محسوب می‌شود. نخستین دوره رسمی مسابقات جام باشگاه‌های تهران در ۱۳۰۲ برگزار شد و تا پیش از برگزاری مسابقات فوتبال سراسری در ۱۳۴۹ خورشیدی، سطح اول فوتبال ایران و بالاترین سطح فوتبال ایران محسوب می‌شد[۲] و مهم‌ترین تیم‌های باشگاهی و بازیکنان اصلی تیم ملی ایران در این مسابقات شرکت می‌کردند و در سال ۱۳۴۹، قهرمان این مسابقات، تیم تاج، به عنوان نماینده ایران راهی مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ شد. این لیگ در دهه ۶۰ نیز با برگزار نشدن لیگ سراسری در ایران به علت جنگ تحمیلی، دوباره به سطح اول فوتبال ایران و مهم‌ترین لیگ ایران تبدیل شد. این مسابقات در ساختار فوتبال ایران این مسابقات همواره با تنزل سطح رو به رو شده به‌طوری‌که از بالاترین سطح در سال‌های دهه ۱۳۶۰ به سطح پنجم در دهه ۱۳۸۰ تنزل پیدا کرده‌است. با این وجود در سال‌های ۱۳۵۰، ۱۳۶۸ و ۱۳۷۰ و در کنار برگزاری مسابقات سراسری در ایران، جام باشگاه‌های تهران با شرکت تیم‌های اصلی تهران و به موازات مسابقات سراسری برگزار شد و ارزش خیلی بالایی داشت.
لیگ فوتبال تهران در طی تاریخش با تغییرات فراوانی مواجه شده، از جمله تعداد تیم‌های حاضر در لیگ، نحوه برگزاری مسابقات، زمان آغاز و پایان مسابقات و این لیگ هیچ‌گاه قالب ثابتی نداشت. همچنین این لیگ در سال‌های زیادی همچون ۱۳۲۹، ۱۳۳۴، ۱۳۳۷ و ۱۳۴۲ برگزار نشد یا در سال‌های همچون ۱۳۴۳، ۱۳۵۰، ۱۳۵۸، ۱۳۵۹ و ۱۳۶۳ نیمه‌کاره رها شد.
پیشینه ویرایش
۱۳۰۰–۱۲۸۵: پیش‌درآمد ویرایش
بر اساس روایات شفاهی انگلیسی‌های ساکن تهران و شاغل در بانک شاهنشاهی و کمپانی تلگراف هند و اروپا حداقل از ۱۲۸۵ خورشیدی مسابقات فوتبال را بین خود برگزار می‌کردند. سفارت انگلستان در تهران برگزاری این مسابقات را بر عهده داشت و توپ فوتبال را نیز وارد ایران می‌کرد. نخستین تیم‌های انگلیسی تیم‌های بانک شاهنشاهی، تیم سفارت انگلستان، تلگراف‌خانه و سه تیم دیگر بودند. این تیم‌ها در فاصله ۱۲۹۴ تا ۱۳۰۰ مسابقات باشگاهی بین خودشان برگزار کردند که محل برگزاری این مسابقات میدان مشق بود. در آخرین سال‌های این دوره مسابقاتی بین تیم‌های انگلیسی و تیم‌هایی منتخب از بازیکنان ایرانی شکل گرفتند. تیم بانک شاهنشاهی در سال‌های ۱۳۰۱ و ۱۳۰۲ این مسابقات را فتح کرد.[۳] کلوب ایران نخستین تیم ایرانی بود که در ۱۲۹۹ شکل گرفت. این تیم در ۱۲۹۹ به دیدار فینال این مسابقات نیز رسید.[۴]
۱۳۲۴–۱۳۰۰: سال‌های نخستین ویرایش
در ۱۳۰۰ نخستین سازمان و تشکیلات فوتبال در ایران با نام انجمن ترقی و ترویج فوتبال به وجود آمد. این سازمان توسط افرادی چون ابوالفضل صدری، میرباقر عظیمی و سیدمحمد تدین که از نخستین معلمان ورزش کشور محسوب می‌شدند تشکیل شد. از این سال به بعد انجمن هر ساله در کنار ثبت نام باشگاه‌ها و تیم‌های جدید، برگزاری مسابقه‌های فوتبال را برعهده گرفت و با تدوین و ترجمه «قوانین فوتبال» در جهت ایجاد نظم و قانونمند کردن فوتبال در ایران گام برداشت.[۵] در همان زمان و در ۱۳۰۰ نخستین تیم‌های فوتبال ایرانی شکل گرفتند: کلوپ تهران، تیم طوفان و ارامنه اسپرت.[پانویس ۱] در سال‌های نخستین این تیم‌ها به همان سرعتی که شکل می‌گرفتند نیز از بین می‌رفتند. در ۱۳۰۲ نخستین دوره مسابقات رسمی باشگاه‌های تهران با همت انجمن ترقی و ترویج فوتبال و با حضور سه تیم کلوب ایران، طوفان و ارامنه اسپرت برگزار شد که با قهرمانی کلوب ایران خاتمه یافت. در ۱۳۰۳ دو تیم دیگر اجتماعیون و شعاع به جمع این سه تیم اضافه شدند و باز هم کلوب ایران قهرمان شد. در ۱۳۰۴ دو تیم کلوپ تهران و انگلیسی‌های مقیم ایران به فینال رسیدند. بازی فینال در حضور رضا شاه برگزار شد و تیم ایرانی توانست با نتیجه ۲–۱ بر رقیب انگلیسی پیروز شود. در ۱۳۰۵ تیم دیگری با نام تیم ایران تشکیل شد و توانست تا ۱۳۰۷ قهرمان مسابقات فوتبال تهران شود. در ۱۳۰۸ تیم منتخبی از بهترین بازیکنان حاضر در تیم‌های مسابقات باشگاهی تهران با تیم منتخب بادکوبه (باکو کنونی) شوروی دیدار کرد این تیم با وجود آن‌که منتخبی از بهترین بازیکنان آن زمان فوتبال تهران بود در این بازی شکست سختی خورد. این شکست باعث سرخوردگی عمومی بین فوتبالیست‌ها و فوتبال دوستان تهران شد به طوری که مسابقات باشگاه‌های تهران تا ۱۳۱۱ برگزار نشد.[۵]
در ۱۳۱۲ برگزاری این مسابقات از سر گرفته شد و سه تیم ایران، شعاع و روئین‌تن در این مسابقات حاضر بودند. در سال‌های دهه ۱۳۱۰ تیم‌های نوینی در فوتبال تهران پدید آمدند که از میان آن‌ها می‌توان به تدین، سرباز و دارایی اشاره کرد.[۳] این تیم‌ها موفق شدند چند دوره قهرمان مسابقات تهران نیز بشوند. از ۱۳۱۸ و با تأسیس ورزشگاه امجدیه مسابقات تهران رونق دوچندانی گرفت و تماشاگران بیشتری برای تماشای بازی‌های این تیم‌ها به ورزشگاه آمدند. در مسابقات فصل ۲۱–۱۳۲۰ محمدرضا پهلوی شاه جوان ایران به همراه فوزیه ملکه ایران برای تماشای دیدار فینال به ورزشگاه امجدیه رفتند.[۶]
۱۳۵۱–۱۳۲۵: تثبیت و گسترش جام باشگاه‌های تهران ویرایش
از میانه‌های دهه ۱۳۲۰ و با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم، بازگشت نسبی آرامش به تهران اشغال شده و تأسیس فدراسیون فوتبال ایران در ۱۳۲۵ مسابقات باشگاه‌های تهران با جدیت بیشتری دنبال شدند.[۷] در این زمان تیم‌های اولیه فوتبال تهران همگی منحل شده بودند و تیم‌های نوینی همچون شاهین و دوچرخه‌سواران در مسابقات حضور داشتند. این تیم‌های در کنار تیم‌هایی همچون سرباز، دارایی و طوفان تیم‌های اصلی فوتبال تهران در دهه ۱۳۲۰ را شکل دادند. از سال‌های میانی این دهه و همزمان با گسترش و ریشه دواندن فوتبال در جامعه ایران تماشاگران بیشتری به ورزشگاه‌ها آمدند و تیم‌های باشگاهی کم‌کم طرفداران اختصاصی خود را نیز یافتند.
با آغاز دهه ۱۳۳۰ و با نزول یا انحلال تیم‌های دارایی و سرباز تیم تاج[پانویس ۲] تبدیل به قدرت برتر جام باشگاه‌های تهران شد به گونه‌ای که از ۸ دوره مسابقات برگزار شده در دهه ۱۳۳۰ (جام باشگاه‌های تهران در سال‌های ۱۳۳۴ و ۱۳۳۷ برگزار نشد) تاج ۵ جام را از آن خود کرد. در ۳ دوره دیگر مسابقات این دهه شاهین، نادر و شعاع توانستند عنوان‌های قهرمانی را از آن خود کنند. در این سال‌ها رقابت تاج و شاهین به اوج خودش رسید و در فصل‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۳۵ دو تیم فینال‌های متوالی و پرشماری را برگزار کردند.
از آغاز دهه ۱۳۴۰ تیم دارایی مجدداً توانست عنوان قهرمانی را از آن خود کند. در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ به دلایلی همچون برگزاری مسابقات مقدماتی المپیک و به دنبال آن حضور تیم ملی فوتبال ایران در المپیک ۱۹۶۴ توکیو مسابقات باشگاهی تهران برگزار نشد یا نیمه‌کاره رها شد. در سال‌های این دهه رقابت‌های باشگاهی ابعاد تازه‌ای به خود گرفت و مدیران و روسای فدراسیون فوتبال که هر یک از بازیکنان سابق تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها بودند سعی داشتند با اعمال نفوذ و قدرت جلوی قهرمانی و موفقیت تیم‌های دیگر را بگیرند و پروانه فعالیت تیم شاهین در میانه برگزاری مسابقات سال ۱۳۴۶ لغو شد و این تیم از فعالیت بازماند. در بهار ۱۳۴۷ نیز تیم دارایی توسط مدیرعاملش منحل شد. بدین ترتیب برای برگزاری مسابقات ۴۸–۱۳۴۷ ۵۸ تیم در ۱۲ گروه مرحله مقدماتی حاضر شدند تا تکلیف تیم‌های دسته‌های اول و دوم و سوم مشخص شود اما ادامه رقابت‌های این فصل در تابستان ۱۳۴۸ برگزار شد و با قهرمانی تاج پایان یافت تا بعد از حدود دو سال فوتبال تهران قهرمان خود را بشناسد.
در سال ۱۳۵۱ و با برنامه‌های نوین فدراسیون فوتبال ایران قرار شد مسابقات سراسری به شکل لیگ و بازی‌های رفت و برگشتی و با نام جام تخت‌جمشید انجام شود و از میان دوازده تیم حاضر در این رقابت‌ها شش تیم از بین تیم‌های تهرانی انتخاب شوند. بدین ترتیب مسابقات جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ عنوان مسابقات انتخابی جام تخت‌جمشید ۱۳۵۲ را نیز داشت.
۱۳۵۷–۱۳۵۲: سال‌های جام سراسری ویرایش
با برگزاری منظم و ادامه‌دار نخستین لیگ واقعی فوتبال در ایران در ۱۳۵۲ مسابقات جام باشگاه‌های تهران عملاً به حاشیه رانده شد چرا که تمام تیم‌های اصلی تهران در جام تخت جمشید شرکت می‌کردند. با این وجود قهرمان تهران هنوز اجازه صعود مستقیم به جام تخت جمشید را داشت و تیم‌های هما، دارایی و شهباز توانستند با قهرمانی در مسابقات سال‌های ۱۳۵۲، ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ به جام تخت جمشید وارد شوند. در این زمان تقریباً نیم قرن از برگزاری مسابقات قهرمانی تهران می‌گذشت اما هنوز هم نابودی و انحلال تیم‌های قدیمی‌تر و شکل‌گیری تیم‌های تازه از ویژگی‌های اصلی این مسابقات بود.
۱۳۷۰–۱۳۵۸: اهمیت دوباره مسابقات ویرایش
سرانجام با عدم برگزاری لیگ سراسری جام باشگاه‌های تهران با حضور چهارده تیم از سال شصت آغاز شد، تیم هما در سال ۱۳۶۰ قهرمان و پرسپولیس نیز در سال ۱۳۶۱ برای اولین بار قهرمان این جام و استقلال[پانویس ۳] در سال ۱۳۶۲ قهرمان این مسابقات شدند. دیدار استقلال و پرسپولیس در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۲ که با تک گل پرویز مظلومی به سود استقلال خاتمه یافت با بیش از ۱۲۰٬۰۰۰ هزار تماشاگر یکی از حساس‌ترین بازی‌های تاریخ این مسابقات بود. در سال ۱۳۶۳ پس از جنجال بازی تیم‌های پرسپولیس و پاس، کل بازی‌ها تعطیل گردید و مسابقات در آن سال دنبال نگردید. اما در سال ۱۳۶۴ که بازی‌ها در دو گروه ده تیمی دنبال شد، سرانجام تیم‌های استقلال و شاهین به فینال رسیدند که در نهایت استقلال با درخشش ناصر حجازی در ضربات پنالتی حریف را شکست داد و قهرمان شد. پنج سال پی در پی از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۹ پیروزی[پانویس ۴] به قهرمانی رسید.
در سال ۱۳۷۰ جام باشگاه‌های تهران با رقابت تنگاتنگ سرخابی‌ها همراه بود که مجدداً استقلال قهرمان گردید. در سال ۱۳۷۰ تیم‌های اصلی تهران بعد یک فصل به‌طور همزمان در جام آزادگان و جام باشگاه‌های تهران شرکت کردند اما از فصل بعد، ۱۳۷۱، این تیم‌ها دیگر در مسابقات جام باشگاه‌های تهران شرکت نکردند و این مسابقات با نزول تماشاگر و سطح‌اش در هرم فوتبال ایران عملاً به حاشیه رانده شد.
هم‌اکنون–۱۳۷۱: سال‌های لیگ سراسری ویرایش
قهرمانان ویرایش
۱۳۰۱–۱۲۹۹ ویرایش
| دوره | سال برگزاری | قهرمان | دوم | سوم | بهترین گل‌زن | منبع | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | تعداد گل | |||||||
| ۱۲۹۹ | انگلیسی‌های مقیم ایران | کلوپ ایران | [۲] | [پانویس ۵] | ||||
| ۱۳۰۰ | ||||||||
| ۱۳۰۱ | بانک شاهنشاهی | [۸] | ||||||
۱۳۵۱–۱۳۰۲: بالاترین سطح فوتبال ایران ویرایش
۱۳۵۲–۱۳۵۷: زیرگروه جام تخت جمشید ویرایش
| دوره | سال برگزاری | قهرمان | دوم | سوم | بهترین گل‌زن | منبع | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | تعداد گل | |||||||
| ۱۳۵۲ | هما | بوتان | آرارات | حبیب علیزاده (هما) | ۶ | [۲] | ||
| ۱۳۵۳ | دارایی | آرارات | نفت | اکبر حقیقت (برق) | ۷ | [۲۱] | ||
| ۱۳۵۴ | شهباز | اقبال | نفت | محمد مایلی‌کهن (نفت) | ۸ | [۲] | ||
| ۱۳۵۵ | دژبان | [۲] | ||||||
| ۱۳۵۶ | اکباتان | شهپر | کارگران | منصور ضرابی (اکباتان) | ۱۰ | [۲] | ||
| ۱۳۵۷ | آکام | کشت و صنعت | صنایع نظامی | هوشنگ حمیدزاده (آکام) | ۱۰ | [۲۲] | ||
۱۳۷۰–۱۳۵۸: بالاترین سطح فوتبال ایران ویرایش
| دوره | سال برگزاری | قهرمان | دوم | سوم | بهترین گل‌زن | منبع | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | تعداد گل | |||||||
| ۱۳۵۸ | به علت هجوم تماشاگران به بازی دوستانه استقلال پرسپولیس نیمه‌کاره رها شد. | [۲۳] | ||||||
| ۱۳۵۹ | مسابقات به علت جنگ ایران و عراق نیمه کاره رها شد. | |||||||
| ۱۳۶۰ | هما | پرسپولیس | بانک ملی | ناصر محمدخانی (بانک ملی) | ۱۱ | [۲۴] | ||
| ۱۳۶۱ | پرسپولیس | استقلال | اکباتان | علی پروین (پرسپولیس) | ۱۵ | [۲۵] | ||
| ۱۳۶۲ | استقلال | پرسپولیس | بانک ملی | حمید علیدوستی (هما) ناصر محمدخانی (پرسپولیس) |
۱۳ | [۲۵] | ||
| ۱۳۶۳ | به علت هجوم تماشاگران بازی پاس-پرسپولیس نیمه کاره رها شد. | |||||||
| ۱۳۶۴ | استقلال | شاهین | هما | کریم باوی (شاهین) | ۹ | [۲] | ||
| ۱۳۶۵ | پرسپولیس | شاهین | استقلال | فرشاد پیوس (پرسپولیس) | ۷ | [۲] | ||
| ۱۳۶۶ | پرسپولیس | دارایی | استقلال | فرشاد پیوس (پرسپولیس) | 13 | [۲] | ||
| ۱۳۶۷ | پرسپولیس | دارایی | استقلال | فرشاد پیوس (پرسپولیس) | ۱۳ | [۲۶] | ||
| ۱۳۶۸ | پرسپولیس | استقلال | پاس | علی‌اصغر مدیرروستا (پاس) | ۱۴ | [۲] | ||
| ۱۳۶۹ | پرسپولیس | استقلال | پاس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) | ۱۶ | [۲] | ||
| ۱۳۷۰ | استقلال | پرسپولیس | پاس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) | ۱۶ | [۲۷] | ||
۱۳۷۹–۱۳۷۱: زیرگروه جام آزادگان ویرایش
این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
| دوره | سال برگزاری | قهرمان | دوم | سوم | بهترین گل‌زن | منبع | توضیحات | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | تعداد گل | ||||||||
| ۱۳۷۱ | سایپا | کشاورز | بانک تجارت | علی دایی (بانک تجارت) | ۲۱ | ||||
| ۱۳۷۲ | بانک تجارت | آرارات | بانک ملی | علی دایی (بانک تجارت) | ۱۲ | [۲۸] | |||
| ۱۳۷۳ | فتح | راه‌آهن | فجر سپاه | ||||||
| ۱۳۷۴ | مهمات‌سازی | فتح | بانک ملی | [۲۹] | |||||
| ۱۳۷۵ | هما | فجر سپاه | مقاومت | ||||||
| ۱۳۷۶ | مهمات سازی | پیام | |||||||
| ۱۳۷۷ | صنایع دفاع | برق | |||||||
| ۱۳۷۸ | نیروی زمینی | وحدت | |||||||
| ۱۳۷۹ | کشتیرانی | بنیاد شهید | |||||||
هم‌اکنون–۱۳۸۰: زیرگروه لیگ برتر ویرایش
| دوره | سال برگزاری | قهرمان | دوم | سوم | آقای گل | منبع | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | تعداد گل | |||||||
| ۱۳۸۰ | ||||||||
| ۱۳۸۱ | ||||||||
| ۱۳۸۲ | درنا | فجر سپاه | تلاش | |||||
| ۱۳۸۳ | نفت | صنایع پرچین | انتظام | |||||
| ۱۳۸۴ | ||||||||
| ۱۳۸۵ | ||||||||
| ۱۳۸۶ | ||||||||
| ۱۳۸۷ | ||||||||
| ۱۳۸۸ | ||||||||
| ۱۳۸۹ | ||||||||
| ۱۳۹۰ | پرسپولیس ب | [۳۰] | ||||||
| ۱۳۹۱ | ||||||||
| ۱۳۹۲ | ||||||||
| ۱۳۹۳ | کیمیا فرایند | بهره‌برداری | پارسه | [۳۱] | ||||
| ۱۳۹۴ | عقیدتی نزاجا | پاراگ | بهمن جوان | [۳۲][۳۱] | ||||
| ۱۳۹۵ | داماش تهران | عقاب | گل ابریشم | [۳۳][۳۱] | ||||
| ۱۳۹۶ | مقاومت | آلتون | شاهین سازه | [۳۴][۳۵] | ||||
| ۱۳۹۷ | عقاب | شاهین سازه | سیتکو | [۳۶] | ||||
| ۱۳۹۸ | شاهین | داماش پارسه | آماد نزاجا | [۳۷] | ||||
| ۱۳۹۹ | ستارگان سرخ تهران | برنا راستین مهام | ||||||
| ۱۴۰۰ | داماش پارسه | پویا دیلم آریا کیا | ||||||
| ۱۴۰۱ | آداک کیان پایتخت | ماهور | برنا راستین مهام | |||||
آمار ویرایش
قهرمانی بر پایه باشگاه‌ها ویرایش
| نام | تعداد قهرمانی‌ها | فصل‌های قهرمانی |
|---|---|---|
| استقلال | ۱۳ | ۱۳۲۸، ۱۳۳۱، ۱۳۳۵، ۱۳۳۶، ۱۳۳۸، ۴۰–۱۳۳۹، ۱۳۴۱، ۴۸–۱۳۴۷، ۵۰–۱۳۴۹، ۱۳۵۱، ۱۳۶۲، ۱۳۶۴، ۱۳۷۰ |
| دارایی | ۷ | ۲۱–۱۳۲۰، ۱۳۲۱، ۱۳۲۶، ۱۳۲۷، ۴۱–۱۳۴۰، ۱۳۴۶، ۱۳۵۳ |
| پرسپولیس | ۱۳۶۱، ۱۳۶۵، ۱۳۶۶، ۱۳۶۷، ۱۳۶۸، ۱۳۶۹، ۱۳۹۰ | |
| شاهین | ۴ | ۱۳۳۰، ۱۳۴۴، ۱۳۵۴، ۱۳۹۸ |
| تیم ایران | ۳ | ۱۳۰۵، ۱۳۰۶، ۱۳۰۷ |
| سرباز | ۱۳۱۸، ۱۳۱۹، ۱۳۲۵ | |
| هما | ۱۳۵۲، ۱۳۶۰، ۱۳۷۵ | |
| تدین | ۲ | ۱۳۱۲، ۱۳۱۳ |
| طوفان | ۱۳۱۵، ۲۳–۱۳۲۲ | |
| کلوپ تهران | ۱۳۱۴، ۱۳۱۶ | |
| نادر | ۱ | ۱۳۳۲ |
| شعاع | ۱۳۳۳ | |
| پاس | ۴۵–۱۳۴۴ | |
| پیکان | ۱۳۴۸ | |
| آکام | ۱۳۵۷ |
جستارهای وابسته ویرایش
یادداشت‌ها ویرایش
- ↑ این تیم با نام اسپرت ارامنه نیز شناخته شده‌است.
- ↑ در زمستان ۱۳۲۸ نام تیم دوچرخه‌سواران به تاج تغییر کرد.
- ↑ نام تیم تاج در فروردین ۱۳۵۸ به استقلال تغییر یافت.
- ↑ تیم پرسپولیس از ۱۳۶۵ با نام پیروزی در مسابقات حاضر شد.
- ↑ این مسابقات باشگاهی نبودند و تنها تیم‌های منتخبی از بازیکنان فوتبال در آن شرکت داشتند.
- ↑ در این سال مسابقاتی بین تیم‌های منتخب نیز برگزار شد که تیم بانک شاهنشاهی قهرمان آن شد.
- ↑ در دیدار فینال که بین دو تیم دارایی و توفان برگزار شد، ۲ تیم بعد از ۱۲۰ دقیقه بازی به نتیجه مساوی ۰–۰ رسیدند. داور برای تعیین قهرمان بعد از وقت معمول ۳۰ دقیقه‌ای دو وقت اضافه ۷ دقیقه‌ای اعلام کرد. تیم توفان در این زمان به گل رسید و بازی را برد. این عمل داور با اعتراض تیم دارایی روبرو شد و و انجمن تربیت بدنی بعد از مطالعه قوانین بین‌المللی رای داور را باطل کرد و جکم به برگزاری بازی تکراری داد. تیم توفان در فینال دوم حاضر نشد و تیم دارایی به عنوان قهرمان برگزیده شد.
منابع ویرایش
- ↑ http://www.rsssf.com/tablesi/irantehranchamp.html
- ↑ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲ «کیهان ورزشی، 21 شهریور 66 ص 52». پارامتر
|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «فوتبال در ایران». web.archive.org. ۲۰۰۸-۱۲-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۳.
- ↑ «انسان‌شناسی و فرهنگ | انسان‌شناسی، علمی‌ترین رشته علوم انسانی و انسانی‌ترین رشته در علوم است». anthropology.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۸.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «Magiran | روزنامه اعتماد (1385/12/17): 60 سال فدراسیون فوتبال 85 سال فوتبال تشکیلاتی». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۸.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «دارایی - طوفان: بازخوانی نبرد جنجالی ۱۳۲۱ در برابر شاه». f-f.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۳۰.
- ↑ «فوتبال در ایران/سیدعلی پورحسینی». شهروند. ۲۰۱۴-۰۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۸.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ «فوتبال در ایران/سیدعلی پورحسینی - شهروند». شهروند. ۲۰۱۴-۰۱-۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۰۹.
- ↑ «فوتبال درون مرزی ـ باشگاه‌ها /سیدعلی پورحسینی». شهروند. ۲۰۱۴-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۱.
- ↑ ۱۰٫۰۰ ۱۰٫۰۱ ۱۰٫۰۲ ۱۰٫۰۳ ۱۰٫۰۴ ۱۰٫۰۵ ۱۰٫۰۶ ۱۰٫۰۷ ۱۰٫۰۸ ۱۰٫۰۹ «تاریخ شاهین». www.shahinfc.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۳۰.
- ↑ «روزنامه شرق 90/10/22: سربازهای عنوان دار قهرمان شدند». magiran.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۴.
- ↑ «باشگاه دارائی این‌گونه تعطیل شد». کیهان ورزشی شماره ۹۷۲. موسسه کیهان. ۱۴ بهمن ۱۳۵۱.
- ↑ «روزنامه شرق 91/2/7: اولین داربی سرخابی!». magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۰۹.[پیوند مرده]
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ "WebCite query result". www.webcitation.org (به انگلیسی). Archived from the original on 20 December 2013. Retrieved 2018-02-12.
{{cite web}}: Cite uses generic title (help) - ↑ www.dotech.ir. «نام تمام مردگان، «دیهیم» است». www.mozooazad.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۳۰.
- ↑ احمدی، علی‌اکبر (۱۳۸۸). تاریخچه کامل باشگاه از دوچرخه سواران و تاج تا استقلال. تهران: انتشارات پایگان. صص. ۳۳۴ تا ۳۳۹. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۰۹۶-۵۷-۶.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ احمدی، علی‌اکبر (۱۳۸۸). تاریخچه کامل باشگاه از دوچرخه سواران و تاج تا استقلال. تهران: انتشارات پایگان. ص. ۳۵۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۰۹۶-۵۷-۶.
- ↑ احمدی، علی‌اکبر (۱۳۸۸). تاریخچه کامل باشگاه از دوچرخه سواران و تاج تا استقلال. تهران: انتشارات پایگان. صص. ص ۳۷۳ و ۳۷۴. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۰۹۶-۵۷-۶.
- ↑ «بازخوانی نبرد زمستان ۴۸ پرسپولیس- تاج؛ اولین توفان: وسترن در امجدیه». f-f.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۳۰.
- ↑ User، Super. «زدراکو رایکوف». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۱۰.
- ↑ «دارائی قهرمان فوتبال تهران». دنیای ورزش شماره ۲۲۴. موسسه اطلاعات. ۲۱ دی ۱۳۵۳.
- ↑ «پرونده فوتبال گروه اول باشگاه‌های تهران بسته شد». روزنامه آیندگان شماره ۳۲۵۴. ۱۳ آبان ۱۳۵۷.
- ↑ User، Super. «takhtejamshidcup.com جام تخت جمشید». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۱۰.
- ↑ احمدی، علی‌اکبر (۱۳۸۸). تاریخچه کامل باشگاه از دوچرخه سواران و تاج تا استقلال. تهران: انتشارات پایگان. صص. ۵۰۳ تا ۵۰۸. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۰۹۶-۵۷-۶.
- ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ «روزنامه شرق 91/2/14: ناگفته‌های دهه60». magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۴.[پیوند مرده]
- ↑ صداقت، فرهاد (شهریور ۱۳۸۱). ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱). تبریز. صص. ۱۰۳. شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱.
- ↑ احمدی، علی‌اکبر (۱۳۸۸). تاریخچه کامل باشگاه از دوچرخه سواران و تاج تا استقلال. تهران: انتشارات پایگان. صص. ۵۷۸. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۰۹۶-۵۷-۶.
- ↑ «فوتبال دهه ۷۰». مجله کیهان ورزشی شماره ۳۴۴۵. موسسه کیهان. ۱۱ آذر ۱۴۰۲.
- ↑ «قهرمانی مهمات‌سازی مرهون جوانان باانگیزه». روزنامه رسالت شماره ۲۸۷۰. بنیاد رسالت. ۲۱ آذر ۱۳۷۴.
- ↑ "WebCite query result". www.webcitation.org (به انگلیسی). Archived from the original on 29 November 2019. Retrieved 2018-02-10.
{{cite web}}: Cite uses generic title (help) - ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ «جداول لیگ‌ها - هیئت فوتبال استان تهران». www.football-tehran.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۰۲.
- ↑ «عقیدتی نزاجا قهرمانان لیگ دسته اول بزرگسالان شد». هیئت فوتبال استان تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۲.
- ↑ «داماش پارسه قهرمان لیگ برتر بزرگسالان تهران شد». هیئت فوتبال استان تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۲.
- ↑ «تبریک هیئت فوتبال به قهرمان لیگ برتر بزرگسالان». هیئت فوتبال استان تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۲.
- ↑ «جدول نتایج لیگ برتر - بزرگسالان». www.football-tehran.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۳۰.
- ↑ «جدول لیگ استان تهران ۱۳۹۷». هیئت فوتبال استان تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ «جدول نتایج لیگ برتر بزرگسالان فصل 98». ۴ اسفند ۱۳۹۹.
