جرش (به یونانی: Γέρασα Gérasa) شهری باستانی در شمال ‍اردن است. این شهر مرکز اداری استان جرش است و حدود ۵۰،۷۴۵ نفر جمعیت دارد. شهر جرش در ۴۸ کیلومتری شمال پایتخت اردن یعنی امان واقع است.[۱]

جرش
مدینة جرش
فوروم جرش
فوروم جرش
جرش در اردن واقع شده
جرش
جرش
مختصات: ۳۲°۱۶′۲۰٫۲۱″ شمالی ۳۵°۵۳′۲۹٫۰۳″ شرقی / ۳۲٫۲۷۲۲۸۰۶°شمالی ۳۵٫۸۹۱۳۹۷۲°شرقی / 32.2722806; 35.8913972
استانجرش
سال‌شهرشدن۱۹۱۰
بلندی
۶۰۰ متر (۲۰۰۰ پا)
جمعیت
۵۰۷۴۵ نفر
پیش‌شماره(های) تلفن۲ ۹۶۲
وبگاه

نخستین شواهد مربوط به سکونت انسان‌ها در جرش در محوطه‌ای نوسنگی به نام «تل ابو سوان» به دست آمده است. در این محوطه، بقایای انسانی کمیابی که به حدود ۷۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می‌گردد یافت شده است.[۲] جرش در دوران قدرت یونانی‌ها و رومی‌ها شکوفا شد و رونق آن تا اواسط سده ۸ (میلادی) ادامه داشت تا آنکه زلزلهٔ ویرانگری موسوم به «زلزلهٔ گالیله ۷۴۹» بخش اعظم شهر را ویران کرد و چندین زلزله پس از آن نیز در تخریب بیش از پیش جرش موثر بود.

در سال ۱۱۲۰ میلادی، فردی به نام «ظاهرالدين طغتكين» (اتابک دمشق) به پادگانی متشکل از چهل نفر دستور داد تا در مکانی ناشناخته از خرابه‌های این شهر باستانی، قلعه‌ای بسازند که احتمالاً مرتفع‌ترین نقطه در دیوارهای شهر واقع در تپه‌های شمال شرقی است. جرش در سال ۱۱۲۱ توسط بالدوین دوم اورشلیم تصرف و به کلی ویران شد.[۳][۴] رزمندگان جنگ‌های صلیبی فوراً جرش را رها و به ساکب عقب‌نشینی کردند.[۵][۶]

جرش تا آغاز حکمرانی امپراتوری عثمانی در اوایل سده ۱۶ میلادی، رهاشده و تقریباً خالی از سکنه بود. طبق سرشماری سال ۱۵۹۶ میلادی، تنها ۱۲ خانوار مسلمان در این شهر سکونت داشتند.[۷] اما باستان‌شناسان یک دهکدهٔ کوچک مملوک را در بخش شمال غربی شهر یافته‌اند که نشان می‌دهد جرش قبل از دورهٔ عثمانی هم ساکنانی داشته است.[۸] حفاری‌های انجام‌شده از سال ۲۰۱۱ به بعد، تاریخ این شهر در قرون وسطی را کمی روشن‌تر کرده و کشفیات اخیر نیز خبر از تجمیع عظیم سازه‌ها و سفالی‌جات مربوط به دوران اسلامی و مملوک می‌دهد.[۹] تاریخ این شهر باستانی با مجموعه‌ای از حفاری‌ها که از سال ۱۹۲۵ آغاز شده و تا کنون ادامه دارد، به تدریج آشکار شده است.[۱۰]

نام شهر جرش در بسیاری از کتب مؤرخین عرب آمده‌است. آثار زیادی از دوران تسلط امپراتوری روم بر این منطقه در جرش باقیی مانده که بسیار شگفت‌انگیز است.

نام ویرایش

نام جرش را به جرش بن عبدالله بن عُلیم بن جناب بن کنانه بن بکر بن وبره نسبت داده‌اند. شهر باستانی جرش در سمت مشرق کوه (السواد) و در سرزمین بلقان و حوران در روی تپهٔ بلندی واقع شده‌است. این شهر در روزگار خلافت خلیفهٔ دوم عمر بن الخطاب توسط شرحبیل پسر حسنه تسخیر شده‌است.[نیازمند منبع]

نگارخانه ویرایش

منابع ویرایش

  1. "Jerash". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-06-12.
  2. Bell, Brian (1994). Jordan. APA Publications (HK) Limited. p. 184. OCLC 30858851.
  3. Boulanger, Robert (1965). The Middle East: Lebanon, Syria, Jordan, Iraq, Iran. Paris: Hachette. pp. 541, 542. OCLC 1601668.
  4. Heath, Ian (1980). A wargamers' guide to the Crusades. p. 133. OCLC 641902238.
  5. Brooker, Colin H.; Knauf, Ernst Axel (1988). "Review of Crusader Institutions". Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins. 104: 184–188. JSTOR 27931345.
  6. Schryver, James G (2010). Studies in the archaeology of the medieval Mediterranean. Leiden [Netherlands]; Boston: Brill. pp. 86. ISBN 9789004181755. OCLC 643081873.
  7. Hütteroth and Abdulfattah, 1977, p. 164.
  8. "Archaeologists studying a post-quake gap in Jerash history". Jordan Times (به انگلیسی). 2016-04-07. Retrieved 2022-06-22.
  9. Peterson, Alex (2017-02-01). "Medieval Pottery from Jerash: The Middle Islamic Settlement". Gerasa/Jerash: From the Urban Periphery.
  10. «Jordan - Touristic Sites - North and West of Amman». www.kinghussein.gov.jo. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۲۲.
  • دکتر: شامی، یحیی، (موسوعة المدن العربیة والاسلامیة) ، دارالفکر العربی، بیروت، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).