جلال‌الدین کزازی

میرجلال‌الدین کزازی (زادهٔ ۲۸ دی ۱۳۲۷ در کرمانشاه) استاد دانشگاه، شاعر، نویسنده، مترجم، شاهنامه‌پژوه و ادیبِ ایرانی است. او از چهره‌های ماندگار فرهنگ و ادب ایران در پنجمین همایش چهره‌های ماندگار به سال ۱۳۸۴ است. وی مشهور به بهره‌گیری از واژه‌های پارسی سره در نوشته‌ها و گفتار خود است. کزازی عضو هیئت امنای بنیاد فردوسی است.

میرجلال‌الدین کزّازی
زادهٔ	۲۸ دی ۱۳۲۷ ‏(۷۲ سال) کرمانشاه
پیشه	متخصص زبان و ادبیّاتِ فارسی
سبک	سره‌نویسی
عنوان	زُروان (تخلص دوم شعری) اکرام (تخلص نخست شعری)
دین	اسلام، شیعه
همسر(ها)	سیمین‌دخت دیده‌دار
فرزندان	امیر صدرالدین، امیر رُهام، ستی‌آناهیت، ستی‌ماندان
وبگاه	http://www.kazzazi.com
امضاء

زندگی

میرجلال‌الدین کزّازی در ۲۸ دی ۱۳۲۷ در کرمانشاه و در خانواده‌ای اصالتاً اهل روستای کزاز در استان مرکزی به دنیا آمد که برای ساخت حوزهٔ علمیه به کرمانشاه مهاجرت کرده‌بودند. پدرش سید محمود نام داشت و جد پدری‌اش سید حسین کزازی رئیس ادارهٔ معارف کرمانشاه بود. جلال‌الدین کزازی از همان دوران کودکی به فرهنگ و ادبیات ایران علاقهٔ زیادی نشان می‌داد. این علاقه در دوران استادی و کهن‌سالی از ویژگی‌های سبک نوشتاری و تدریس وی بود.

دوره‌های دبستان و دبیرستان

دورهٔ دبستان را در مدرسه آلیانس کرمانشاه گذرانید و از سالیان دانش‌آموزی با زبان و ادب فرانسوی آشنایی یافت. سپس دورهٔ دبیرستان را در مدرسه رازی به فرجام آورد و آنگاه برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ زبان و ادب فارسی به تهران آمد.

دانشگاه

کزازی در دانشکدهٔ ادبیات فارسی و علوم انسانی دانشگاه تهران دوره‌های گوناگون آموزشی را سپری کرد. وی در سال ۱۳۵۱ خورشیدی مدرک کارشناسی در رشتهٔ زبان و ادب فارسی از دانشگاه تهران را به دست آورد و به سال ۱۳۷۱، پایان‌نامهٔ دکترای خود را با نام نمادشناسی در شاهنامه نوشت.

وی عضو هیئت علمی در دانشکدهٔ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی بود. او افزون‌بر زبان فرانسوی که از سالیان خردی با آن آشنایی یافته‌است، با زبان‌های اسپانیایی و آلمانی و انگلیسی نیز آشناست و تاکنون ده‌ها کتاب و نزدیک به سیصد مقاله نوشته‌است و در همایش‌ها و بزم‌های علمی و فرهنگی بسیاری در ایران و کشورهای دیگر سخنرانی کرده‌است.

آموزگاری در اسپانیا

وی از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ به آموزگاری ایران‌شناسی و زبان فارسی در اسپانیا سرگرم بوده‌است.

شاعری

او از سال‌های نوجوانی، نوشتن و سرودن را آغاز کرد و در همان سال‌ها با هفته‌نامه‌های کرمانشاه همکاری داشته و آثار خود را در آن‌ها به چاپ می‌رسانید. کزازی نخست «اِکرام» تخلص می‌کرد، اما پس از مدتی تخلص خود را به «زُروان» تغییر داد. نخستین مجموعه‌شعر کزازی «پیروزی خون بر شمشیر: برگی چند از ادبیات انقلابی اسلامی ایران» نام داشت که در سال ۱۳۵۹ منتشر شد. کزازی در مقدمهٔ این کتاب هدف خود را از سرودن شعر اینگونه توضیح می‌دهد:

بی‌گمان و گزافه لحظه‌های پر تب و تاب انقلاب را، ادبیات پیگیر و پویای انقلاب سزاوار و بایسته می‌آید. در تحقق این خواست به یاری خداوند سبحان مبادرت به نشر این نخستین دفتر از ادبیات انقلاب اسلامی ایران گردید تا فرخی نام امام طلیعه‌ای همایون و سرآغازی نویدگر بر دفترهای بعدی. در این وجیزه از آنجا که به اشعار دیگر شاعران دسترسی نبود به سروده‌های خویش بسنده کردیم. باشد که این متاع مختصر چون متاع صالحان در نظر آید، نه چون نکول متاع طالحان و مقبول و مطبوع خداوندان دانش و ادب افتد. بمنه و کرمه.

کزازی هم‌اکنون نیز شعر می‌سراید و گفتنی است، وی در سخن گفتن، به‌ندرت واژه‌های عربی را به‌کار می‌گیرد.

تألیفات

در دانشگاه علامه طباطبایی

تألیف او با نامِ نامه باستان برپایهٔ شاهنامه که تاکنون ۱۰ جلد آن به چاپ رسیده‌است، رتبهٔ نخستین پژوهش‌های بنیادین در جشنواره بین‌المللی خوارزمی را به‌دست آورده‌است.

نام	نوع	تاریخ چاپ	تاریخ تجدید چاپ
از گونه‌ای دیگر	شاهنامه‌شناسی	۱۳۶۸
دُر دریای دری	تاریخ شعر فارسی	۱۳۶۸
رخسار صبح	خاقانی‌شناسی	۱۳۶۸
زیباشناسی سخن پارسی	جلد اول- بیان	۱۳۶۸
بیکران سبز	دفتر شعر	۱۳۶۹
مازهای راز	شاهنامه‌شناسی	۱۳۷۰
زیباشناسی سخن پارسی	جلد دوم - معانی	۱۳۷۰
رؤیا، حماسه، اسطوره	شاهنامه‌شناسی	۱۳۷۲
زیباشناسی سخن پارسی	جلد سوم - بدیع	۱۳۷۳
ترجمانی و ترزبانی	هنر ترجمه	۱۳۷۴
دیر مغان	حافظ‌شناسی	۱۳۷۵
پارسا و ترسا	عطّارشناسی	۱۳۷۶
پرنیان پندار	مجموعه مقاله	۱۳۷۶
سراچه آوا و رنگ	خاقانی‌شناسی	۱۳۷۶
سوزن عیسی	خاقانی‌شناسی	۱۳۷۶
گذری و نظری بر آثار و احوال	زیست‌نامه	۱۳۷۷
پند و پیوند	حافظ‌شناسی	۱۳۷۸
گزارش دشواریهای دیوان خاقانی	خاقانی‌شناسی	۱۳۷۸
روزهای کاتالونیا	گزارش سفر	۱۳۷۹
نامه باستان – جلد اوّل	شاهنامه‌شناسی	۱۳۷۹
دیدار با اژدها	گزارش سفر	۱۳۸۰
نامه باستان – جلد دوم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۱
نامهٔ باستان – جلدِ سوم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۲
آب و آینه	مجموعه مقاله	۱۳۸۴
نامهٔ باستان – جلد چهارم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۴
نامه باستان – جلد پنجم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۴
نامه باستان – جلد ششم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۴
نامه باستان – جلد هفتم	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۵
تندبادی از کنج	شاهنامه‌شناسی	۱۳۸۶
از دهلیِ نو تا آتن کهن	چهار گزارش سفر	۱۳۸۷
دستان مستان	دفتر شعر	۱۳۸۷
خاقانی شروانی
پدر ایران	تاریخی	۱۳۹۲
دفتر دانایی و داد	شاهنامه‌شناسی	۱۳۹۳
فسانه‌های فسون	مولاناشناسی	۱۳۹۹
دمی بی خویشتن، با خویشتن	نهانگرایی	۱۳۹۹
رزمنامهٔ رهایی	شاهنامه‌شناسی	۱۳۹۹

• از اخگر تا اختر
• خشم در چشم (شاهنامه‌شناسی)
• در آسمان جان (مجموعه مقاله)
• فرهنگ نظریه و نقد ادبی
• نامه باستان – جلد هشتم (شاهنامه‌شناسی)
• نامه باستان – جلد نهم (شاهنامه‌شناسی)
• ک‍زازی، میرج‍لال‌ال‍دی‍ن، کرمانشاه: شهر شگرف ماه، کرمانشاه: دیباچه، ۱۳۹۶.

ترجمه‌ها

• «انه‌اید» اثرِ ویرژیل (برندهٔ جایزهٔ کتاب سال ۱۳۷۹)
• «ادیسه» اثر هومر
• «ایلیاد» اثر هومر
• «تلماک» اثر فنلون
• بهار خسرو (گشت وگذاری در تاریخ و فرهنگ ایران)، نویسنده: پیترو چیتاتی
• آتالا و رنه، نویسنده: شاتو بریان
• شهر سنگی، نوشتهٔ اسماعیل کادره
• توان‌های نهانی آدمی، نویسنده: کالین و ویلسن
• جهان اشباح، نویسنده: «دانیل هامر» و «آلکس رودن»
• جهان پس از مرگ، نویسنده: سر آرتور کنان دویل
• سه داستان، نویسنده: گوستاو فلوبر
• سیلوی، نویسنده: ژرار دونروال
• «افسانه‌های دگردیسی» اثر اوید
• «شهسوار ارابه» اثر کرتین دوتروی
• «چامه‌ها» اثر هوراس
• «دربارهٔ طبیعت» اثر تیتوس لوکرتیوس کارلوس
• «زندگی در بهروزی و کوتاهی زندگی» اثر سنکا لوسییوس آنیوس
• «کمدی الهی» (خندستان خدایی) اثر دانته

جایزه‌های دریافتی

• جایزهٔ بهترین کتاب سال، ۱۳۶۹
• جایزهٔ نخست پژوهش‌های بنیادینِ جشنواره خوارزمی، ۱۳۸۳
• برگزیده چهره‌های ماندگار در فرهنگ و ادب، ۱۳۸۴
• چهرهٔ برگزیده استان کرمانشاه، ۱۳۸۴
• سپاس‌نامه از انجمن معتبر ادبی پارناسوس یونان، ۱۳۸۴
• پژوهشگر برگزیده دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۸۵
• چهره ماندگار در کرج، ۱۳۸۷
• استاد نمونه دانشگاه آزاد، ۱۳۸۷
• جایزه برترین کتاب سال در مؤسسهٔ انتشارات دانشگاه تهران برای دورهٔ ۱۰ جلدی نامه باستان (متن شاهنامهٔ فردوسی با توضیح و بررسی)، ۱۳۸۸
• پژوهشگر نمونهٔ استان مرکزی، ۱۳۸۸

یادبود

به‌منظور بزرگداشت جلال‌الدین کزازی، فرهنگسرایی در شهر کرمانشاه در محلهٔ کارمندان به نام «فرهنگسرای استاد میرجلال‌الدین کزازی» نام‌گذاری شده‌است. این فرهنگسرا در روز ۵ تیر ۱۳۹۸ به مناسبت ۶ تیر روز فرهنگی کرمانشاه افتتاح شد.

منابع

• هفته‌نامه سیروان
• کتاب گذر و نظری بر احوال-دکتر میرجلال‌الدین کزازی
• فرهنگ ادبیات فارسی- محمد شریفی-انتشارات معین-۱۳۸۷

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی