جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن

اف-۱۶ فایتینگ فالکن
نوع هواپیما	جنگندهٔ چندمنظوره
کشور سازنده	ایالات متحده آمریکا
شرکت سازنده	جنرال داینامیکس، لاکهید مارتین
نخستین پرواز	۲ فوریه ۱۹۷۴
تاریخ رونمایی	۱۷ اوت ۱۹۷۸
وضعیت کنونی	فعال
بکارگیرنده(ها)	نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و ۲۵ کشور دیگر
تعداد ساخته‌شده	بیش از ۴۵۰۰ فروند
بهای هر فروند	اف-۱۶ای و بی ۱۴/۶ میلیون دلار آمریکا (دلار سال ۱۹۹۸)، اف-۱۶سی و دی ۱۸/۸ میلیون دلار آمریکا (دلار سال ۱۹۹۸)
مدل‌های دیگر	اف-۱۶ ویستا، میتسوبیشی اف-۲

جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن (به انگلیسی: General Dynamics F-16 Fighting Falcon)، به معنای شاهین مبارز، جت جنگندهٔ چندمنظورهٔ تک‌موتورهٔ مافوق صوت است که شرکت جنرال داینامیکس به سفارش دولت ایالات متحده آمریکا در دههٔ ۱۹۷۰ طراحی کرد. اولین پرواز این هواپیما در سال ۱۹۷۴ انجام شده و چهار سال بعد وارد فعالیت رسمی در ارتش آمریکا شد. از سال ۱۹۹۳ در پی فروش شرکت هواپیمایی جنرال داینامیکس به شرکت لاکهید این هواپیما در لاکهید مارتین تولید می‌شود. این هواپیما چندکارگی بالایی داشته و قابلیت اجرای مأموریت‌های مختلف هوابه‌هوا، هوابه‌زمین و شناسایی را دارد.

اف-۱۶ به‌عنوان یک جنگنده سبک و ساده و ارزان برای نیروی هوایی آمریکا طراحی شده که بتوان تعداد زیادی از آن را در اختیار داشته و از این طریق برتری هوایی را به دست آورد. تا امروز بیش از ۴۵۰۰ فروند از این هواپیما تولید شده و آخرین خریدار آن نیز عراق است که ۱۸ فروند اف-۱۶ سفارش داده‌است.^[۱] در مجموع ۲۵ کشور از این هواپیما استفاده می‌کنند و مدل‌هائی از آن در ژاپن و ترکیه هم تولید می‌شود. در سال ۲۰۰۹ در مجموع ۲۳۰۹ فروند اف-۱۶ در کشورهای مختلف دنیا عملیاتی بوده‌اند که این رقم بیشتر از هر هواپیمای جنگی دیگر است و به این معناست که ۱۵ درصد از کل هواپیماهای جنگی دنیا را اف-۱۶ها تشکیل می‌دهند.^[۲]

اف-۱۶ در اصل به عنوان یک جنگنده برتری هوایی روزانه طراحی شد اما در عمل به یک جنگنده چندمنظوره تمام شرایط آب و هوایی تبدیل شد. در طول دوران تولید این هواپیما بهینه‌سازی‌های مداومی بر روی آن صورت گرفته‌است و مدل‌هایی با قابلیت‌های بالاتر تولید شده‌اند.

تاریخچه ساختویرایش

اف-۱۶ نیروی هوایی هلند در آسمان افغانستان

خلبان اف-۱۶ گروه آکروجت آمریکا، درحال اجکت پیش از سقوط در پرواز نمایشی

نگاره‌ای از دو فروند اف-۱۶ فایتینگ فالکن متعلق به اسکادران تاندربردز در حین انجام نمایش‌های هوایی آکروجت.

طی دهه ۱۹۶۰، نیروی هوایی و دریایی آمریکا دریافتند که به جنگندهای نیاز دارند که بتواند با موشکهای دقیق و پیشرفته، از پس مأموریت‌های سخت برآید. آن‌ها نیازمند جنگنده‌ای سریع، دارای میدان پروازی زیاد و مجهز به سیستم رادار بسیار قوی بودند. تا آن زمان این دو نیرو از جنگنده‌های جنرال داینمیکس اف-۱۱۱ و اف-۴ فانتوم برای مأموریت‌های دوربرد و میان‌برد خویش استفاده می‌کردند. تجربیات جنگ ویتنام به آن‌ها نشان داد که نمی‌توانند با سیستم‌های موشکی قدیم چندان موفق باشند.^[۳]

اف-۱۶ در ایرانویرایش

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در بین سالهای ۱۹۷۶ و ۱۹۷۷ سفارش تولید ۱۶۰ فروند از جنگنده اف-۱۶ بلاک۳۰ را به همراه حق سفارش ۱۴۰ فروند دیگر به شرکت جنرال داینامیکس ابلاغ کرد که با موافقت طرف آمریکایی مراحل اولیه این معامله نیز انجام گرفت؛ ولی با شروع انقلاب این سفارش و تمام قرارداد خریدهای نظامی ایران از آمریکا توسط دولت بختیار با نظارت ژنرال هایزر در روز شش بهمن ماه انقلاب ۱۳۵۷ لغو شد.^[۴] هیچگاه تحویل نشد و پولهایی که در آمریکا بلوکه شد بابت خرید اف ۱۶ و اف ۱۴ بود. البته بعد از انقلاب گفته می‌شود ونزوئلا ۱ فروند دیگر از این جنگنده را به ایران تحویل داد که با توجه به وضعیت سیاسی ونزوئلا بعید است انجام شده باشد؛ که البته مقامات ونزوئلا این موضوع را تأیید یا تکذیب نکرده‌اند. قبل انقلاب برخی قطعات یدکی و فرایند آماده‌سازی، آشیانه و… برای این جنگنده آماده شده بود. برخی از قطعات یدکی تحویل شده، به نیروی هوایی پاکستان فروخته شد.

کاربران سابقویرایش

ایتالیا - بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۲ نیروی هوایی ایتالیا ۳۰ فروند اف-۱۶آ و چهار فروند اف-۱۶بی (مدل تمرینی دوسرنشینه) را از آمریکا اجاره کرده بود.^[۵]

کاربرانویرایش

مشخصاتویرایش

مشخصات عمومی

خدمه: ۱ نفر
طول: ۱۵/۰۶ متر (49ft 5in)
پهنای بال: ۹٫۹۶ متر (32ft 8in)
ارتفاع: ۴٫۸۸ متر (16ft)
بال: مساحت ۲۷٫۸۷ مترمربع (300ft²)
وزن خالی: ۸٬۵۷۰ کیلوگرم (18,900lb)
وزن بارگیری: ۱۲٬۰۰۰ کیلوگرم (26,500lb)
بیشینه وزن برخاست: ۱۹٬۲۰۰ کیلوگرم (42,300lb (حداکثر نیروی G قابل تحمل: ۹))

عملکرد

سرعت بیشینه: ** در سطح دریا: ۱٫۲ ماخ (۱٬۴۷۰ کیلومتر بر ساعت)
- در ارتفاع: +۲ ماخ (۲٬۴۱۰ کیلومتر بر ساعت)
جنگ‌افزار

توپها: ۱×۲۰mm توپ گاتلینگ ام۶۱ ولکان با ۵۱۱ گلوله
جایگاه‌ها: ۲×موشک هوا به هوا در نوک بال، ۶×زیر بال، ۳×جایگاه زیر بدنه با حمل بار مفید ۷٬۷۰۰ کیلو

نگارخانهویرایش

کابین
آمریکا، ویسکانسین
نازل اگزوز قابل تنظیم
نیروی هوایی پاکستان
ورژن لاکهید مارتین اف-۱۶.دی نیروی هوایی ترکیه
نیروی هوایی اسرائیل
اف-۱۶.آی‌کیو عراقی
پرتغال
ونزوئلا
امارات متحده عربی
نخستین پرواز اف-۱۶ بدون سرنشین آمریکا بر فراز خلیج مکزیک
یونان
یک اف-۱۶ای نیروی هوایی اسرائیل که در عملیات اپرا برای نابودی رآکتور اتمی عراق شرکت داشت]]
موزه‌ای در آمریکا
اف-۱۶ درحال صعود عمودی
کابین اف-۱۶-سی
نیروی هوایی اسرائیل
درحال حمل مالد (ADM-160 MALD)
نیروی هوایی آمریکا درحال سوخت‌گیری هوایی
اف-۱۶ کره جنوبی
نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۸
ایتالیا
نیروی هوایی بلژیک در افغانستان سال ۲۰۰۸
نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۳
درحال پرتاب موشک ماوریک
ف-۱۶ بلاک ۵۲+ نیروی هوایی پاکستان از تازه‌ترین مدل‌های اف-۱۶]]
چهار فروند اف-۱۶ فالکن سی تیم آکروجت تاندربردز نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در حال اجرای نمایش هوایی بر فراز پایگاه هوایی پیتسبرگ در پیتسبرگ، پنسیلوانیا