جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن

اف-۱۶ فایتینگ فالکن
	[[File:\|300px\|center]]
نوع هواپیما	جنگندهٔ چندمنظوره
کشور سازنده	ایالات متحده آمریکا
شرکت سازنده	جنرال داینامیکس، لاکهید مارتین
نخستین پرواز	۲ فوریه ۱۹۷۴
تاریخ رونمایی	۱۷ اوت ۱۹۷۸
وضعیت کنونی	فعال
بکارگیرنده(ها)	نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و ۲۵ کشور دیگر
تعداد ساخته‌شده	بیش از ۴۵۰۰ فروند
بهای هر فروند	اف-۱۶ای و بی ۱۴/۶ میلیون دلار آمریکا (دلار سال ۱۹۹۸)، اف-۱۶سی و دی ۱۸/۸ میلیون دلار آمریکا (دلار سال ۱۹۹۸)
مدل‌های دیگر	اف-۱۶ ویستا، میتسوبیشی اف-۲

جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن (به انگلیسی: General Dynamics F-16 Fighting Falcon)، به معنای شاهین مبارز، جت جنگندهٔ چندمنظورهٔ تک‌ موتورهٔ مافوق صوت است که شرکت جنرال داینامیکس به سفارش دولت ایالات متحده آمریکا در دههٔ ۱۹۷۰ طراحی کرد. اولین پرواز این هواپیما در سال ۱۹۷۴ انجام شده و چهار سال بعد وارد فعالیت رسمی در ارتش آمریکا شد. از سال ۱۹۹۳ در پی فروش شرکت هواپیمایی جنرال داینامیکس به شرکت لاکهید این هواپیما در لاکهید مارتین تولید می‌شود. این هواپیما چندکارگی بالایی داشته و قابلیت اجرای مأموریت‌های مختلف هوا به‌ هوا، هوا به‌ زمین و شناسایی را دارد.

اف-۱۶ به‌عنوان یک جنگنده سبک و ساده و ارزان برای نیروی هوایی آمریکا طراحی شده که بتوان تعداد زیادی از آن را در اختیار داشته و از این طریق برتری هوایی را به دست آورد. تا امروز بیش از ۴۵۰۰ فروند از این هواپیما تولید شده و آخرین خریدار آن نیز عراق است که ۱۸ فروند اف-۱۶ سفارش داده‌است.^[۱] در مجموع ۲۵ کشور از این هواپیما استفاده می‌کنند و مدل‌هائی از آن در ژاپن و ترکیه هم تولید می‌شود. در سال ۲۰۰۹ در مجموع ۲۳۰۹ فروند اف-۱۶ در کشورهای مختلف دنیا عملیاتی بوده‌اند که این رقم بیشتر از هر هواپیمای جنگی دیگر است و به این معناست که ۱۵ درصد از کل هواپیماهای جنگی دنیا را اف-۱۶ها تشکیل می‌دهند.^[۲]

اف-۱۶ در اصل به عنوان یک جنگنده برتری هوایی روزانه طراحی شد اما در عمل به یک جنگنده چندمنظوره تمام شرایط آب و هوایی تبدیل شد. در طول دوران تولید این هواپیما بهینه‌سازی‌های مداومی بر روی آن صورت گرفته‌است و مدل‌هایی با قابلیت‌های بالاتر تولید شده‌اند.

تاریخچه ساختویرایش

اف-۱۶ نیروی هوایی هلند در آسمان افغانستان

خلبان اف-۱۶ گروه آکروجت آمریکا، درحال اجکت پیش از سقوط در پرواز نمایشی

نگاره‌ای از دو فروند اف-۱۶ فایتینگ فالکن متعلق به اسکادران تاندربردز در حین انجام نمایش‌های هوایی آکروجت.

طی دهه ۱۹۶۰، نیروی هوایی و دریایی آمریکا دریافتند که به جنگندهای نیاز دارند که بتواند با موشکهای دقیق و پیشرفته، از پس مأموریت‌های سخت برآید. آن‌ها نیازمند جنگنده‌ای سریع، دارای میدان پروازی زیاد و مجهز به سیستم رادار بسیار قوی بودند. تا آن زمان این دو نیرو از جنگنده‌های جنرال داینمیکس اف-۱۱۱ و اف-۴ فانتوم برای مأموریت‌های دوربرد و میان‌برد خویش استفاده می‌کردند. تجربیات جنگ ویتنام به آن‌ها نشان داد که نمی‌توانند با سیستم‌های موشکی قدیم چندان موفق باشند.^[۳]

اف-۱۶ در ایرانویرایش

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در بین سالهای ۱۹۷۶ و ۱۹۷۷ سفارش تولید ۱۶۰ فروند از جنگنده اف-۱۶ بلاک۳۰ را به همراه حق سفارش ۱۴۰ فروند دیگر به شرکت جنرال داینامیکس ابلاغ کرد که با موافقت طرف آمریکایی مراحل اولیه این معامله نیز انجام گرفت؛ ولی با شروع انقلاب این سفارش و تمام قرارداد خریدهای نظامی ایران از آمریکا توسط دولت بختیار با نظارت ژنرال هایزر در روز شش بهمن ماه انقلاب ۱۳۵۷ لغو شد.^[۴] هیچگاه تحویل نشد و پولهایی که در آمریکا بلوکه شد بابت خرید اف ۱۶ و اف ۱۴ بود. البته بعد از انقلاب گفته می‌شود ونزوئلا ۱ فروند دیگر از این جنگنده را به ایران تحویل داد که با توجه به وضعیت سیاسی ونزوئلا بعید است انجام شده باشد؛ که البته مقامات ونزوئلا این موضوع را تأیید یا تکذیب نکرده‌اند. قبل انقلاب برخی قطعات یدکی و فرایند آماده‌سازی، آشیانه و… برای این جنگنده آماده شده بود. برخی از قطعات یدکی تحویل شده، به نیروی هوایی پاکستان فروخته شد.

کاربران سابقویرایش

ایتالیا - بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۲ نیروی هوایی ایتالیا ۳۰ فروند اف-۱۶آ و چهار فروند اف-۱۶بی (مدل تمرینی دو سرنشینه) را از آمریکا اجاره کرده بود.^[۵]

کاربرانویرایش

مشخصات (F-16C Block 50)ویرایش

داده‌ها از USAF sheet,^[۶] International Directory of Military Aircraft,^[۷] Flight Manual for F-16C/D Block 50/52+^[۸]

مشخصات عمومی

طول: ۴۹ فوت ۵ اینچ (۱۵٫۰۶ متر)
پهنای بال: ۳۲ فوت ۸ اینچ (۹٫۹۶ متر)
ارتفاع: ۱۶ فوت (۴٫۹ متر)
مساحت بال: ۳۰۰ فوت مربع (۲۸ متر مربع)
ماهیواره: NACA 64A204^[۹]
وزن خالی: ۱۸٬۹۰۰ پوند (۸٬۵۷۳ کیلوگرم)
وزن ناخالص: ۲۶٬۵۰۰ پوند (۱۲٬۰۲۰ کیلوگرم)
بیشترین وزن برخاست: ۴۲٬۳۰۰ پوند (۱۹٬۱۸۷ کیلوگرم)
ظرفیت سوخت: ۷٬۰۰۰ پوند (۳٬۲۰۰ کیلوگرم) باک سوخت داخلی^[۶]
پیشرانه هواگرد: 1 عدد توربوفن F110-GE-129 - نیروی خشک ۷۶٫۳۱ کیلونیوتن / ۱۳۲ کیلونیوتن با پس‌سوز

یا

۱ عدد F110-GE-132 - نیروی خشک ۷۹ کیلونیوتن / ۱۴۲ کیلونیوتن با پس‌سوز

یا

۱ عدد F100-PW-220 - نیروی خشک ۶۴٫۹ کیلونیوتن / ۱۰۵٫۷ کیلونیوتن با پس‌سوز

یا

۱ عدد F100-PW-229 - نیروی خشک ۷۹ کیلونیوتن / ۱۲۹٫۷ کیلونیوتن با پس‌سوز

عملکرد

بیشینه سرعت: ۷۹۵ گره (۹۱۵ مایل بر ساعت؛ ۱٬۴۷۲ کیلومتر بر ساعت) (۱٫۲ ماخ) در سطح دریا^[۷]

۱٬۱۴۷ گره (۱٬۳۲۰ مایل بر ساعت؛ ۲٬۱۲۴ کیلومتر بر ساعت) (2 ماخ), در ارتفاع بسیار بالا^[۶]

بُرد عملیاتی: ۲۹۵ مایل دریایی (۳۳۹ مایل؛ ۵۴۶ کیلومتر) در مأموریت بدون سوخت‌گیری هوایی می‌تواند ۴ عدد بمب ۴۵۰ کیلوگرمی را حمل کند.
Ferry range: ۲٬۲۷۷ مایل دریایی (۲٬۶۲۰ مایل؛ ۴٬۲۱۷ کیلومتر) با مخزن سوخت جداشدنی (Drop Tank)
سقف پروازی: ۵۹٬۰۵۵ فوت (۱۸٬۰۰۰ متر) و حتی بیشتر
g limits: +۹ (گرانش ۹ با سامانه‌های الکترونیکی محدود شده‌است)
Rate of climb: ۷۲٬۰۰۰ فوت بر دقیقه (۳۷۰ متر بر ثانیه)
بارگیری بال: ۸۸٫۳ پوند بر فوت مربع (۴۳۱ کیلوگرم بر متر مربع)
نیرو به وزن: ۱٫۰۹۵ (با مهمات کامل و ۵۰درصد باک سوخت)^[۱۰]

نگارخانهویرایش

کابین
آمریکا، ویسکانسین
نازل اگزوز قابل تنظیم
نیروی هوایی پاکستان
ورژن لاکهید مارتین اف-۱۶.دی نیروی هوایی ترکیه
نیروی هوایی اسرائیل
اف-۱۶.آی‌کیو عراقی
پرتغال
ونزوئلا
امارات متحده عربی
نخستین پرواز اف-۱۶ بدون سرنشین آمریکا بر فراز خلیج مکزیک
یونان
یک اف-۱۶ای نیروی هوایی اسرائیل که در عملیات اپرا برای نابودی رآکتور اتمی عراق شرکت داشت]]
موزه‌ای در آمریکا
اف-۱۶ درحال صعود عمودی
کابین اف-۱۶-سی
نیروی هوایی اسرائیل
درحال حمل مالد (ADM-160 MALD)
نیروی هوایی آمریکا درحال سوخت‌گیری هوایی
اف-۱۶ کره جنوبی
نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۸
ایتالیا
نیروی هوایی بلژیک در افغانستان سال ۲۰۰۸
نیروی هوایی آمریکا در عراق سال ۲۰۰۳
درحال پرتاب موشک ماوریک
ف-۱۶ بلاک ۵۲+ نیروی هوایی پاکستان از تازه‌ترین مدل‌های اف-۱۶]]
چهار فروند اف-۱۶ فالکن سی تیم آکروجت تاندربردز نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در حال اجرای نمایش هوایی بر فراز پایگاه هوایی پیتسبرگ در پیتسبرگ، پنسیلوانیا

منابعویرایش

↑ Lockheed Martin to deliver 4,500th F-16 fighter
↑ World Air Forces 2013 | Flightglobal Insight page 8
↑ ویکی‌پدیای انگلیسی
↑ Tony Holmes & Bruce Hales (2003), "IRAN PHANTOM IIs", IRANIAN F-4 PHANTOM II UNITS IN COMBAT, به کوشش Jim Laurier. (1st ed.), OSPREY
↑ Shamim, Asif. "Italian F-16 'PEace Caesar' program comes to an end." F-16.net, 24 May 2012.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام AF_fact_sh وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Frawley_Military وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ HAF SERIES AIRCRAFT, Flight Manual of F-16C/D Block 50 and 52+, June 2003.
↑ Lednicer, David. "The Incomplete Guide to Airfoil Usage". m-selig.ae.illinois.edu. Archived from the original on 26 March 2019. Retrieved 16 April 2019.
↑ Thrust (28,600) / Loaded weight with 50% internal fuel (23,000)

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن موجود است.

[1] Lockheed Martin to deliver 4,500th F-16 fighter

[2] World Air Forces 2013 | Flightglobal Insight page 8

[3] ویکی‌پدیای انگلیسی

[4] Tony Holmes & Bruce Hales (2003), "IRAN PHANTOM IIs", IRANIAN F-4 PHANTOM II UNITS IN COMBAT, به کوشش Jim Laurier. (1st ed.), OSPREY

[5] Shamim, Asif. "Italian F-16 'PEace Caesar' program comes to an end." F-16.net, 24 May 2012.

[AF_fact_sh-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام AF_fact_sh وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[Frawley_Military-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Frawley_Military وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[8] HAF SERIES AIRCRAFT, Flight Manual of F-16C/D Block 50 and 52+, June 2003.

[Selig-9] Lednicer, David. "The Incomplete Guide to Airfoil Usage". m-selig.ae.illinois.edu. Archived from the original on 26 March 2019. Retrieved 16 April 2019.

[10] Thrust (28,600) / Loaded weight with 50% internal fuel (23,000)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]