جین شارپ
جین شارپ (به انگلیسی: Gene Sharp) (زاده ۲۱ ژانویه ۱۹۲۸ - درگذشته ۲۸ ژانویه ۲۰۱۸) استاد ممتاز بازنشسته دانشگاه ماساچوست دارتموث و پایه‌گذار مؤسسه آلبرت اینشتین بود.[۱] وی همچنین نامزد جایزه صلح نوبل بوده‌است.
| جین شارپ | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۱ ژانویهٔ ۱۹۲۸ نورت بالتیمور، اوهایو |
| درگذشت | ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۱۸ (۹۰ سال) بوستون، ماساچوست |
| شهروندی | آمریکایی |
| محل تحصیل | دانشگاه ایالتی اوهایو، دانشگاه آکسفورد |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | علوم سیاسی، ایستادگی مدنی، انقلاب بدون خشونت |
| محل کار | دانشگاه ماساچوست دارتموت، دانشگاه هاروارد، مؤسسه آلبرت اینشتین |
| تأثیر گرفته از | ماهاتما گاندی، هنری دیوید ثورو |
زندگی‌نامه ویرایش
شارپ متولد نورث بالتیمور در اهایو ایالات متحده آمریکاست. جین شارپ دکترای فلسفه را از دانشگاه آکسفورد (۱۹۶۸) گرفت و پس از آن ده سال در انگلستان و نروژ به مطالعات گسترده در زمینه بی‌خشونتی پرداخت. آثار شارپ اثر قابل ملاحظه‌ای در روشهای مبارزه در نقاط مختلف دنیا داشته‌است. از نمونه‌های اخیر آن می‌توان مبارزات جوانان در کشورهای کمونیست سابق در شرق اروپا را نام برد که در بسیاری از آن‌ها کتابچهٔ شارپ با عنوان از دیکتاتوری تا دموکراسی به‌صورت پایه‌ای برای این مبارزات به‌کار رفته‌است.
او در سال ۱۹۸۳ انستیتو آلبرت اینشتین را با هدف گسترش تحقیق، مطالعه و آموزش در زمینه استراتژی‌های مقابله بی‌خشونت با دیکتاتورها، نسل‌کشی و جنگ بناگذاشت. وی در مؤسسه آلبرت انیشتین در کمبریج ماساچوست فعالیت می‌کند. بعضی او را «کلاوزویتس مبارزات بی‌خشونت» می‌خوانند.
کلید اصلی نظرات او این است که قدرت یک پدیده بکپارچه، یکجا و برگرفته از ذات کسانی که خود را صاحب قدرت می‌دانند، نیست. به نظر او قدرت سیاسی یا قدرت در هر منطقه صرف نظر از ساختار سازمانی، به مردم آن منطقه مربوط می‌شود. باور او بر این پایه است که ساختار قدرت تکیه بر فرمانبرداران قدرت دارد. اگر مردم از صاحبان قدرت اطاعت نکنند، آن‌ها هیچ قدرتی ندارند. او معتقد است تمامی ساختارهای مؤثر قدرت دارای سیستمهای تقویت‌کننده یا تهیج‌کننده فرمانبردارانشان (مردم) هستند. دولتها روشهای پیچیده‌ای را بکار می‌گیرند تا مردم را فرمانبردار نگهدارند. این سیستمها با داشتن پلیس، قانون و سیستمهای نظارتی و حتی خصوصیات فرهنگی منطقه‌ای، فرمانبرداری را به مردم القا می‌کنند. با اشاره بر اینکه قدرت آن‌ها یکپارچه و همیشگی است یا روشهایی مثل حبس، جریمه، محرومیت یا مقام، ثروت و شهرت باعث حضور مردم در این سیستمها می‌شوند. جین شارپ ساختارهای پنهان قدرت را نمایان می‌کند تا پنجره‌ای برای تغییر مؤثر دولتها، برای مردم فراهم آورد.
تالیفات ویرایش
برخی از آثار شارپ: سیاست مبارزه بدون خشونت (۱۹۷۳)، گاندی به‌عنوان یک استراتژیست سیاسی (۱۹۷۹)، قدرت اجتماعی و آزادی سیاسی (۱۹۸۰)، دفاع مبتنی بر افراد غیرنظامی (۱۹۹۰)، از دیکتاتوری تا دموکراسی و بسیاری دیگر. آخرین اثر شارپ با عنوان «کاربرد کنش بی‌خشونتی: تمرین قرن بیستم و پتانسیل آن در قرن بیست و یک» در ماه ژوئن ۲۰۰۵ منتشر شد. این کتاب کارهای قدیمی شارپ را در بر می‌گیرد، همچنین مثال‌هایی که این روش‌ها در آن‌ها عملاً به کار برده شده‌اند و درس‌هایی که از آن‌ها می‌توان آموخت.
کتاب‌شناسی ویرایش
- گاندی از سلاح قدرت اخلاقی برخوردار است: سه شرح حال (۱۹۶۰)
- سیاست‌های کنش غیرخشونت آمیز (۱۹۷۳)
- گاندی، استراتژیستی سیاسی به همراه گفتارهایی درباب اخلاق و سیاست (۱۹۷۹)
- قدرت اجتماعی و آزادی سیاسی (۱۹۸۰)
- غلبه ناپذیر کردن اروپا؛ پتانسیل بازدارندگی و دفاع مبتنی بر افراد غیرنظامی (۱۹۸۵)
- مقاومت، سیاست و مبارزات آمریکا برای استقلال (۱۹۸۶)
- از دیکتاتوری تا دموکراسی: چهارچوبی مفهومی برای آزادی (۱۹۹۴)
- کنش غیرخشن (۱۹۹۷)
- کاربرد مبارزه بدون خشونت: تمرین قرن بیستم و پتانسیل قرن بیست و یکم (۲۰۰۵)
- دفاع مبتنی بر افراد غیرنظامی: نظام ابزارهای فرانظامی
- امنیت ملی از گذر دفاع مبتنی بر افراد غیرنظامی
- جستجوی جایگزین‌های واقعی
- دفاع غیرنظامی
دادگاه‌های بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ایران ویرایش
در ایران، نام جین شارپ در کیفرخواست دادگاه متهمان اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ آمد.[۲] در یک ویدئوی تبلیغاتی وزارت اطلاعات وی را مأمور سیا معرفی کرده و روزنامه کیهان در مقاله‌های گوناگون او را مغز متفکر انقلاب‌های مخملی و همین‌طور مخالفت‌های مردمی در ایران خواند.[۳][۴]
پانویس ویرایش
- ↑ «جین شارپ: مبارزه بی‌خشونت پیروز است – DW – ۱۳۹۱/۷/۷». dw.com. ۲۰۱۲-۰۹-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۹.
- ↑ فروغی، فرزاد (۲۰۰۹-۰۹-۲۹). «جین شارپ: حکومت ایران از انتقاد من به دیکتاتوری عصبانی است». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۹.
- ↑ جین شارپ: این جنگ نرم نیست (بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ اجرایی شدن 100 دستورالعمل جین شارپ برای کودتای مخملی!