هلیم (غذا)

هَلیم یا حَلیم، از غذاهای سنتی منطقهٔ خاورمیانه است که با گوشت و گندم یا بلغور یا جو پخته می‌شود. هلیم انواع مختلف دارد و مواد اولیهٔ آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. اما برای تهیه هلیم گندم از گندم پوست‌گرفته و کوبیده‌شده، پیاز و گوشت گوساله سردست و مقداری روغن استفاده می‌شود. رنگ هلیم با افزودن ادویه‌جات مانند دارچین و شکر عوض می‌شود.

حلیم یا هلیم

هلیم حیدرآبادی
خاستگاه	خاورمیانه
منطقه یا ناحیه	آسیای مرکزی خاورمیانه ایران پاکستان ترکیه هند بنگلادش
ترکیبات اصلی	گندم، جو، عدس و گوشت
انواع	هلیم بوقلمون، هلیم حیدرآبادی، کیچرا، هریس، هلیم نیشابوری
پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به حلیم یا هلیم در ویکی‌انبار

این غذا معمولاً به عنوان صبحانه یا در ماه محرم یا در ماه رمضان به عنوان افطاری و سحری مصرف می‌شود و با سرشیر، دارچین، کنجد، شکر و گوشت ریز شدهٔ مرغ یا بوقلمون تزیین می‌گردد.

واژه شناسی

در قدیم تهیه این غذا به زمان بسیار زیاد و زحمتی چه بسا طاقت فرسا نیاز داشت. چون آن روزها نه از دیگ‌های مرغوب و مناسب کنونی خبری بود و نه از دستگاه‌های صاف‌کننده هلیم، لذا هلیم پزها مجبور بودند که با امکانات کم و به خرج دادن صبر و بردباری و تلاش طولانی مدت، به پختن و آماده کردن هلیم، با کیفیت خوب و مرغوب بپردازند. به همین خاطر شاید به دلیل اینکه در جهت آماده شدن هلیم صبر زیاد و زحمت فراوانی به کار برده می‌شد و لغت حلیم هم از ریشه «حلم» و «بردباری» است گمان می‌رفته که نام این غذا هم از ریشه این کلمه باشد و این موضوع باعث شد تا کم‌کم حلیم به جای هلیم در اذهان مردم جای گیرد.

حلیم قزوین

در ایران، حلیم قزوین شهرت زیادی دارد. به طوری که حلیم قزوین در فهرست میراث ملی ناملموس کشور قرار گرفته‌است و در شهرهای دیگر مانند تهران، حلیم را با عنوان تبلیغاتی «حلیم قزوین» به فروش می‌رسانند.

خیابان عبید زاکانی در شهر قزوین از مراکز قدیمی و مشهور پخت و عرضه حلیم در استان قزوین است.

غذاهای مشابه

هاریسا

هاریسا (خوراک)، نوعی حلیم است که در ارمنستان و کردستان تهیه می‌شود و در کردی به آن هلیسه گفته می‌شود. ارمنی‌ها آن را با گوشت مرغ، گوسفند یا گاو، و کردها آن را با گوشت بوقلمون یا گوسفند درست می‌کنند و با روغن سرود می‌کنند.

غُلور

در افغانستان خوراک مشابهی تهیه می‌شود که غلور نام دارد. غلور ترش از رایج‌ترین انواع آن است. انواع دیگر آن عبارتند از غلور ترش مرغ، غلور ترش گوشت تازه، غلور ترش کوفته، غلور ترش قورمه، غلور ترش سفر و اشکنه غلور ترش. غلور هم چنین در استان خراسان جنوبی و استان سیستان و بلوچستان طبخ می‌شود.

جستارهای وابسته

• فرنی
• شیربرنج

پیوند به بیرون

• ۱۰ نکته درباره مصرف حلیم. وبگاه عصر ایران.
• فواید حلیم. مجله پزشکی دکتر سلام!
• جهان نیوز - قیمت آش و حلیم در ماه رمضان