حملات ۲۰۲۴ اپوزیسیون سوریه

عملیات نظامی در جنگ داخلی سوریه ۲۰۲۴

در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ (۷ آذر ۱۴۰۳)، حملاتی با همکاری ائتلافی از گروه‌های مخالف دولت سوریه به نام «فرماندهی عملیات نظامی»[۳۴] به رهبری «هیئت تحریر شام» (HTS) و با حمایت گروه‌های متحد تحت حمایت ترکیه[۳۵][۳۶] در «ارتش ملی سوریه» (SNA) عملیاتی را علیه نیروهای طرفدار دولت "ارتش عربی سوریه" (SAA) در استان‌های ادلب، حلب و حماة آغاز کردند. این عملیات با رمز «بازدارندگی تجاوز» توسط HTS نامگذاری شده و گفته می‌شود که در تلافی افزایش بمباران‌های SAA علیه غیرنظامیان در حومه غربی حلب آغاز شده است.[۳۷] این نخستین باری است که گروه‌های مخالف در جنگ داخلی سوریه، از زمان آتش‌بس ادلب در اسفند ۱۳۹۸، یک کارزار نظامی تهاجمی را آغاز می‌کنند.[۳۸]

حملات ۲۰۲۴ اپوزیسیون سوریه
بخشی از جنگ داخلی سوریه

نقشه نبرد و اطراف شهر حلب
  تحت کنترل اپوزیسیون سوریه
تاریخ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ – ۸ دسامبر ۲۰۲۴ (۱۱ روز)
موقعیت
وضعیت سقوط رژیم اسد
تشکیل دولت انتقالی سوریه
تغییرات
قلمرو
طرف‌های درگیر

اپوزیسیون سوریه اتاق عملیات جنوب


اپوزیسیون سوریه ارتش آزاد سوریه
اداره خودمختار شمال و شرق سوریه[۵][الف]
فرماندهان و رهبران
سوریه سهیل الحسن[۶]
ایران کیومرث پورهاشمی [۷]
مظلوم عبدی
واحدهای درگیر

فرماندهی عملیات نظامی

اپوزیسیون سوریه ارتش ملی سوریه

Ajnad al-Kavkaz[۱۳]
ارتش انصار و مجاهدین[۱۳]
حزب اسلامی ترکستان در سوریه[۱۴]

 نیروی نظامی سوریه

 نیروهای مسلح روسیه

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران

حشد شعبی[۱۶]
مقاومت اسلامی عراق[۸]

نیروهای دموکراتیک سوریه

قوا
  • ۱۵٬۰۰۰ (برآورد ۲۰۲۲)[۲۱]
  • اپوزیسیون سوریه ۷۰٬۰۰۰–۹۰٬۰۰۰ (برآورد ۲۰۲۰)[۲۲]
  • ۱۷۰٬۰۰۰ (۲۰۲۳)[۲۳]
  • ۵۰٬۰۰۰ (۲۰۲۳)[۲۴]
۱۰۰٬۰۰۰ (۲۰۲۱)[۲۵]
تلفات و خسارات
سوریه ۲۲۰ کشته،[۲۷] ۲۱ اسیر[۲۹][۳۰]
۲۵ مبارز طرفدار ایران کشته[۲۷]
ایران ۱ کشته[۲۶][۳۱]
روسیه ۱+ کشته
۳ کشته، چند اسیر[۳۲][۱۷]
۱۱۱ غیرنظامی کشته[ب]
۳۷۰٬۰۰۰ غیرنظامی آواره[۳۳]

در نهم نوامبر ۱۴۰۳، گروه های تروریستی مانند جبهه النصره و بعد از آن نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) وارد حلب شدند و در پی عقب نشینی نیروهای دولتی، بخش اعظم شهر را تصرف کردند. روز بعد، نیروهای مخالف دولت پیشرفت‌های سریعی داشتند، ده‌ها شهر و روستا را تصرف کردند، زیرا نیروهای دولتی مقاومتی نکرده و این سبب شد که آن‌ها به سمت حماة در مرکز سوریه حرکت کنند و در نهایت در ۱۵ آذرماه آن را تصرف کردند.[۳۹] در ۱۶ آذرماه، SDF دیرالزور را در شرق فرات تصرف کرد، در حالی که اتاق عملیات جنوبی و تیپ جبل در جنوب درعا و سویدا را تصرف کردند. HTS به جنوب، به سمت حمص پیشروی کرد. ارتش آزاد سوریه (SFA) نیز کنترل پالمیرا را در جنوب شرقی کشور به دست گرفت.

در ۱۷ آذر ۱۴۰۳، نیروهای جبهه جنوبی از جنوب وارد استان ریف دمشق شدند و در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر دمشق قرار گرفتند. بعداً گزارش شد که نیروهای مخالف وارد حومه پایتخت نیز شده‌اند.[۴۰] نیروهای ارتش آزاد سوریه نیز از جنوب شرق به سمت پایتخت حرکت کردند. در ۱۸ آذرماه، آن‌ها همچنین حمص را تصرف کرده و سبب جدا افتادن نیروهای دولتی از ساحل سوریه شدند.

در ۱۸ آذرماه ۱۴۰۳، شورشیان شهر دمشق را تصرف کردند، دولت بشار اسد نیز سرنگون شد و به ۵۳ سال حکومت خانواده اسد بر این کشور پایان داده شد.[۴۱]

پس‌زمینه

از زمان توافق آتش‌بس ادلب در مارس ۲۰۲۰، عملیات‌های گسترده بین مخالفان و نیروهای طرفدار دولت در شمال غرب سوریه متوقف شد. از اواخر سال ۲۰۲۲، نیروهای هیئت تحریر شام زنجیره‌ای از حملات نفوذی و تک‌تیراندازی را علیه نیروهای دولتی انجام دادند که به حمله منجر شد. حلب از زمان حمله به حلب در سال ۲۰۱۶ تحت کنترل دولت بشار اسد و شبه نظامیان مورد حمایت ایران بوده است.[۴۲]

در اکتبر ۲۰۲۴، یک بسیج بزرگ توسط هیئت تحریر شام و نیروهای دولتی در حومهٔ حلب آغاز شد. شورشیان سوری گزارش داده‌اند که آن‌ها از ماه‌ها قبل برای یک حملهٔ گسترده علیه نیروهای دولتی در شهر حلب آماده شده بودند.[۴۳] در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، توپخانهٔ نیروهای دولتی شهر اریحا را که تحت کنترل مخالفان بود هدف قرار داد که طی آن ۱۶ غیرنظامی کشته و زخمی شدند.[۴۴]

حمله

در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، هیئت تحریر شام اعلام کرد که تهاجمی را با نام بازدارندگی از تجاوز علیه نیروهای طرفدار دولت در غرب استان حلب آغاز کرده است.[۴۵] مخالفان سوری مدعی شده‌اند که این حمله در پاسخ به گلوله‌باران اخیر دولت بشار اسد علیه ادلب که تحت کنترل شورشیان قرار دارد و به کشته شدن حداقل ۳۰ غیرنظامی منجر شده، صورت گرفته است.[۴۶][۴۲]

در ۱۰ ساعت اول حمله، هیئت تحریر شام ۲۰ شهر و روستا از جمله شهرهای آورم الکبری، انجاره، آورم الصغری، شیخ عقیل، باره، عجیل، آویجیل، الحوطه، تل الدبعه، حیر درکل، قُبطان الجبل، السلوم، القاسمیه، کفرباسین، حور، عناز و بصراطون را که در دست نیروهای طرفدار دولت بود، تصرف کرد. علاوه بر این، پایگاه هنگ ۴۶ نیروهای دولتی در محاصرهٔ هیئت تحریر شام قرار گرفت و چند ساعت بعد به تصرف درآمد.[۲][۹] به گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه ۳۷ سرباز دولت سوریه و شبه‌نظامیان متحد و ۶۰ جنگجو از نیروهای مخالف در این درگیری‌ها کشته شده‌اند.[۴۶] یک یگان نیروهای ویژهٔ روسیه در کمین شورشیان قرار گرفت که بعداً عکس‌های یک سرباز روسی کشته‌شده را منتشر کردند و تجهیزات را به غنیمت گرفتند. تعداد تلفات آن هنوز مشخص نیست.[۱۵] در پاسخ، نیروهای سوریه و روسیه حملات هوایی را به مناطق تحت کنترل گروه‌های شورشی آغاز کردند.[۴۷][۴۸] در حالی که نیروهای دولتی ادلب، اریحا، سرمدا و سایر مناطق در جنوب استان ادلب تحت کنترل شورشیان بمباران می‌کردند، جنگنده‌های روسی نیز در اطراف اتارب، دارة عزة و روستاهای پیرامون آن به حملات هوایی دست زدند.[۴۹][۵۰][۵۱]

در ۲۸ نوامبر، هیئت تحریر شام حمله‌ای را به حومهٔ شرقی ادلب آغاز کرد و روستاهای دادیخ، کفر بطیخ و شیخ علی و همچنین یک محله در شهر سراقب را تصرف کرد. این پیشروی آنها را به ۲ کیلومتری بزرگراه ام۵ رساند که به عنوان مسیری استراتژیک در سال ۲۰۲۰ توسط نیروهای طرفدار دولت امنیتی‌سازی شده بود. هیئت تحریر شام همچنین به فرودگاه النیرب واقع در شرق حلب که شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در آن حضور دارند، حمله کرد.[۵۲] در نیمهٔ دوم روز، هیئت تحریر شام روستاهای کفرباسین، ارناز و الضربه در حومه غربی حلب را تصرف و بزرگراه ام۵ را قطع کرد.[۵۳] شورشیان سوری تا پایان روز در مجموع حدود ۴۰ شهر و روستا را تصرف کردند.[۴۲]

در حمله هوایی روسیه ۱۵ غیرنظامی در اتارب در حومه غربی حلب کشته شدند. چهار نفر دیگر نیز در حمله هوایی سوریه یا روسیه در دارة عزة کشته شدند.[۵۴] رسانه‌های حکومتی ایران گزارش دادند که کیومرث پورهاشمی سرتیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به‌عنوان مستشار ارشد نظامی در سوریه خدمت می‌کرد، توسط شورشیان در حلب کشته شده است.[۴۲][۵۵][۵۶]

در ۲۹ نوامبر، هیئت تحریر شام روستاهای تل کراتبین، ابوقنصه و الطلحیه در حومه ادلب و المنصوره، جب کاس و البوابیه در حومه حلب را تصرف کرد. درگیری‌های شدید در اطراف شهر سراقب ادامه یافت.[۵۷] بر اثر گلوله‌باران هیئت تحریر شام در محلهٔ الحمدانیه شهر حلب ۴ غیرنظامی کشته و ۲ تن دیگر زخمی شدند.[۵۸]

نبرد حلب

در ۲۹ نوامبر، نیروهای مخالف پس از انجام یک حملهٔ انتحاری مضاعف با دو خودروی بمب‌گذاری‌شده، وارد مناطق حمدانیه و حلب جدید شهر حلب شدند.[۵۹] در نیمه دوم روز، نیروهای مخالف ۵ منطقه شهر حلب به نام‌های الحمدانیه، حلب جدید، ۳۰۰۰ آپارتمان، الجمیلیه و صلاح‌الدین را تصرف کردند. درگیری در نقاط دیگر شهر از جمله در مرکز آن گزارش شد. در میان فروپاشی خطوط دفاعی نیروهای طرفدار دولت، ۲۰ شهر و روستای دیگر از جمله شهر استراتژیک سراقب به تصرف نیروهای مخالف درآمد. سایر شهرهایی که به تصرف نیروهای مخالف درآمدند عبارت‌اند از: خان‌السبیل، تلحیه، ترنبه و جوباس در حومهٔ ادلب و شهرک‌های خان‌طومان، شغیدله، خلاصه، الحادیر، القراسی، برنا، العیس، تل‌هادیه، زیتان، المنصوره و البوابیه در حومهٔ حلب.[۶۰]

تا اواخر ۲۹ نوامبر ۲۰۲۴، نیروهای مخالف بخش‌هایی از مناطق السکریه، الفرقان، الاعظمیه و سیف‌الدوله در شهر حلب را تصرف کردند و همچنین ادعا کردند که کنترل میدان اصلی آن را نیز به‌دست گرفته‌اند.[۶۱][۶۲]

واکنش‌ها

ارتش سوریه این حمله را «یک حملهٔ تروریستی بزرگ و گسترده» توصیف کرد که طی آن «شمار زیادی از تروریست‌ها با استفاده از سلاح‌های متوسط و سنگین» روستاها، شهرک‌ها و اماکن نظامی را هدف قرار دادند.[۵۲]

حسن عبدالغنی، سخنگوی ائتلاف شورشیان سوریه، اعلام کرد که اهداف این عملیات نیروهای اسد و شبه‌نظامیان ایرانی هستند. او آن‌ها را متهم کرد که «ویرانی، مرگ و کشتار به منطقه» آورده و در عین حال «از جمعیت عرب و مسلمان» برای پیشبرد «طرح‌های خرابکارانه» شان تحت عنوان «مقاومت» استفاده می‌کنند.[۴۲]

واکنش ایران

سردار اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، اظهار داشت که ایران در اتفاقاتی که در سوریه رخ می‌دهد دخالت خواهد کرد. به گفته کوثری «جبهه مقاومت باید به گونه‌ای وارد نبرد در سوریه شود که گروهک‌های تروریستی تکفیری را آن‌چنان سرکوب کند… البته این که مانند روزهای دفاع از حرم، مجدداً نیروهایی از ایران اعزام شود، بسته به شرایط آینده سوریه و تصمیم مسئولان ارشد کشورمان بستگی دارد، اما جبهه مقاومت حتماً در قضایای این روزهای سوریه فعال خواهد شد.»[۶۳]

در عمل، ایران به رژیم اسد برای جلوگیری از سقوطش کمک نکرد. روز جمعه ۷ نوامبر، ایران شروع به خروج نیروهای نظامی و عوامل دیپلماتیک خود از سوریه کرد، با درک این موضوع که نمی‌تواند به رژیم اسد کمک کند، علی‌رغم نیاز حیاتی آن به حفظ حضور نیروهای قدس در سوریه، از جمله برای انتقال تسلیحات به حزب‌الله در لبنان.[۶۴]

تجزیه و تحلیل

حزب‌الله که در طول جنگ داخلی متحد اصلی دولت سوریه بود، در طول جنگ با اسرائیل به‌شدت تضعیف شد. کشته شدن سید حسن نصرالله و بسیاری از رهبران نظامی آن، همراه با بازگشت جنگجویان حزب‌الله از سوریه و استقرار مجدد در لبنان، خلاء قدرت بزرگی ایجاد کرد. با تمرکز ارتش روسیه بر تهاجم خود به اوکراین و قرار گرفتن ایران تحت فشاری قابل توجه، فرصتی برای گروه‌های شورشی فراهم آمد تا حمله‌ای را آغاز کنند.[۴۲]

نیک هِراس تحلیلگر مؤسسهٔ راهبرد و خط مشی نیولاینز گفته شورشیان در تلاش بودند تا از حملهٔ دولت سوریه که توسط حملات هوایی روسیه و سوریه به مناطق شورشیان شکل گرفته بود، جلوگیری کنند. وی همچنین اعتقاد دارد که حضور گروه‌های تحت حمایت ترکیه در این حمله هشداری از سوی ترکیه به روسیه و دولت سوریه است تا از هرگونه تهاجم در منطقه اجتناب کنند.[۶۵]

نتیجه

در پایان این سری از حرکات مسلحانه، با عدم مقاومت ارتش (علیرغم آنچه گفته شده بود که در اطراف دمشق یک دژ مستحکم توسط ارتشی‌ها آماده شده)[۶۶]، عقب‌نشینی نیروهای روسیه و جمهوری اسلامی (سپاه قدس)[۶۷] و همچنین عدم ورود نیروهای حشدالشعبی[۶۸] و حزب الله لبنان به درگیری‌ها و فرار شماری از اعضای ارتش سوریه به عراق از طریق گذرگاه البوکمال[۶۹]، دولت بشار اسد رسما سقوط کرد.[۷۰][۷۱] در پی سقوط دولت بشار اسد، برای نخستین‌بار طی ۵۰ سال اخیر، تانک‌های اسرائیلی وارد خاک سوریه شدند و بخش‌هایی از خان ارنبه واقع در استان قنیطره را به تصرف خود در آوردند.[۷۲][۷۳]

سقوط رژیم اسد در پس تضعیف محور مقاومت رخ داد که ایران در طول سال‌های متمادی به عنوان بخشی از تصور امنیتی خود پرورش داده بود و این امر شکستی استراتژیک بزرگ برای ایران محسوب می‌شود.[۷۴][۷۵] تغییر حکومت در سوریه آغاز دوره جدیدی در منطقه، و به ویژه در روابط ایران و سوریه محسوب می‌شود. در سخنرانی پیروزی خود پس از سقوط دمشق، الجولانی ایران را به عنوان منبع فرقه‌گرایی و فساد محکوم کرد و این پیروزی را نقطه عطفی برای منطقه قلمداد کرد.[۷۶]

جستارهای وابسته

یادداشت‌ها

  1. از ۳۰ نوامبر ۲۰۲۴
  2. 95 killed by Russian and SAA air and artillery strikes and 13 killed by HTS shelling.[۲۷]

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "IRGC commander killed by rebels in Aleppo amid clashes". Rudaw. 28 November 2024.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ "Weeks after the Syrian Observatory published the preparations... "Hay'at Tahrir al-Sham" attacks the Aleppo countryside in the "Response to Aggression" operation" (به عربی). Syrian Observatory for Human Rights. 27 November 2024. Retrieved 27 November 2024.
  3. "Coinciding with the Authority's attack on the regime forces' positions in the Aleppo countryside... a squadron of Russian aircraft flies in the "Putin-Erdogan" airspace" (به عربی). دیدبان حقوق بشر سوریه. 27 November 2024. Retrieved 27 November 2024.
  4. George, Susannah (4 December 2024). "Iran is sending regional fighters to Syria. Can they save Assad again?". The Washington Post. Retrieved 5 December 2024.
  5. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام collapse4 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  6. "Ejército de Siria inicia contraofensiva contra terroristas - Noticias Prensa Latina". 29 November 2024.
  7. "IRGC commander killed by rebels in Aleppo amid clashes". روداو. 28 November 2024.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام lister وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ "In parallel with the continuation of the "Deterrence of Aggression" operation: More than 30 airstrikes and the killing of about 100 members of the regime forces, the Authority and the factions in the Aleppo countryside" (به عربی). دیدبان حقوق بشر سوریه. 27 November 2024. Retrieved 27 November 2024. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «new» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ "What is behind the new rebel offensive in northwest Syria?".
  11. "Halep'e giren Sultan Murad Tümeni'nden Haydar Komutan: "Ya Esed'i düşürürüz ya da Türkiye'ye bağlanırız"". Samimi Haber (به ترکی استانبولی). 2024-12-02. Retrieved 2024-12-02.
  12. "Syrian opposition sends messages to SDF and regime". Enab Baladi. 1 December 2024. Retrieved 3 December 2024.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ "TRAC Incident Report: Ajnad Kavkaz and Jaish al-Muhajireen wa al-Ansar/ HTS Claim Responsibility for Attack Near Aleppo, Syria - 28 November 2024". TRAC (به انگلیسی). Retrieved 1 December 2024.
  14. "Amid Russian airstrikes | "Turkistan Islamic Party" attack regime positions in Latakia countryside". دیدبان حقوق بشر سوریه. 2024-12-06. Retrieved 2024-12-06.
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "Russian elite forces suffer losses in Syrian rebel attack". defence-blog.com (به انگلیسی). 27 November 2024. Retrieved 28 November 2024. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «russia» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  16. https://www.reuters.com/world/middle-east/pro-iranian-militias-enter-syria-iraq-aid-beleaguered-syrian-army-2024-12-02/
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ "YPJ: We will hold the Turkish state and its mercenaries accountable on the frontlines of resistance". آژانس خبری فرات. 2 December 2024. Retrieved 2 December 2024.
  18. "Al-Bab Military Council repels Turkish infiltration attempts". Hawar News Agency. Retrieved 2 December 2024.
  19. "Turkish occupation, its backed mercenaries shell villages of Manbij". Hawar News Agency (به انگلیسی). 2024-12-02. Retrieved 2024-12-02.
  20. "Number of Turkish mercenaries killed during clashes south of Manbij, Deir Hafer". Hawar News Agency (به انگلیسی). 2024-12-04. Retrieved 2024-12-04.
  21. "Ods Home Page" (PDF).
  22. {{cite web|url=https://dam.gcsp.ch/files/doc/sna-structure-function-damascus%7Ctitle=Syria Transition Challenges Project|publisher=مرکز سیاست امنیتی ژنو
  23. The Military Balance 2023 page 354
  24. IISS, The Military Balance 2023 page 354
  25. "Why Arabs are increasingly joining the SDF in Syria's northeast". en.majalla.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-07-24.
  26. ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ "The death toll continues to rise day after day, in light of the continued violent escalation of clashes and air and ground bombardment, a week after the launch of the "Deterrence of Aggression" operation, launched by Hay'at Tahrir al-Sham and its allied factions against the regime forces, where the death toll of soldiers and civilians in the operation reached 571, and the operation was launched at dawn on the 27th of last November". SOHR. p. Arabic. Retrieved 3 December 2024.
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ ۲۷٫۳ ۲۷٫۴ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام dec524 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  28. Chehayeb, Kareem. "Syria launches counterattacks in an attempt to halt insurgency, as Iran's top diplomat meets Assad". Associated Press. Retrieved 1 December 2024.
  29. "Operation "Deterrence of Aggression" on its second day: 231 people killed and martyred, including 20 civilians" (به عربی). SOHR. 30 November 2024. Retrieved 30 November 2024.
  30. "Amid Turkish bombardment | Clashes escalate between Kurdish forces and "National Army" factions in northern Aleppo countryside - The Syrian Observatory For Human Rights". 1 December 2024.
  31. "IRGC commander killed by rebels in Aleppo amid clashes". Rudaw. 28 November 2024.
  32. "3 SDF fighters martyred in response to attacks by Turkish occupation mercenaries". Hawar News Agency (به انگلیسی). 2024-12-01. Retrieved 2024-12-03.
  33. Roth, Richard (2024-12-06). "Syrian rebels challenge Assad regime on two fronts as new uprising emerges in south: Live updates". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-06.
  34. Schmitz, Eyad Kourdi, Mostafa Salem, Allegra Goodwin, Christian Edwards, Annoa Abekah-Mensah, Lauren Kent, Avery (2024-11-29). "Syrian rebels enter Aleppo for first time in eight years during shock offensive". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  35. «More Russian strikes as Syrian rebels advance after taking Aleppo». www.bbc.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  36. "Aleppo: Rebels 'take control' of airport as thousands of fighters seize most of Syria's second-biggest city". Sky News (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  37. Staff، A. O. L. (۲۰۲۴-۱۱-۲۷). «Syrian rebels launch major attack on regime forces in Aleppo province». www.aol.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  38. Edwards, Eyad Kourdi, Christian (2024-11-27). "Syrian rebels launch major attack on regime forces in Aleppo province". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  39. Kourdi, Mostafa Salem, Eyad (2024-12-05). "Syrian rebels capture second major city as army withdraws from Hama". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  40. "Rebel forces 'reach Damascus suburbs' as protesters topple statue on outskirts". Sky News (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  41. "Syrian rebels topple President Assad, difficult times lie ahead". Reuters (به انگلیسی). 2024-12-08.
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ ۴۲٫۳ ۴۲٫۴ ۴۲٫۵ Salem, Mostafa (2024-11-28). "Syria's rebels exploit weaknesses in Iran's proxies to launch surprise offensive". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-28.
  43. Abdulrahim, Raja (29 November 2024). "Syrian Rebels Reach Outskirts of Major City in Escalating Offensive". The New York Times. Retrieved 29 November 2024.
  44. "Most of them are children.. 16 citizens were killed and injured in regime forces' shelling of the city of Ariha" (به عربی). Syrian Observatory for Human Rights. 27 November 2024. Retrieved 27 November 2024.
  45. "Syrian opposition launches "Deterrence of Aggression" operation in the north of the country" (به عربی). Al Jazeera Arabic. 27 November 2024. Retrieved 27 November 2024.
  46. ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ Kourdi, Eyad; Edwards, Christian (2024-11-27). "Syrian rebels launch major attack on regime forces in Aleppo province". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-27.
  47. "Syrian rebels launch major offensive". defence-blog.com (به انگلیسی). 2024-11-27. Retrieved 2024-11-27.
  48. "Syrian rebels launch surprise offensive in northwest as regime retaliates with airstrikes". The New Arab. 27 November 2024.
  49. Staff, The Media Line (2024-11-27). "Opposition Forces Capture Key Villages Near Aleppo, Assad's Army Retaliates". The Media Line (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-27.
  50. Al-Khalidi, Suleiman. "Syrian rebels launch attack against army in Aleppo province". Reuters.
  51. "Syrian rebels launch attack against army in Aleppo province". The Times of Israel (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-28.
  52. ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ "Dozens killed as armed groups attack Syrian military in northern Aleppo". Al Jazeera (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-28.
  53. ""The Authority" cuts off the "M5" road... and the death toll in the "Deterrence of Aggression" operation rises to 182 elements" (به عربی). SOHR. 28 November 2024. Retrieved 28 November 2024.
  54. "Committing new massacre in Al-Atareb | Russian and regime fighter jets execute nearly 60 airstrikes in Idlib and Aleppo countryside". Syrian Observatory for Human Rights. 28 November 2024.
  55. «کشته شدن یک فرمانده سپاه پاسداران در حمله مخالفان دولت سوریه به حلب». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۱۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  56. «شهید کیومرث پورهاشمی معروف به «حاج هاشم» که بود؟». اعتمادآنلاین. ۲۰۲۴-۱۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  57. "In a non-final tally.. 277 civilians and military personnel killed and martyred within 48 hours of the launch of the "Deterrence of Aggression" operation" (به عربی). SOHR. 29 November 2024. Retrieved 29 November 2024.
  58. "Dramatic escalation | Six students ki*lled and wounded in rocket fire by rebels on university student dormitory in Aleppo city". SOHR. 29 November 2024. Retrieved 29 November 2024.
  59. "After detonating two car bombs, the factions of the "Deterrence of Aggression" operation enter parts of neighborhoods in the city of Aleppo". SOHR. 29 November 2024. p. Arabic. Retrieved 29 November 2024.
  60. "Amid failure of regime forces to counter attacks | H-T-S and factions take control of five neighborhoods in Aleppo city and 20 villages and towns in Idlib and Aleppo countryside". 29 November 2024. Retrieved 29 November 2024.
  61. "After controlling 5 neighborhoods, "Hay'at Tahrir al-Sham" and factions enter the streets of a number of other neighborhoods in Aleppo city" (به عربی). SOHR. 29 November 2024. Retrieved 29 November 2024.
  62. (AJABreaking), الجزیرة - عاجل (19:30 pm, 20 November 2024). "عاجل | المعارضة السوریة: سیطرنا علی الساحة الرئیسیة وسط مدینة #حلب". X. Retrieved 29/11/2024. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= و |date= (help)نگهداری CS1: url-status (link)
  63. «سردار کوثری: جبهه مقاومت باید گروهک‌های ترویستی تکفیری سوریه را به‌شدت سرکوب کند/ احتمال اعزام نیروهای مستشاری ایران وجود دارد/ اسرائیل به دنبال بستن مسیر پشتیبانی از حزب‌الله توسط ایران است». دیدبان ایران. ۲۰۲۴-۱۲-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۲.
  64. «Syrian Rebels Declare Damascus Free of al-Assad». www.nytimes.com.
  65. "Syrian insurgents cut off key road as 200 die in escalating violence". The Guardian. 28 November 2024. Retrieved 29 November 2024.
  66. «توضیح وزیر دفاع سوریه درباره عقب نشینی از حماه». دنیای اقتصاد. ۱۶ آذر ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱۸ آذر ۱۴۰۳.
  67. «آخرین تحولات سوریه/ سقوط درعا و فرار نیروهای ایرانی». دویچه وله.
  68. «فالح الفیاض: ما به شکل قاطع ورود حشد شعبی به سوریه را تکذیب می‌کنیم». مهر. ۱۸ آذر ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱۲ آذر ۱۴۰۳.
  69. «فرار هزاران سرباز ارتش سوریه به عراق!». آفتاب نیوز. ۱۷ آذر ۱۴۰۳.
  70. «ارتش سوریه سقوط حکومت بشار اسد را اعلام کرد». همشهری. ۱۸ آذر ۱۴۰۳.
  71. «حکومت بشار اسد سقوط کرد». عصر ایران. ۱۸ آذر ۱۴۰۳.
  72. «ارتش رژیم صهیونیستی وارد منطقه مرزی جولان سوریه شد». تسنیم. ۱۸ آذر ۱۴۰۳.
  73. «ورود تانک‌های اسرائیلی به خاک سوریه». انتخاب. ۱۸ آذر ۱۴۰۳.
  74. Al Jazeera English (2024-12-08), Iran's strategic loss as Assad regime falls, weakening its link to Hezbollah and regional influence, retrieved 2024-12-11
  75. «Fall of Assad in Syria deals serious blow to Iran's 'axis of resistance'». www.washingtonpost.com.
  76. Robertson, Nic (2024-12-08). "Syrian rebel leader's victory speech holds a message for Iran – and for Trump and Israel too". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-11.