مردم خیتان

برای استان ختای در ترکیه، استان ختای را ببینید.

مردم خیتان، ختای یا خطای یا ختن یا خیتان ولایتی تاریخی از بخش‌های شمالی و شمال‌غربی چین در زمان حکومت ترکان بوده‌است. این نام گه‌گاه مترادف با مملکت چین آمده‌است. براساس کتاب تاریخ مغول اثر عباس اقبال آشتیانی، «ختا» یعنی چین شمالی.

ختای

تصویر ختای‌ها توسط (هوگوی)، قرن ۹ /۱۰
مناطق با جمعیت قابل توجه
شمال شرقی آسیا
زبان‌ها
زبان ختای
دین
احترام به پدیده‌های متعدد طبیعی
گروه‌های قومی مرتبط
مغول

در اواخر قرن ششم هجری، آسیای شرقی و سواحل اقیانوس کبیر، یعنی دو کشور کُره و چین اصلی بین دو سلسله تقسیم می‌شده‌است: یکی سلسلهٔ کین (۱۱۱۵–۱۲۳۴) که رؤسای یک دسته زردپوستان منچو بودند که بر ختا یعنی چین شمالی تسلط داشته و نسبت به چینی‌ها قومی خارجی به‌شمار می‌آمدند و پایتخت این سلسله شهر کایفنگ بود و سلسلهٔ دیگر سلسلهٔ سونگ بود که از چینی‌های اصلی بودند و بر چین جنوبی حکومت می‌کردند.

تخلص شاه اسماعیل صفوی به «ختایی» منسوب به همین ولایتِ «ختای» است.

در اشعار حافظ نیز اشاره به این ولایت شده:

آن تُرک پری‌چهره که دوش از برِ ما رفت

آیا چه خطا دید که از راه ختا رفت؟

منابع

• اقبال آشتیانی، عباس (۱۳۸۹)، تاریخ مغول، تهران: مؤسسهٔ انتشارات نگاه، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۵۱-۴۵۲-۵
• لغت‌نامهٔ دهخدا
• شرح دیوان حافظ
• مردم ختای یا ختن (ویکی انگلیسی)