خرو (زبرخان)

خَرْوْ شهری در استان خراسان رضوی در شرق ایران است. شهر خرو دارای ۴ محله با نام‌های خرو علیا، خرو سفلی، شهرک امام رضا و ساحل برج است.

خَرْوْ
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	زبرخان
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	خرو بالا و خرو پائین
سال شهرشدن	۱۳۷۸
مردم
جمعیت	۱۳٬۵۳۵ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۴٪- (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۵۵۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۰ الی ۱۰
میانگین بارش سالانه	۸۰۰ الی ۱۰۰۰
روزهای یخبندان سالانه	۲۴
اطلاعات شهری
شهردار	مصطفی قدمیاری
ره‌آورد	آلو، ریواس، گیلاس، زعفران
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۱۴۳۲۶
وبگاه	http://www.kharv.ir
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۲۳۴۹
خَرْوْ روی نقشه ایران ۳۶٫۱۶۸۹°شمالی ۵۹٫۰۵۲۲°شرقی / 36.1689; 59.0522

فاصله این شهر تا مشهد ۹۶ کیلومتر هست

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۹٬۰۱۲ نفر (در ۴٬۹۷۹ خانوار) بوده‌است.

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
۱۳۸۵	۱۱٬۹۳۱	—
۱۳۹۰	۱۴٬۱۱۵	+۱۸٫۳٪
۱۳۹۵	۱۳٬۵۳۵	−۴٫۱٪

جاذبه‌های گردشگری

شهر خرو با داشتن جاذبه‌های گردشگری سالانه پذیرای هزاران مسافر از سراسر ایران است. از جاذبه‌های گردشگری این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آبشار شاه سو (شش آب) و آبشار رود میان رودخانه خروشان با نام‌های رودخانه کوچک، بزرگ و در میان وجود متبرک امامزاده خلیفه سید علی و یادمان گذر علی بن موسی الرضا از شهر خرو (چشمه علی بن موسی الرضا) و همچنین ده‌ها چشمه جوشان و باغات سرسبز و مردمانی با صفا و مهمان‌دوست که پذیرای شما عزیزان هستند.

القاب شهر ییلاقی خرو

از القاب شهر خرو می‌توان به نام‌های زیر اشاره کرد:

• بام‌های طلایی
• مهد آلوی ایران
• نگین ییلاقات کشور
• ماسوله خراسان

تاریخچه

در ادبیات کهن فارسی معنی کلمه خرو چنین آمده‌است: «شرقی‌ترین و مرتفع‌ترین نقطه نیشابور که خورشید از این محل طلوع می‌کند و این شهر قدمتی چند صد ساله دارد و نام خرو بارها در کتاب‌های تاریخی همچون تاریخ بیهقی، تاریخ نیشابور، معجم البلدان، منتخب السیاق و اسرار التوحید ذکر شده‌است».

معماری چند صد ساله

در زمان ورود به این شهر و گشت و گذاری از دو محله علیا و سفلی که بافت قدیم و سنتی دارد خانه‌ها به صورت پلکانی است، به‌طوری‌که پشت بام خانه پایینی حیاط خانه بالایی محسوب می‌شود و مصالح به کار رفته در ساخت آن‌ها گِل و چوب است و این نوع معماری منحصر به فرد است که به این خاطر خرو را «ماسوله خراسان» نیز می‌گویند.

مردم خرو

گویش اهالی محله علیا و اکثریت اهالی خرو زبان ترکی خراسانی و عمده ساکنان محله سفلی سادات هستند و گویش آن‌ها فارسی است. مردم این شهر مسلمان و شیعه ۱۲ امامی هستند. شغل اکثر اهالی این شهر باغداری و کشاورزی است. خرو دارای ۸۵ شهید و زادگاه سردار شهید محمدعلی قدمیاری است و دو شهید گمنام در این شهر دفن شده‌اند.

جاذبه‌های گردشگری شهر ییلاقی خرو

وجود سه رودخانه پرآب و ۱۷ رشته قنات از جمله قناتهای: روی تخت، بالاده، بازه چغندر و کاریز زلفی سبب شده که باغ‌های میوه همچون حریری سبز اطراف این شهر را احاطه کنند و درختان آلو، سیب، آلبالو، هلو، گیلاس، انگور، گردو و گلابی محصولات این باغ‌ها هستند و شهرت باغداری این شهر به دلیل وجود بیش از ۶۰۰ هکتار باغ آلوی آن است که این شهر را به پایتخت آلوی کشور معروف کرده‌است.

نقاط تاریخی شهر ییلاقی خرو

برج‌ها و غارهای قدیمی در اطراف شهر، رباط شاه عباسی، آتشگاه، تیغ سفید و تیغ سیاه (از قلعه‌های قدیمی خرو) بقعه چشمه علی، پارک کوهستانی حاج قره، کلاته عزیز، آبشارهای رود میان و شش آب و کوچه باغ‌های افسانه‌ای از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی این شهر است.

در این شهر صنایع دستی همچون قالیبافی، گلیم و سله بافی، آهنگری و چاقوسازی رونق دارد. مردم شهر خَرْوْ پرتلاش، خستگی‌ناپذیر و مهمان‌نوازند و هر ساله میزبان مسافران و گردشگران کثیری از سرتاسر ایران و جهان‌اند.

آنچنان که از لابلای کتب تاریخی و تذکره‌ها به‌دست می‌آید، تاریخ خرو به قدمتی چند صد ساله برمی گردد؛ و در کتب معروف تاریخ بیهقی، تاریخ نیشابور، منتخب السیاق، معجم‌البلدان، اسرارالتوحید، جغرافیای سرزمین‌های شرقی خلافت اسلامی و… به مناسبت‌های گوناگون نام خرو ذکر شده‌است. از جمله در تاریخ نیشابور در مورد نخستین کاریزها در نیشابور و از خرو به عنوان تأمین‌کننده آب شهر نیشابور یادشده است.

قدمت شهر خرو حتی به قبل ازحمله مغول برمی گردد، آن چنان‌که با مطالعه کتب معتبر تاریخی نیز این مسئله به اثبات می‌رسد، به عنوان نمونه استاد فریدون گرایلی در کتاب معروف «نیشابور شهر فیروزه» در سطری از خرو به این مضمون یاد کرده‌است: «مغولان برای رسیدن به نشابور از تنگه خرو گذشتند.» و باآن که نیشابور در زمان حمله مغول از شهرهای مذهبی و علمی و بزرگ تاریخ اسلام وجهان بوده‌است خرو نیز منطقه‌ای مستقل و ماندگار بوده‌است. به‌عنوان نمونه‌ای دیگر می‌توان به این مورد اشاره کرد: محبوبیت خرو در زمان قاجاریه نیز در گفتمان و نوشتارهای کوری که گذشت تاریخ آن‌ها را به فراموشی سپرده آشکار بوده‌است و مهدعلیا مادر شاه قاجار نیز شناختی کوتاه از این منطقه داشته‌است که ذکرش در این نوشتار نمی‌گنجد.

همچنین این شهر عالمان و مفسران نامداری همچون ابوسعید خرقی (در قرن چهارم) و ابوبکر خرقی (قرن پنجم) را در دامان خویش پرورانیده‌است. در مقامات ابوسعیدابوالخیر در حکایتی کهن، به این نکته برمی‌خوریم که ما در این نوشتار گوشه‌ای ازآن را عیناً برای خوانندگان بازگو خواهیم کرد: هم در آن وقت که ابوسعید فقیه نیشابور بود مریدان بسیار می‌آمدند از هر جنسی، بعضی مهذّب و بعضی نامهذّب. وقتی یکی توبه کرد. روستایی عظیم و ناهموار بود. جفتی کفش کوهیانه، پر قطری برزده و در پای کرده چنان‌که هروقت که در خانه رفتی آوازی ناخوش می‌آمدی و پیوسته بر دیوار می‌زدی و حرکات ناهموار از او در وجود آمد که صوفیان از آن می‌رنجیدند و از غلبه و مشغله او کوفته می‌شدند، روزی شیخ آن درویش را بخواند و گفت: به درمیون باید شد و آن:

«دره ایست درمیان کوه نیشابوروطوس و چون ازنیشابوربه طوس شوندراه برسراین درّه بود و آبی بس زلال در آن دره فرود آید و در رود «خور» نیشابور شود. شیخ گفت :چون در شوی پاره سنگ بزرگی آنجاست. بر لب آن آب که بر رود خور نیشابور بریزد وضو باید ساخت و بر آن سنگ دو رکعت نماز بگذار و منتظر باش تا دوستی از نزدیک ما به سوی تو آید. سلام ما بوی برسان و سخنی چند با آن درویش بگفت که [به وی بگوی] که از دوستان عزیز ماست و هفت سال با ما صحبت داشته‌است. آن درویش بارغبتی هرچه تمام تر روی به راه نهادوهمه راه باخود اندیشه می‌کردکه می‌روم تانظرمبارک اوبرمن افتد وکاردین ودنیای من به برکت آن ساخته گردد، چون بدان موضع رسیدکه[شیخ اشارت کرده بود] آنچه شیخ فرموده بودبجای آورد و در آب رود خرو وضوساخت ونمازی بساخت و ساعتی توقف کرد. طراقی «صدای مهیب» درآن کوه افتاد، چنان‌که کوه ازهیبت آن آواز بلرزید، آن درویش نگریست، اژدهایی دید سیاه چنان‌که ازآن عظیم ترندیده بود و نشنیده و جمله میان دو کوه از شخص او پر شده بود. چون آن درویش را نظر در وی افتاد روح با وی نماند و جمله اعضای او چنان سست گشت که هرچند خواست هیچ حرکت نتوانست کرد و هوش از وی برفت و بیفتاد و آن مار می‌آمد آهسته تا به نزدیک آن سنگ برسید و روی سوی آن درویش کرد و سنگ بر سنگی نهاد و به تواضع بایستاد چون ساعتی برآمد و درویش اندکی باخویشتن آمد و دید که او مقام کرد و هیچ حرکت نمی‌کنداز سر بی‌خویشی و غایت ترس گفت: شیخ سلام گفته‌است، آن اژدها روی درخاک می‌مالید و تواضع می‌نمود و آب از چشم او می‌دوید.»

آنگونه که از اخبار برمی آید مزار پاک‌سیرتی نیز در محل چشمه علی وجود دارد که پیشینیان از آن سخن می‌گویند، جایگاه این محل امروزه خالی از ساختمان است و حالت خرابه‌ای به خود گرفته‌است. در ضلع جنوبی این محل، در میان خانه‌ای قدیمی، تخته سنگی نمایان است که با خط نامفهومی مزیّن گشته و این نشان از تاریخ کهن این محل دارد؛ و آنگونه که در حکایات جاری است نوشته‌های کور این تخته سنگ شاید شناسنامه‌ای براین مزار باشد و نشانی از قدمت تاریخی آن، که تاکنون هیچ‌گونه اقدامی برای شناسایی قدمت و خوانده‌شدن دست‌نوشته‌های این مزار صورت نگرفته‌است.

همچنین در محله سفلی بقعه امامزاده خلیفه سید علی قرار دارد که به تازگی تحت نظر اداره اوقاف نیشابور قرار گرفته است و البته از دیر باز تا کنون مورد توجه اهالی شهر خرو بوده است و اکنون نیز همه روزه به ویژه به خاطر آب و هوای عالی و طبیعت پیرامون آن از عصر تا پاسی از شب مورد توجه مردم قرار دارد.

آب‌وهوا

شهر خرو دارای آب و هوای مطبوع و دلپذیری می‌باشد. زمستان‌های پر برف و سرد و تابستان‌های خنک از ویژگی‌های هوای این شهر خوش آب و هوا می‌باشد. به دلیل وجود آب فراوان باغ‌های زیادی در این شهر وجود دارد که میوه‌های بسیار خوشمزه و آبداری همچون آلو و سیب و گلابی را به بازار عرضه می‌کند.

سوغات

یکی از بزرگترین دغدغه‌های مسافران هنگام بازگشت از سفر، خرید سوغاتی برای اقوام و آشنایان است. ریواس، عسل و محصولات باغی از مهم‌ترین سوغاتی‌های شهر خرو می‌باشد.

برخی محصولات باغی شهر خرو عبارتند از: آلو، گردو، گلابی، سیب، گیلاس، هلو و به تازگی پسته

• شربت ریواس و انواع لواشک از دیگر تولیدات باغداران شهر خرو است.
• با توجه به قرارگیری خرو در دامنه کوه‌های بینالود عسل طبیعی نیز از سوغات این منطقه به حساب می‌آید.
• صنایع دستی: سله بافی، چاقو سازی
• وجود باغداران با تجربه و زحمت کش، باغات و زمین‌های حاصل خیز فراوان که در شهر خرو و خارج از آن وجود دارد باعث شده که آلوی خرو چه از لحاظ گستردگی تولید و چه از لحاظ طعم و مزه در ایران در رتبهٔ اول قرار گیرد. به همین علت شهر خرو مهد آلوی ایران نام گرفته‌است.
• از تولیدات انواع آلو می‌توان به آلو رسمی، حاج حسنی، کبرایی، شوقانی، شمس و طلایی و … اشار کرد؛ که هر نوع مزه، طعم و خاصیت متفاوتی دارد.
• با توجه به اینکه شهرت و آوازهٔ ریواس و آلوی خرو جهانی است این محصولات به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود.
• آلوی خرو نامی است که در سراسر شهرهای ایران شناخته شده‌است. این محصول به صورت تازه و خشک وارد بازار شده و مورد مصرف قرار می‌گیرد.
• با توجه به خاصیت آلو و نقش آن در سلامتی دستگاه گوارش به صورت خشک شده در انواع خورشتها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

منابع

• مختصات و ارتفاع