خیابان چهار مردان

خیابان چهار مردان قم خیابانی از خیابان‌های اصلی قم است که نام رسمی آن خیابان انقلاب است ولی مردم قم آن را به نام خیابان چهار مردان (چارمندون، در لهجه محلی) می‌شناسند. ممکن است نام این خیابان با واژه شارمندان ارتباطی داشته باشد. این خیابان از نزدیکی بارگاه فاطمه معصومه، روبروی قبرستان شیخان آغاز شده و به میدان پلیس ختم می‌گردد. این خیابان که از خیابان‌های قدیمی قم است حدود ۳ کیلومتر طول دارد.

ساخت خیابان

در مورد ساخت آن گویند زمانی که رضاشاه به قم آمد در هنگام برگشت کاروان وی در کوچه‌های تنگ آن منطقه دچار اذیت شدند؛ لذا رضاشاه دو جا عصایش را به زمین زده و دستور داد سال بعد که به قم می‌آید باید در این دو جا تا انتهای شهر خیابان کشیده شده باشد؛ مکان‌هایی که امروز خیابان‌های چهارمردان و آذر(طالقانی) هستند. اين مطلب صحيح نيست زيرا که خيابان چهارمردان در زمان محمد رضا شاه ساخته شد . نقشه هاي موجود از قم از سال 1328 نشان مي دهد که خيابان چهارمردان در آن وقت احداث نشده بوده است . جريان رضا شاه ممکن است مربوط به خيابان آذر و ارم باشد آنگونه که از برخي شنيده هاي محلي برمي آيد که وی کنار محل سه راه بازار کنونی ایستاد و دستور صادر کرد. منزل و دفتر آیت‌الله بروجردی که مهم‌ترین مرجع تقلید تاریخ حوزه علمیه قم است، و نیز علمایی مانند آیت الله گلپایگانی و صافی در این خیابان قرار دارد. آرامگاه های امامزاده علی بن جعفر، امامزاده ابراهیم و مقابر معروف به گنبد سبز از مکان های تاریخی ای هستند که در نزدیکی این خیابان قرار دارند. همچنین محله های تاریخی مانند: سلطان محمد شریف، چهارمردان، سیدان، سفیدآب، سنگ بند ، پنجعلی ، عشقعلی ، میدان میر ، گذر قلعه ، گذر صادق ، گذر جدا، الوندیه ، سجادیه ، تکیه خروس، شادقلی خان ، حندق ، ملا محمود ، دروازه کاشان، دربهشت(باب الجنه)، آخوندیها و تکیه ارک در این خیابان یا نزدیک آن قرار دارند. در نزدیکی این خیابان چندین آب انبار تاریخی نیز وجود داشته که در اثر احداث آن ویران شدند. البته اکنون نیز چند آب انبار به صورت ویران یا محافظت شده وجود دارند.

چهار مردان و انقلاب اسلامی

علت اهمیت خیابان چهارمردان ارتباط آن با انقلاب اسلامی است. این خیابان خاستگاه و قلب انقلاب در دوران مبارزه بود. همچنین مسجد چهارمردان، محلی است که آیت الله خمینی در همه پرسی فروردین 1358 در آنجا رای خود را صندوق ریخت. نقش این محل در انقلاب، در نامی که شهرداری قم به این خیابان نهاده‌ است (خیابان انقلاب) نیز مشهود است. چه بسیار درگیری‌هایی که در این خیابان رخ داد و چه بسیار خون‌هایی که در آن به زمین ریخته شد. هم‌اکنون نیز چهارمردان یکی از مراکز برگزاری مراسم‌ سیاسی و آیین های مذهبی در قم است.