دبی (کمیت)

آبدهی، بِدِه یا دِبی (به فرانسوی: débit) در منابع آب به حجم آب جابجاشده از یک مقطع مشخص (رودخانه، کانال آب، دریچه سد، لوله یا هر سازه دیگر) در مدت زمان مشخص بده یا دبی یا میزان آبدهی گفته می‌شود. واحد دبی m3/s (متر مکعب بر ثانیه) می‌باشد. که معمولاً برای اندازه‌گیری جریان استفاده می‌شود . فرمول آن به صورت زیر می‌باشد:

Volume flow rate
نمادهای رایج	Q, V̇
دستگاه بین‌المللی یکاها	m3/s
تحلیل ابعادی	${\mathsf {L}}^{3}{\mathsf {T}}^{-1}$

$Q=A\,{\bar {v}}$

که

• $Q$ دبی بر حسب واحد
  ([L^۳T^−۱]; m^۳/s یا ft^۳/s)
• $A$ مساحت سطح مقطع
  ([L^۲]; m^۲ or ft^۲)
• ${\bar {v}}$ سرعت د
  ([LT^−۱]; m/s or ft/s)

دبی و سرعت آب لوله‌ها

معمولاً در کاربردهای مختلف، آب با سرعت‌های متفاوتی در لوله‌ها جریان دارد.

سرعت تقریبی آب در شبکه های مختلف

کاربرد لوله	سرعت جریان آب
شبکه‌های توزیع	٣ متر بر ثانیه
آبیاری تحت فشار	٢ متر بر ثانیه
انشعابات مسکونی	١ متر بر ثانیه

برای درک بهتر از سرعت و دبی آب در لوله، مثال زیر می تواند راهنمای خوبی باشد.

اگر لوله آب را در 33 سانتی متری زمین به صورت افقی نگه داریم فاصله آخرین نقطه پاشش آب تا ابتدای لوله را «پرتاب افقی» یا «d» بنامیم، جدول زیر نسبت بین کمیت های مختلف مرتبط با این مثال را در یک لوله یک اینچ نشان می دهد.

حال همین لوله را به صورت عمودی قرار می دهیم و فاصله نقطه اوج فواره یا بالاترین ارتفاع آب تا نوک لوله را پرتاب عمودی یا h می‌نامیم.

قطر لوله اینچ	سطح مقطع لوله cm2	پرتاب افقی d	پرتاب عمودی h	سرعت آب در لوله متر بر ثانیه	دبی آب لیتر در ساعت
1	5	25cm	6cm	1m/s	1800
1	5	10cm	1cm	0.4m/s	700
1	5	76cm	50cm	3m/s	5400
1	5	3cm	1mm	0.125m/s	220

دبی آب در لوله با همان سرعتها و پاشش‌های جدول فوق، برای لوله 2 اینچ چهار برابر و برای لوله 4 اینچ 16 برابر مقادیر جدول فوق خواهد بود.

جستارهای وابسته

• منابع آب
• آب‌شناسی
• هیدرومتئورولوژی

منابع

• Davie, T. Fundamentals of hydrology, Routedage publication, london, ۲۰۰۲