ترتیب و تطبیق درجات میان نیروهاویرایش
تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، درجه ارتشبدی، معادل دریابد در نیروی دریایی بوده‌است.[۱] ترتیب درجات ژاندارمری کل کشور مانند درجات نیروی زمینی است به استثناء سرباز و سرباز یکم که در ژاندارمری، ژاندارم یکم نامیده می‌شود.[۲]
برای ژنرال در فارسی القابی چون تیمسار، امیر، سردار و ژنرال کاربرد دارند که البته در پیش از انقلاب از [[تیمسار
]] و بعد از انقلاب از سردار (برای سپاه) و امیر (برای ارتش) استفاده می شود. فرمانده کل ارتش در پیش از انقلاب ارتشتار بود که پس از انقلاب به فرمانده کل قوا تغییر کرد.
حداقل مدت توقف در درجاتویرایش
بنا بر بند ب - ماده ۳۲ قانون استخدام نیروهای مسلح مصوبه ۲۹ آبان ۱۳۵۸ حداقل مدت توقف در درجات سربازی تا ستوانیار یکمی به شرح زیر بود:[۳]
- از سربازی به سرباز یکمی ۶ ماه
- از سربازی یکمی به سرجوخگی ۶ ماه
- از سرجوخگی به گروهبان سومی ۱ سال
- از گروهبان سومی به گروهباندومی ۳ سال
- از گروهبان دومی به گروهبان یکمی ۳ سال
- از گروهبان یکمی به استوار دومی ۴ سال
- از استوار دومی به استوار یکمی ۴ سال
- از استوار یکمی به ستوانیار سومی ۴ سال
- از ستوانیار سومی به ستوانیار دومی ۴ سال
- از ستوانیار دومی به ستوانیار یکمی ۴ سال
- تبصره - حداقل توقف در درجات از سرجوخگی تا گروهبان دومی (داخل در ژاندارمری در صورتی که آموزشگاه دیده نباشند)، یک برابر و نیم مدت‌های مذکور در این ماده بود.
برابرهای قدیمیویرایش
در دورهٔ پادشاهی پهلوی با برپایی فرهنگستان زبان فارسی نام‌های درجه‌های ارتشی نیز دیگرگون شد.
پس از تشکیل قشون متحدالشکل به سال ۱۳۰۰، درجات و مناصب سابق لغو و درجات جدید به این شرح تعیین گردید:[۴]
- به درجات سرهنگ تمام و بالاتر سردار گویند
- تابین اول ارشد بند که دو الی چهار ردیف است.
- سرجوقه که رئیس یک جوقه‌است و از دو الی چهار بند تشکیل می‌شود.
- وکیل راست و چپ که که اولی رئیس جوقه‌های اول و دوم (نیم رسد اول) و دومی رئیس جوقه‌های سوم و چهارم (نیم رسد دوم) است.
- وکیل اول کارهای کلی گروهان را عهده‌دار است.
- نایب که رئیس یک رسد است و از دو الی چهار جوقه تشکیل می‌شود.
- سلطان رئیس گروهان است که از دو الی چهار رسد تشکیل می‌شود.
- یاور فرمانده گردان است که از دو الی چهار گروهان تشکیل می‌شود.
- سرهنگ رئیس فوج است که از دو الی چهار گردان تشکیل می‌شود.
- سرتیپ رئیس تیپ است که از دو الی چهار فوج تشکیل می‌شود.
- امیرلشکر فرمانده لشکر است که حداقل از دو تیپ پیاده، یک تیپ سوار و توپخانه لشکری تشکیل می‌شود.
- سپهبد رئیس سپاه است که مرکب است از دو الی سه لشکر که باهم در عملیات شرکت کنند.
- کلیه سپاه ایران تحت امر فرمانده کل قشون قرار می‌گیرد.
پس از تشکیل فرهنگستان ایران در فروردین ماه ۱۳۱۴، واژه‌های جدیدی برای ارتش برگزیده شد و از همان سال استعمال آنها در واحدهای نظامی اجباری شد[۵] در جدول زیر برابرهای امروزی و قدیمی این درجات می‌آید:[۶]
درجه‌های ارتش جمهوری اسلامی ایرانویرایش
درجه‌های نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران(نزاجا)ویرایش
درجه‌های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نهاجا)ویرایش
درجه‌های پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(پداجا)ویرایش
درجه‌های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(نداجا)ویرایش
جستارهای وابستهویرایش
- ↑ قانون استخدام نیروهای مسلح ارتش شاهنشاهی مصوب ۳۰/۴/۱۳۳۶
- ↑ همان.
- ↑ سامانه قوانین و مقررات: حافظه قوانین[پیوند مرده]، بازدید: مارس ۲۰۰۹.
- ↑ مجله قشون، شماره ۳، مورخ ۱۶ برج حوت، ص ۴ و ۵
- ↑ دکتر باقر عاقلی، رضاشاه و قشون متحدالشکل، چاپ پنجم ۱۳۸۶ (ISBN 964-6895-05-0) نشر نامک، ص ۳۳۵.
- ↑ برابرها از: گاهنامهٔ پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی. پاریس: سازمان چاپ و انتشارات سهیل، ص۱۶.
- دادگستری جمهوری اسلامی ایران، مجموعه قوانین سال ۱۳۵۸، تصویب‌نامه‌ها، ص۲۷۹.
- ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخه ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۶.
- فرهنگ همراه پیشرو آریانپور، انگلیسی-فارسی.
