کاخ دروازه کشورها
مختصات: ۲۹°۵۶′۵٫۸۱″ شمالی ۵۲°۵۳′۲۵٫۲۶″ شرقی / ۲۹٫۹۳۴۹۴۷۲°شمالی ۵۲٫۸۹۰۳۵۰۰°شرقی
| کاخ دروازه کشورها | |
|---|---|
 | |
| نام | کاخ دروازه کشورها |
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | مرودشت |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | کاخ دروازه ملل، کاخ انتظار، کاخ دالان انتظار، کاخ خشایارشا فارسی باستان (با تلفظ: دوِرثیم ویسَه دَهیوم) |
| نوع بنا | حجاری |
| کاربری | کاخ، سالن انتظار |
| کاربری کنونی | گردشگری |
| دیرینگی | هخامنشیان |
| بانی اثر | خشایارشا |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | وجود دارد. (نشانی: در مشرق جلوخان پلکان ورودی به فاصله ۲۲ متری از لبه صفه تخت جمشید) |
کاخ دروازه کشورها، کاخ دروازه ملل،[۱][۲][۳][۴] کاخ انتظار،[۵][۶] کاخ دالان انتظار یا کاخ خشایارشا،[۷] از کاخ‌های تخت جمشید بوده که در کنار پلکان ورودی و در کل در شمال غربی این ارگ پادشاهی جای گرفته‌است. اطلاعات راجع به نام این کاخ از روی سنگ نبشته‌های بالای این کاخ گرفته شده‌است. کاخ دروازه کشورها شامل سه درگاه غربی، شرقی و جنوبی است. در درگاه غربی و شرقی به ترتیب تندیس گاوان غول آسا و موجودات افسانه‌ای با سر انسان جای گرفته‌است. در این کاخ، تالار یا اتاق بزرگی بوده‌است که در میانه آن چهار ستون قرار دارد. از این چهار ستون، سه ستون آن هنوز پا برجاست. بر روی دیواره و حتی تنه تندیس‌های کاخ دروازه کشورها، گروهی از بازدیدکنندگان نامدار و گمنام اسم و رسم خود و تاریخ دیدارشان از تخت جمشید را کنده‌اند.
نام و هدف ساختویرایش
این کاخ یا دروازه را کاخ دروازه همه کشورها، کاخ دروازه همه ملل، یا به فارسی باستان «دوِرثیم ویسَه دَهیوم» می‌نامند.
همچنین بر روی این کاخ عبارت‌های کاخ انتظار، کاخ دالان انتظار یا کاخ خشایارشا نیز اسم نهاده‌اند.[۸] در وبگاه‌ها و منابع انگلیسی زبان این بنا را (Gate of All Nations) یا ([۹] The Gate of All Countries) می‌نامند.[۱۰][۱۱][۱۲]
این ساختمان متعلق به خشایارشا می‌باشد. به عبارتی ممکن است داریوش بزرگ آن را پی ریزی و خشایارشا تکمیلش کرده باشد،[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷] از این رو این کاخ را کاخ دروازه کشورها نیز می‌گویند، زیرا نمایندگان همه اقوام وابسته کشور ایران زمین، به داخل آن وارد می‌شده و سپس به سوی کاخ‌های دیگر رهسپار می‌شدند.[۱۸][۱۹][۲۰] بدان معنی که این کاخ یک نوع اتاق انتظار بوده‌است. این نوع کاربری از کاخ موجب شده‌است نام کاخ انتظار را نیز بر این بنا بنهند.[۲۱][۲۲]
اطلاعات راجع به نام این کاخ از روی سنگ نبشته‌های بالای این کاخ گرفته شده‌است.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] هنگامی که نمایندگان کشورهای گوناگون پادشاهی هخامنشی از پله‌های اصلی تخت جمشید بالا رفته و وارد محوطهٔ کوشک شاهی می‌شدند، ابتدا از درگاه غربی کاخ دروازه کشورها وارد تالار چهار ستونی آن می‌شدند و سپس روی سکوهای سنگی دور تالار به انتظار می‌نشستند تا وزیر تشریفات دربار، اجازه ورود آنان را به تختگاه پادشاه (بارعام کاخ آپادانا) صادر کند.[۲۷]
بناویرایش
کاخ دروازه کشورها مشتمل است بر تالاری با دیوارهای خشتی ستبر،[۲۸] سه درگاه بزرگ[۲۹] و چهار ستون بلند[۳۰][۳۱] که سقف را نگه می‌داشته‌اند. تالار ۶۱۲٫۵ متر مربع (هر ضلع ۲۴٫۷۵ متر) مساحت دارد.[۳۲][۳۳] بام ساختمان ۱۸ متر بلندتر از سطح جلوخان پلکان ورودی بوده و به عبارت دیگر، تیغه کنگره‌هایش نزدیک ۳۳ متر از سطح دشت (در کنار دیوار صفه) بالاتر بوده‌است. ستون‌های کاخ کمی بیشتر از ۱۶٫۵ متر بلندا[۳۴][۳۵][۳۶] داشته‌اند و دو تای آن‌ها تا سال ۱۹۶۵ میلادی بر سر پا بوده و یکی دیگر را هم با خرده ریزها و شکسته‌های دو ستون دیگر بر پا کرده‌اند. این ستون تازه بر پا شده کامل‌ترین ستون تخت جمشید کنونی است.[۳۷][۳۸]
ستون‌هاویرایش
ستون‌های تالار کاخ از چند قسمت درست شده‌است، زیرستونی به صورت زنگوله[۳۹] با شیارهای عمودی که اصطلاحاً قاشقی خوانده می‌شود و بر فراز آن یک سنگ چرخ مانند که بدان شالی ستون می‌گویند، سپس قلمهٔ ستون است که به صورت استوانه‌ای شیاردار و بلند بر فراز شالی نهاده شده‌است (تعداد شیارهای استوانه ۴۸ عدد است). آنگاه گل ستون می‌آید که خود از چند قسمت ساخته شده و به نقش برگ‌ها و غنچه‌های دوازده پر و گل نیلوفر آبی و برگ‌های طوماری و پیچکی نخل آراسته‌است و قسمت چهارم سرستون است که به شکل گاو زان زده دو سر پشت به پشت داده‌است که با گل و برگ تزئین شده‌است. بر فراز سر ستون، یعنی در میان سر و گردن گاوهای پشت به پشت داده، سر یک شاه تیر قرار می‌گرفته‌است. این شاه تیرها به نوبه خود تیرهای کوچکتری را حمل می‌کرده‌اند و سقف بر روی آن‌ها نگه داشته می‌شده‌است.[۴۰][۴۱]
درگاه‌هاویرایش
کاخ دروازه کشورها شامل سه درگاه است. درگاه‌های شرقی (یعنی درگاهی که رو به خیابان سپاهیان باز می‌شود) و درگاه غربی (یعنی درگاهی که رو به پلکان ورودی تخت جمشید باز می‌شود)، هر کدام ۱۰ متر بلندا و ۳٫۸۲ متر پهنا دارند اما درگاه جنوبی (یعنی درگاهی که رو به پلکان کاخ آپادانا باز می‌شود) بلندای بیشتری داشته و بر خلاف دو درگاه شرقی و غربی، ساده و بی نقش بوده‌است.[۴۲][۴۳] درگاه‌های غربی و شرقی مانند دروازه آر در پاسارگاد به ترتیب با گاوان بزرگ هیکل و گاو بال‌دار با سر انسان نگهبانی داده می‌شوند. در آن عصر عقیده بر این بوده‌است که این نوع موجودات دورکننده شیاطین هستند.[۴۴]
درگاه غربیویرایش
درگاه غربی رو به به پلکان ورودی تخت جمشید باز می‌شود، یعنی بازدید کنندگانی که از پلکان تخت جمشید وارد می‌شوند با این درگاه رو در رو می‌شوند. در دو جانب درگاه غربی، دو گاو نر غول آسا (گاوان دروازه‌بان) جزرهای درگاه را بر پشت خود نگه داشته‌اند.[۴۵][۴۶] روی گاوها به جهت دشت (غرب) است و گردشگران تازه‌وارد شده را می‌نگرند. پاهای گاوها بر سکوهایی که ۱٫۵ متر از کف درگاه بلندا دارد، نهاده شده‌است.[۴۷][۴۸]
گاوان دروازه‌بانویرایش
گاوان دروازه‌بان در هنر آشوری سابقه داشته و در این کاخ از همان سنت استفاده شده‌است اما هنرمندان سازنده تخت جمشید ابداعاتی هم در آن وارد کرده‌اند. مثلاً" بر خلاف نمونه‌های آشوری، که پنج پا دارند، این دو ابوالهول به طور طبیعی چهار پا دارند و دو پای عقبشان حالت حرکت را نشان می‌دهد.[۴۹] هر یک از گاوان ریشی بلند و مستطیل شکل دارد که با گل دوازده پر و غنچه‌ای از گل نیلوفر آبی آراسته شده و بر روی سینه، پهلوها، کپل، شانه و مازهٔ هر یک رشته‌های بسیار مجعد مو، به صورت پولک‌های برجسته، نمودار است و حلقه‌ای از گل‌های دوازده پر به گردن هر کدام آویخته‌است.[۵۰][۵۱]
نمای پلکان ورودی تخت جمشید و کاخ دروازه کشورها (درگاه غربی)
یکی از دو گاو دروازه بان و سنگ نبشته بالای آن
درگاه غربی و ستون‌هایی از کاخ
یکی از دو گاو دروازه بان
درگاه جنوبیویرایش
درگاه جنوبی کاخ دروازه کشورها به سمت حیاط برگی که در شمال آپادانا واقع است، باز می‌شود[۵۲][۵۳] و ۵٫۱۲ متر پهنا دارد و به کلی از سنگ ساخته شده بوده که اکنون تنها کف و قسمت‌های پایینی دو طرفش به جای مانده‌است. درب درگاه جنوبی دو لنگه بوده و رو به سمت داخل باز می‌شده‌است و هنوز جای پاشنه‌هایش در گوشه‌های شمالی درگاه و رو به داخل تالار باقی است. این پاشنه به شکل یک پیاله گرد و آراسته به گلبرگ است. جنس درب از چوب بوده اما روی آن را به احتمال بسیار قوی با ورقه‌هایی از فلزهای گرانبها پوشانیده و با نقوش حیوانات آراسته بوده‌اند. این درهای بزرگ، بیشتر اوقات بسته بوده و از درب کوچکی که در پایین آن‌ها تعبیه کرده بودند، استفاده می‌کرده‌اند.[۵۴][۵۵]
درگاه شرقیویرایش
درگاه شرقی همان وضع و اندازه درگاه غربی را دارد در این درگاه به جای گاوان دروازه‌بان، ابوالهول‌های گاو بال‌دار با سر انسان، تنه گاو و بال عقاب جرزهای درگاه را بر پشت نگه داشته‌اند. بر این سرها تاج بلندی به شکل استوانه دیده می‌شود که در بالا و پایین، دو نوار مزین به گل‌های دوازده پر دارند و از نوار پایینی سه جفت شاخ به‌طور موازی روییده و شکل عدد ۸ رادرست کرده‌اند. بال‌ها به صورت داس و با پرها و شاه پرهای شکوهمند و موازی نمودار گشته‌اند و پاها استوار بر روی سکوها نهاده شده‌اند. روی این ابوالهول‌ها به سمت کوه رحمت (جهت شرق) است. درگاه شرقی به خیابان سپاهیان باز می‌شود و به دروازه نیمه تمام می‌رسد. کارشناسان تعمیرات تخت جمشید، سر درگاه شرقی را که ۸ متر طول دارد و تاج روی آن را که سنگ بزرگ‌تری است و منقش به برگ‌های نخل می‌باشد، پیدا و تعمیر کرده و در جای اصلی نصب کرده‌اند.[۵۶][۵۷]
نمای کلی درگاه شرقی و ابوالهول‌های گاو بال‌دار با سر انسان
یکی از ابوالهول‌ها با بال برافراشته به همراه سنگ نبشته بالای آن و یکی از سرستون‌های کاخ.
تاج استوانه‌ای، شاخ‌های موازی شبیه عدد ۸، بال‌ها به صورت داس و پاهای استوار بر روی سکوها
تالارویرایش
پس از عبور از درگاه غربی، تالار یا اتاق بزرگی وجود دارد که در میانه آن چهار ستون قرار دارد.[۵۸][۵۹] دور تا دور اتاق سکویی به پهنا و بلندای ۵۲ سانتی‌متر از سنگ سیاه رنگ خوش تراشیده، قرار دارد که جایگاه نشستن میهمانان و بزرگ زادگانی بوده‌است که به این اتاق انتظار می‌آمده‌اند. در میانه سکوی شمالی، یک برجستگی میز مانند و پله دار دیده می‌شود که احتمالاً" سکو یا تختی برای یکی از حاجبان سلطنتی بوده‌است که می‌توانسته با ایستادن بر آن، از درون درگاه شرقی کاخ و درگاه شمال غربی تالار آپادانا، به درون تالار بنگرد و چشم به حاجب کنار تخت سلطنتی داشته باشد تا به محض اشارهٔ او، گروهی را به حضور بفرستد. تمامی درونی دیوارهای اتاق با کاشی‌های رنگین سبز، آبی نارنجی پوشیده شده بوده که گل‌های دوازده پر و ردیف‌هایی از نخل و تزئینات دیگر را نشان می‌داده‌اند. از اینها نمونه‌هایی به دست آمده که در انبار موزه تخت جمشید نگهداری می‌شود.[۶۰][۶۱]
سنگ نبشته‌هاویرایش
در بالای هر یک از چهار جرز این دو درگاه (درگاه‌های شرقی و غربی)، به شکلی قرینه و به صورت لوح‌هایی چهارگوش، سنگ‌نبشته‌هایی از خشایارشا به سه خط میخی پارسی باستان، عیلامی و بابلی یا اکدی بر جای مانده‌است. در این کتیبه‌ها به موضوعاتی اشاره شده‌است که در ترجمه آن‌ها آورده شده‌است.[۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶][۶۷] متنی که در میان است به فارسی باستان، متنی که رو به دشت است به خط میخی عیلامی و متن رو به تالار به خط میخی بابلی می‌باشد. مضمون تمام کتیبه‌ها یکسان است یعنی در واقع ۱۲ نسخه از یک متن نگاشته شده‌است.[۶۸][۶۹][۷۰]
خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که خوشبختی را آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یکی را شاه بسیاری، یکی را سرور بسیاری، من [هستم] خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که مردم گوناگون دارند، شاه این جهان فراخ و دور، پسر داریوش شاه، [از تخمهٔ] هخامنشی.
گوید خشایارشا شاه: این بارگاه همه ملل (دوِرثیم ویسَه دَهیوم) را من به توفیق اهورامزدا ساختم. بسا ساختمان‌های خوب دیگر در این پارسه (تخت جمشید) کرده آمد، که من برآوردم و پدرم بر پا کرد. هر آن بنایی که زیبا می‌نماید، همه را به تأیید اهورامزدا، ما ساختیم. گوید خشایارشا شاه: اهورامزدا مرا بپایاد؛ و کشورم را و هر چه بر دست من ساخته آمده و هر چه بر دست پدرم (داریوش) بر پا گشته، اینها را نیز اهورامزدا بپایاد.[۷۱][۷۲][۷۳][۷۴][۷۵][۷۶]
سنگ نبشته‌های گردشگرانویرایش
بر روی دیواره و حتی تنه تندیس‌های کاخ دروازه کشورها، گروهی از بازدیدکنندگان نامدار و گمنام اسم و رسم خود و تاریخ دیدارشان از تخت جمشید را کنده‌اند. از میان این یادنوشت‌ها، مشهورتر از همه کارستن نیبور، کاپیتان جان مالکولم، سر هارفورد جونز بریجز، جیمز موریه، آرتور دو گوبینو، هنری مورتون استانلی (Henry Morton Stanley)، فلیکس ماری شارل تکسیه (Félix Marie Charles Texier) می‌باشند.[۸۰][۸۱][۸۲]
جایگاهویرایش
کاخ دروازه کشورها در همسایگی پلکان ورودی تخت جمشید واقع شده‌است،[۸۳] به طوریکه پس از عبور از این پلکان‌ها به این کاخ برمی‌خوریم.[۸۴][۸۵] به عبارتی دیگر این کاخ در مشرق جلوخان پلکان ورودی به فاصله ۲۲ متری از لبه صفه تخت جمشید جای گرفته‌است.[۸۶][۸۷] در مجموع می‌توان گفت کاخ دروازه کشورها در میان کاخ آپادانا، پلکان ورودی تخت جمشید، استحکامات شمالی تخت جمشید و خیابان سپاهیان بنا شده‌است.[۸۸][۸۹][۹۰][۹۱] کاخ دروازه کشورها در شمال کاخ آپادانا جای دارد.[۹۲]
کاخ دروازه کشورها (میانه نگاره)، ستون‌های کاخ آپادانا (سمت راست نگاره)، پلکان ورودی تخت جمشید (پایین نگاره).
پانویسویرایش
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ خجندی، پارسه عظمت تاریخ، ۱۰.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۷.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ ضیایی، ترجمه کتیبه‌های هخامنشی، ۱۴.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ www.persepolis3d.com، Gate of All Nations.
- ↑ www.wikimapia.org، Gate of All Nations.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ http://www.bavanatecotour.com
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲ نقل قول.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰.
- ↑ http://www.pilotguides.com%7CVisiting[پیوند مرده] Persepolis today
- ↑ محمدپناه، کهن‌دیار، ۷۱.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ محمدپناه، کهن‌دیار، ۷۱.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲ و ۲۴۶.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، فهرست ضمیمه جلدی پایان کتاب، برگرفته از آرشیو گروه معماری بنیاد پژوهشی پارسه - پاسارگاد.
- ↑ محمدپناه، کهن‌دیار، ۷۲.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰ و ۵۱.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۱.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۱ و ۵۲.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲ و ۲۴۷.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰، ۵۲ و ۵۹.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۴، ۵۵، ۶۰ و ۶۱.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۴ الی ۵۷.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۳ و ۵۴.
- ↑ خجندی، پارسه عظمت تاریخ، ۱۰.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ ضیایی، ترجمه کتیبه‌های هخامنشی، ۲۶.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، شرح پیش از نقل قول ص ۵۲.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ ضیایی، ترجمه کتیبه‌های هخامنشی، ۲۶.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲ توضیحات نقل قول.
- ↑ خجندی، پارسه عظمت تاریخ، ۲۴.
- ↑ محمدپناه، کهن‌دیار، ۷۱.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۳.
- ↑ پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد، دروازه ملل.
- ↑ www.livius.org، Gate of All Nations.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۲ و ۵۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ خجندی، پارسه عظمت تاریخ، ۱۰.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
- ↑ پایگاه مرجع شهرهای ایران، کاخ دروازه ملل.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، ۵۰.
- ↑ شهبازی، راهنمای مستند تخت جمشید، نقشه ضمیمه جلدی پایان کتاب، برگرفته از آرشیو گروه معماری بنیاد پژوهشی پارسه - پاسارگاد.
- ↑ خجندی، پارسه عظمت تاریخ، ۱۶.
- ↑ هایدماری کخ، از زبان داریوش، ۱۵۸.
- ↑ محمدپناه، کهن‌دیار، ۷۰.
- ↑ دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی
منابعویرایش
- جمشید خجندی (زمستان ۱۳۸۹)، پارسه عظمت تاریخ، تهران: رخشید، شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۱۳۵۲-۹-۵
- علیرضا شاهپور شهبازی (فروردین ۱۳۸۹)، راهنمای مستند تخت جمشید، تهران: سفیران - فرهنگسرای میردشتی، شابک ۹۶۴-۹۱۹۶۰-۶-۴
- هاید ماری کخ (آبان ۱۳۸۷)، از زبان داریوش، ترجمهٔ پرویز رجبی، تهران: کارنگ، شابک ۹۶۴-۹۰۳۸۰-۴-۳
- بهنام محمد پناه (۱۳۸۸)، کهن‌دیار (جلد اول)، تهران (چاپ هشتم): کارنگ، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۸۲۴۹-۳۴-۷
- محسن ضیایی (۱۳۸۹)، ترجمه کتیبه‌های هخامنشی، شیراز (چاپ دوم): فاتحان راه دانش مرودشت، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۸۶۱۳-۶۰-۵
- «The Gate of Xerxes». (دانشگاه شیکاگو، دانشکده شرق‌شناسی) Oriental Institute of the University of Chicago. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «Persepolis: Gate of All Nations». www.livius.org. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «The Gate of All Nations». www.wikimapia.org. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «The Gate of All Nations». www.persepolis3d.com. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «Gate of All Nations: Persepolis». www.pilotguides.com. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «Iran Cultural & Iran Historical Highlights». www.bavanatecotour.com. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «دروازه ملل». پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد. دریافت‌شده در ۵ اردیبهشت ۱۳۹۱.[پیوند مرده]
- «تخت جمشید شهر مرودشت». پایگاه مرجع شهرهای ایران. دریافت‌شده در ۵ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- «تخت جمشید؛ شهری بر بلندای تاریخ». پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد. ۲۷ اسفند ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۵ اردیبهشت ۱۳۹۱.
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کاخ دروازه کشورها موجود است. |
- نقشه کاخ دروازه کشورها در پایگاه اینترنتی دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو (زرد رنگ)
- نگاره‌هایی از کاخ دروازه کشورها در پایگاه اینترنتی دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو
- نقشه کاخ دروازه کشورها در ویکی‌مپیا
- نگاره‌هایی از کاخ دروازه کشورها (نگاره دوم، چهارم و پنجم صفحه وب)
- متن کتیبه کاخ دروازه کشورها به خط میخی پارسی باستان
- نگاره سرستونی در کاخ دروازه کشورها
