رزن
رَزَن شهری واقع در غرب ایران و در شمال شرقی استان همدان است. این شهر مرکز شهرستان رزن و بزرگ‌ترین شهر این شهرستان است.
| رزن | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | همدان |
| شهرستان | رزن |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | رَزان، رازان، رایزن |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۵٬۳۷۱ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲۷۲۹ کیلومتر مربع |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۱ درجه سانتی گراد |
| میانگین بارش سالانه | ۳۸۰ میلیمتر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۷۰ روز |
| اطلاعات شهری | |
| ره‌آورد | مواد معدنی، گندم، سیب‌زمینی، انگور، زردآلو، گردو |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۳۶۲۲ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ۲۸ص ایران |
| کد آماری | ۲۱۷۱ |
  رزن | |
شهر رزن در دشت جنوبی رشته کوه‌های خرقان واقع‌شده و از سمت غرب و شرق بین دو رودخانه باشچای و قوروچای قرار گرفته‌است. آب این دو رودخانه از رشته کوه‌های خرقان در شمال شهرستان نشات می‌گیرد و مسیر آنها به موازات شهر از شمال به سمت جنوب سرازیر می‌شود. در گذشته این دو رودخانه پرآب و دائمی بودند اما با مرور زمان به دلیل مصارف در بالادست و کاهش بارندگی‌ها اکنون تنها در اوایل فصل بهار جریان آب از آنها عبور می‌کند. رزن در مسیر مواصلاتی غرب به تهران و شمال کشور قرار گرفته و از اوایل دوره پهلوی دوم به دلیل موقعیت مرکزی که در بین روستاهای اطراف داشت، برای ایجاد یک بخش و دایر کردن مراکز خدماتی در تقسیمات کشوری آن زمان انتخاب شد. این توسعه در دوران پس از انقلاب ۵۷ نیز ادامه پیدا کرد و وجود امکانات خدماتی باعث ورود مهاجرانی از روستاهای اطراف شد و شهر به مرور گسترش بیشتری پیدا کرد.
نام‌گذاری ویرایش
در شناخت خاستگاه واژه رزن معانی و دلایل متعددی ارائه شده‌است اما به دلیل غیر مستند بودن این استدلال‌ها نمی‌توان یک نظر قطعی در این‌باره تقریر کرد. آنچه مستدل‌تر است نام رزن ریشه فارسی دارد و صاحب‌نظران بر این باورند که ریشه نام رزن کلمه «رَزان» بوده‌است که به علت وجود باغ‌های انگور فراوان در این منطقه به این نام خوانده می‌شده‌است (رَز به معنای انگور است)، که بعدها این نام به «رازان» و سپس رزن تغییر شکل داده‌است. همچنین روایت دیگری نیز نقل شده که رزن را برگرفته از کلمه «رایزن» می‌داند که در اصطلاح رایزن به‌معنی مهمان‌دار یا کاروانسرا بوده‌است و با توجه به قرار گرفتن شهر در مسیر این نقل‌قول نیز می‌تواند معتبر باشد.[۱]
تاریخ و میراث فرهنگی ویرایش
در مورد تاریخ رزن، همانند بسیاری از شهرهای دیگر شواهد و نوشته‌های تاریخی قابل استنادی در دسترس نیست. اما بنا بر گزارش سازمان میراث فرهنگی، شهرستان رزن ۹۱ مورد اثر تاریخی و طبیعی شناسایی‌شده دارد که ۵۳ اثر آن به ثبت ملی رسیده‌است. بیش از چهل مورد از آثار ثبت‌شده شامل تپه‌های تاریخی در نقاط مختلف شهرستان رزن است. از جمله این تپه‌ها می‌توان از آلما تپه، تپه آبولاخ تپه، تپه گورقلعه، تپه ارگز، تپه یوخار چمن، قوشا تپه، تپه مجمگی‌تپه‌سی، تپه بوقاطی و تپه سلیمان قلعه نام برد. در زیر این تپه‌ها عمدتاً خرابه‌ها و بقایای آبادی‌های کوچکی مدفون است که صدها سال پیش در اثر سیل، زلزله، جنگ و یا قحطی از بین رفته‌اند و ساکنان اولیه آنجا را ترک کرده‌اند. به جهت اینکه آثار و خرابه‌ها در زیر این تپه‌ها کاملاً مدفون هستند، قابلیت بازدید از آنها نیز وجود ندارد.[۲]
- تخت خلیل: قلعه‌ای تاریخی با معماری خشتی که در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی رزن بر بلندای تپه‌ای در نزدیکی روستای کاج قرار دارد. ساخت این بنا مربوط به قرن هفتم و هشتم هجری است. بقایای موجود در این تپه از فاصله دور نیز قابل رویت است، اما در اثر بی‌توجهی سازمان میراث فرهنگی بخش‌های وسیعی از آن مخروبه شده و دیواره‌های باقی مانده نیز استحکام کمی دارد.[۳]
- خانه تاریخی یگانه: بنای معروف به خانه یگانه با معماری دوران قاجار در حدود سالهای ۱۲۹۰ توسط یکی از خوانین در بافت قدیمی جنوب شهر رزن ساخته شده‌است. این خانه با زیربنای تقریبی ۲۰۰ مترمربع دارای معماری منحصر بفرد دوران قاجار می‌باشد که در حال حاضر به دلیل مالکیت شخصی بنا و بی‌توجهی سازمان میراث فرهنگی بخش‌های زیادی از سقف و دیواره‌های آن تخریب شده‌است.
- بنای امامزاده اظهر: برج و آرامگاه، معروف به امامزاده اظهر بن علی به‌جا مانده از دوره ایلخانیان است که در فاصلهٔ ۵ کیلومتری شرق شهر رزن و در میانه گورستانی در کنار روستای درگزین قرار دارد. این بنا برجی استوانه‌ای شکل است که ۲۰ متر ارتفاع و ۱۹ ترک دارد و گنبد آن مخروطی شکل است. این بنا در تاریخ ۱۳۲۷/۱۲/۲ به شمارهٔ ۳۶۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
- بنای امامزاده هود: این اثر از بناهای دوران ایلخانیان در قرن هشتم به‌شمار می‌آید که در ۳ کیلومتری شرق شهر رزن و در میان زمین‌های کشاورزی در اطراف روستای ینگی‌قلعه قرار گرفته‌است. پلان نما دوازده ضلعی از جنس آجر ساخته شده‌است و ۱۵ متر ارتفاع دارد. گنبد آن در گذشته‌های دور مشابه با بنای امامزاده اظهر به شکل مخروطی بوده اما پس از تخریب این گنبد، حدود یکصد سال پیش گنبد نیم‌دایره‌ای فعلی ساخته شده‌است. این بنا در تاریخ ۱۳۲۷/۱۲/۲ به شمارهٔ ۳۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
- چشمه آبگرم قینرجه: این چشمه آبگرم در جنوبی‌ترین بخش شهر رزن نزدیک به ورودی شهر از سمت جنوب قرار گرفته‌است. چشمه آبگرم قینرجه در درّه‌‌ای در فاصله ۲۰۰ متری بخش جنوبی پارک ملت رزن به طور طبیعی برای عموم مردم قابل دسترس است. آب چشمه قینرجهٔ رزن حاوی املاح مفید معدنی و درمانی است. این چشمه در حال حاضر در انتظار ثبت ملی می‌باشد.
- زیستگاه حیات وحش و ارتفاعات بقراطی: ارتفاعات بقراطی در ۳۵ کیلومتری شمال غرب شهر رزن در نزدیکی روستای بابانظر قرار دارد. قلهٔ اصلی رشته کوه بقراطی ۲۴۶۳ متر ارتفاع دارد. این منطقه یکی از زیستگاه‌های کبک، تیهو، قوچ، گرگ، روباه، شغال و خرگوش است. به دلیل وجود برخی گیاهان دارویی، تنوع زیستی و مناظر زیبای طبیعت گردی در فصل بهار بسیاری از کوهنوردان و گردشگران به این منطقه می‌روند.
مردم ویرایش
زبان ویرایش
مردم رزن به زبان ترکی آذربایجانی و فارسی صحبت می‌کنند. در ادارات و مدارس زبان فارسی رایج است.[۴]
جمعیت ویرایش
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۱۵۳۷۱ نفر بوده‌است.[۵][۶][۷]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۷۵ | ۸٬۷۶۳ | — |
| ۱۳۸۵ | ۱۱٬۶۳۲ | ۳۲٫۷٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۳٬۸۶۲ | ۱۹٫۲٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۵٬۳۷۱ | ۱۰٫۹٪+ |
آب و هوا ویرایش
آب و هوای رزن سرد و معتدل کوهستانی است و در زمستانها نسبت به دیگر شهرهای استان هوای سردتری دارد. در تابستان‌ها از آب و هوای نسبتاً معتدلی برخوردار است و میانگین درجه دمای سالیانه آن ۱۱ درجه سانتی گراد است. متوسط بارندگی سالیانه این شهر نیز حدود ۳۸۰ میلیمتر محاسبه شده‌است.
ترابری ویرایش
رزن در مسیر جادهٔ ۳۷ همدان - قزوین قرار دارد و از این رو محل عبور وسائط نقلیه ای است که عمدتاً از استانهای غربی به‌خصوص کرمانشاه، ایلام و کردستان به سمت تهران، البرز، قزوین و گیلان می‌روند یا بالعکس. همچنین دو مسیر فرعی منشعب از رزن به عنوان محورهای مواصلاتی به استانهای زنجان و مرکزی است.
پیوند به بیرون ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «شبکه بهداشت و درمان رزن - :: شهرستان رزن ::». razan.umsha.ac.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۲.
- ↑ «رزن از نگاه عکس». انسان‌شناسی و فرهنگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۴.
- ↑ «رزن از نگاه عکس». انسان‌شناسی و فرهنگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۴.
- ↑ «رزن از نگاه عکس». انسان‌شناسی و فرهنگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۴.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «استانداری همدان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱.
- ↑ http://iranatlas.net/index.html?module=module.language-distribution.hamadan#eyJ0IjoieCIsImkiOiI2NGYwMzM4NzQzNDliYmUxMDg2YWJhZjg2OTdjZDRkMCIsInMiOjE2NjIyNzY2MzkwMzZ9