رستمکلا
رُستَمکلا (به مازندرانی: رِستِمکِلا) شهری در ۱۵ کیلومتری جاده نکا بهشهر قرار دارد.
| رُستَمکُلا رِستِم کِلا | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | مازندران |
| شهرستان | بهشهر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | رستم قلعه |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۱٬۶۸۶ (سرشماری ۱۳۹۵)[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲ کیلومتر مربع |
| ارتفاع | میانگین ۲۰ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | سید علی برهانی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۱۱۳۴۶۳ |
تاریخچهویرایش
با توجه به بناهای موجود که متعلق به حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قبل است می‌توان نتیجه گرفت که این شهر در آن دوران رشد قابل ملاحظه‌ای را داشته‌است.
علت نامگذاری شهر مشخص نمی‌باشد اما دو روایت در نقل قول‌های محلی ذکر می‌شود. روایت اول این است که این مکان محل نبرد رستم با دیو سپید بوده‌است و به افتخار رهایی از دیوان نام این مکان را رستمکلا انتخاب کردند و در روایت دوم گفته می‌شود که فردی با نام رستم درگذشته در اتحاد طوایف منطقه همت کرده (همچنین حفر شورش) که به یاد و نام وی نام این منطقه را رُستَمکلا انتخاب کردند.
منطقه‌ای که این شهر واقع شده‌است مکانی قدیمی می‌باشد که شامل روستاهای کلت، گرجی‌محله، آسیابسر، کوهستان، و تروجن (شهیدآباد) می‌باشد آثار یافت شده و موجود در این منطقه از جمله غار تاریخی و آثار قلعه‌های پیش از اسلام و قبرستان و آتشکده قبل از اسلام و گوهر تپه تأییدکننده تمدن و سکونت در قبل از اسلام و طی دوره‌های متفاوت است.
اولین مدرسه در سال ۱۳۰۶ (در سه‌پایه اول، دوم و سوم) در شهر تأسیس گردید.
حوزه علمیه رُستَمکلا از سال ۱۳۴۱ و به دنبال درخواست آیت‌الله کوهستانی از علامه ایازی تأسیس گردید.
در گذشته سید حبیب‌الله برهانی با پرداخت پنج هزار تومان همه اراضی رُستَمکَلا را به‌طور کامل از شمول اراضی بنیاد پهلوی خارج نمود. وی از جمله مخالفان فعال اصلاحات ارضی بود.
اقتصادویرایش
اقتصاد رُستَمکلا بر پایهٔ کشاورزی است در حالی که پرورش مرغ، تولید آجر، صنایع فلزی، کارخانه لینتر پاک، تولید آرد، تولید آجر سفال، صنایع فلزی، معادن سنگ آهک و پرورش آبزیان نیز از مشاغل بارز در این شهر محسوب می‌شوند.
همزمان با کشیدن راه‌آهن در زمان جنگ جهانی ایستگاه راه‌آهن رُستَمکلا نیز افتتاح گردید که این ایستگاه برای مدتی تعطیل و سپس با اتصال راه‌آهن به بندر امیرآباد مجدداً فعال شد.
در گذشته برای آبیاری زمین‌های کشاورزی منطقه از قنات نیز استفاده می‌شد. (۱۶ رشته)
هم‌اکنون راه‌آهن رُستَمکلا به بندر امیرآباد (بزرگترین بندر شمال کشور) وجود دارد که ارتباط ریلی بین این بندر (دریای خزر)با شبکه سراسری ریلی کشور میسر کرده‌است. جاده رُستَمکلا به بندر امیرآباد در حال احداث می‌باشد -(سال ۱۳۹۴).
دیدنی‌هاویرایش
مرکز اصلی تفریح مردم این شهر «میرِوون» است (نام‌های دیگر: «سیاه چال»، «مِه رَوان رود»، «مِرِوون»، می‌باشد فاصله هوایی تا میروون ۷ کیلومتر و فاصله زمینی از جاده اصلی حدود ۱۶٫۵ کیلومتر و از مسیر سِراج خِل ۹٫۵ کیلومتر می‌باشد). طی سال‌های اخیر نام «مهربان رود» بدون هیچ سابقه تاریخی و علت مشخص به منطقه میروون (مِرِوون) نسبت داده شده‌است که لازم است اصلاحاتی جهت برگرداندن آن به نام اصلی و محلی خود صورت گیرد.
بِنِه قَلیون در مسیر میروون می‌باشد و مکان دیگر تفریحی در جنگل است.
این شهر از شرق به روستای گرجی محله و غرب به روستای کلت و از شمال به روستای قره تپه و از جنوب به کوه‌های البرز همجوار می‌باشد.
«او گردشی» (ogardeshi) (به فارسی: محل گردش آب) در جنگل و چند کیلومتر قبل از میروون می‌باشد در این مکان آب چند نهر به صورت طبیعی در زمین فرومی‌رود میزان آبی که در این محل فرومی‌رود در تابستان بیش از چندین لیتر بر ثانیه می‌باشد.
نام برخی از مناطق جنگلی مورد استفاده مردم شهر: ۱: آقا چشمه ۲: بِنِه قَلیون ۳: او گردشی (آب گردشی) ۴: میروون (مه روان: "مه‌ای که روان است") ۵: چکش دره ۶: سیاه چال ۷: آقا زمین ۸: پنج بِرار ۹: محسن کوه ۱۰: سِراج خِیل ۱۱: میون دوک ۱۲: محمد جبه چال ۱۳: سه کیله راه ۱۴: صابون دره ۱۵: راسته کوه ۱۶: گَد ببا کوه ۱۷: کان حسن ۱۸: شیر کمر بِن ۱۹: ربیع چشمه ۲۰: لَبلَبه سنگ ۲۱: تاجی غار ۲۲: دختر قلعه ۲۳: اِزدار کوه
تپه باستانی گوهرتپه از جمله مکان‌های دیدنی در این شهر می‌باشد آثار یافت شده در این تپه به ۴۰۰۰ تا ۷۰۰۰ سال قبل نسبت داده می‌شود و آثار و تمدن سکونت به صورت متراکم در آن مشاهده می‌شود که در حدود ۵۰ هکتار وسعت دارد بخش‌های کاوش شده این تپه برای بازدید عموم قرار داده شده‌است.
در غار مخرن آثاری که نشانگر سکونت انسان بود در سال ۱۳۲۸ بدست آمده بود. غار «کال دره» در ضلع جنوب غربی رُستَمکلا و تقریباً متصل به شهر واقع می‌باشد.
از جمله مکان‌های دیگر قدیمی و دیدنی شهر شامل:
امامزاده محمد: این اثر در حاشیه غربی شهر رستمکلا واقع شده و از نظر شکل ظاهری شبیه آرامگاه‌های عصر تیموری می‌باشد این بنا از دو بخش بدنه و گنبد تشکیل گردیده که حد فاصل این دو قسمت را تزیینات سینه کفتری پوشانده شده‌است از دیگر اجزا تزیینی می‌توان به سر ستون‌های چوبی به شکل سرشیر در این بنا اشاره نمود.
تکیه سلطانی: در جنوب شرقی شهر رستمکلا واقع شده و متعلق به دوره قاجاریه می‌باشد و نمای اصلی (شرقی) بنا از ارسی‌هایی تشکیل می‌دهد. ستون‌ها، به اسامی ائمه بوده که در دو جهت و به صورت قرینه کنده کاری شده‌است.
تکیه حاج حسن: این بنا قبل از تغییرات در آن جز زیباترین ساختمان دوره قاجار در این شهر بوده‌است اما طی سال‌های اخیر تغییرات زیادی در نمای اصلی و داخلی آن داده شده‌است، این بنا دو طبقه ساخته شده ا ست و متعلق به دوره قاجار است با مقایسه و تحقیق، تاریخ ساخت بنا سال ۱۲۸۰ هجری قمری (۱۵۰ سال قبل) تخمین زده شد (بر اساس تحقیقات حسین کاردری و مهدی جهانبخش). این تکیه مکانی برای مراسم مذهبی از جمله تعزیه بوده‌است و در آن اتاق‌هایی برای اسکان افراد برگزارکننده مراسم داشته که فضای اصلی (روبرو) آن (سالن) کاملاً باز بوده تا افراد حاضر در آن به راحتی بتوانند مراسم‌های مذهبی را مشاهده کننند. نِپار تکیه حاج حسن نیز معروف بوده‌است. توصیف شکل قدیمی آن: تکیه حاج حسن رستمکلا بنایی با نمای آن آجری بوده و سقف آن پوشیده از سفال است. معماری این تکیه شامل یک ایوان با شش ستون چوبی و سرستون‌های زیبای کنده‌کاری شده‌است. ایوان دارای دو ورودی بوده و اتاق‌هایی در دو طبقه به‌طور قرینه در دو طرف ایوان وجود داشته‌است. شاه‌نشین طبقه دوم دارای پنجره‌های اُرُسی دولنگه‌ای و سه‌لنگه‌ای بسیار ظریف و پرکار بوده، سقف اتاق‌ها و ایوان پل‌کوبی شده و دارای کتیبه و نقاشی تزیینی بوده‌است. این بنا تاکنون توسط میراث فرهنگی ثبت نشده‌است به همین دلیل تغییراتی زیادی در آن داده شده‌است.
حسینیه علیزاده: این بنا متعلق به دوره قاجار می‌باشد. اتاق مرکزی که زیباترین اتاق این مجموعه می‌باشد دارای پنجره‌های ارسی، نورگیرهای مشبک تزیینی با شیشه‌های الوان.
حسینیه فرحی: این بنا در مرکز شهر رستمکلا قراردارد. بنای حسینیه دارای نقشه مستطیل شکل ساخته شده‌است. این بنا با مصالح آجر، آهک، چوب و دارای سقف سفال پوش است. حسینیه فرحی دارای یک اتاق مرکزی و دو اتاق جانبی در سمت جنوبی است. ازجمله تزیینات زیبای بنا، پنجره‌های ارسی و درهای مشبک با شیشه‌های الوان است که با مهارت ساخته‌اند. اتاق مرکزی از دو اتاق جانبی بزرگتر و دارای پنجره بزرگ ارسی به ابعاد ۳٫۸*۴ است. طاقچه‌های تزیینی و گچبری‌های ساده و طرح دار از دیگر تزییات بکار رفته در این بناست. حسینیه فرحی با توجه به سبک معماری و دیگر تزیینات وابسته به معماری بکار رفته در آن متعلق به دوران قاجاریه است.
خانه رُستَمکلایی: منزل مرحوم سید مصطفی رُستَمکلایی فرزند حاج سید کریم رُستَمکلایی از تجار و ملاکین بزرگ منطقه در گذشته بوده‌است. این ساختمان دو طبقه مربوط به دوره قاجار می‌باشد، این بنا دو اتاق در ضلع شرقی و غربی در طبقه همکف و دو اتاق به همان شیوه در طبقه است. در اضلاع مختلف این بنا درهای زیبا با تزیینات شیشه‌های الوان در بالای آن‌ها، زیبایی بنا را دو چندان کرده‌است.
خانه توکلی: مشابه خانه رستمکلایی با اندکی تفاوت می‌باشد.
(توجه شود که تاریخ ساخت امامزاده محمد را حدود سال ۶۵۰ هجری قمری و هفت بنای دیگر را متعلق به یک دوره تاریخی و حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش تخمین می‌زنند)
خانه کوهی رستمکلائی: که در گذشته دو خانه در کنار هم بوده یکی متعلق به شهربانو کوهی رستمکلائی و دیگری به صالح کوهی رستمکلائی بوده و هم‌اکنون یک ساختمان پابرجا می‌باشد.
رسم‌ها و پیشینهٔ ورزشیویرایش
در تاسوعای و عاشورا مردم روستاهای گرجی محله، کلت، کوهستان و آسیابسر در غالب هیئت‌های عزاداری تکایا جهت برگزاری مراسم به رُستمکلا آمده و همچنین مردم رُستمکلا نیز جهت برگزاری این مراسم به روستاهای ذکر شده می‌روند.
از نظر ورزشی نیز تیم پاس رستمکلا در لیگ برتر کشتی آزاد کشور مسابقه می‌دهد.
جمعیتویرایش
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۱۱٬۶۸۶ نفر جمعیت بوده‌است.[۲] مردم رستمکلا به زبان مازندرانی گویش می‌کنند.[۳]
مشاهیرویرایش
- دکتر فرهاد دژپسند
منابعویرایش
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- ↑ نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: checksum (کمک).