رود کر (قفقاز)

مختصات: ۴۰°۴۰′۳۱″ شمالی ۴۲°۴۴′۳۲″ شرقی / ۴۰٫۶۷۵۲۸°شمالی ۴۲٫۷۴۲۲۲°شرقی / 40.67528; 42.74222

برخورد دو رود کر و آراگوی در پایتخت باستانی گرجستان، متسختا

کُر^[۱] (به گرجی: მტკვარი) (تلفظ: مْتْکْواری) (به ارمنی: «Կուր»، به پارسی: «رود کورش»، به ترکی آذربایجانی: «کور» و به ترکی استانبولی: «کورا») نام رودی است که از شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد و از کشورهای گرجستان و جمهوری آذربایجان از میان رشته کوه‌های قفقاز عبور کرده و پس از آنکه رود ارس به آن می‌پیوندد، سرانجام در منطقه تالش گشتاسبی به دریای خزر می‌ریزد.

این رود از دامنه‌های شمالی آب‌پخشان کوه‌های چالدران و از ارتفاعات حدوداً ۲۷۴۱ متری آن سرچشمه می‌گیرد. مساحت حوضه آبریز این رود، حدود ۱۹۸ هزار کیلومتر مربع است.

در گذشته، این رود تا شهر تفلیس قابل کشتیرانی بود، ولی اکنون به سبب احداث سدها و نیروگاه‌های گوناگون در مسیر آن، دیگر قابل کشتیرانی نیست.^[۲]

رود کورا تا سال ۱۹۲۱ در روی نقشه‌های دنیا روخانه کور(kur) نامیده می‌شده‌است. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از سال ۱۹۲۱ این رودخانه را کورا (kura) نامید، از این تاریخ کشورهای دیگر هم این رودخانه را کورا نامیدند. رود کورا بزرگترین رود سرزمین‌های قفقاز است. درازای این رود حدود ۱۵۱۵ کیلومتر است. حدود ۱۷۴ کیلومتر از آن در ترکیه، ۴۳۵ کیلومتر از آن در خاک گرجستان و حدود ۹۰۶ کیلومتر از آن در سرزمین‌های جمهوری آذربایجان جریان دارد.

در شهر متسختا واقع در گرجستان، رود آراگوی به رود کورا می‌ریزد.

رود کورا و رود ارس دو رود مهم جمهوری آذربایجان هستند. رود کورا پس از عبور از کوه‌های قفقاز جلگه‌های دوه‌چی و لنکران را آبیاری می‌کند. رود کورا که در جمهوری آذربایجان به رود «کور» شهرت دارد پس از پیوستن ارس به آن، باز هم «کور» نام دارد چون نسبت به ارس آب بیشتری دارد. رود کورا در زندگی اقتصادی و در شکل‌گیری الگوهای زندگی مردم جمهوری آذربایجان نقش بسیار اساسی را ایفا کرده‌است.

نام‌گذاریویرایش

تصویری از رودخانه قفقاز در تفلیس

نام این رود برگرفته از نام کورش هخامنشی نخستین شاه هخامنشیان است. کورش دو نقطهٔ مرزی از قلمرو شاهنشاهی خود را به نام خودش نامگذاری کرد. یکی نام این رودخانه در فراز باختری ایران زمین و دیگری نام شهر کورش کده (کورکت) در فراز خاوری ایران زمین، که هم‌اکنون در کشور تاجیکستان امروزی واقع است.^{^{[نیازمند منبع]}}

منابعویرایش

ویکی‌پدیای انگلیسی
امیر احمدیان، بهرام: جغرافیای جمهوری آذربایجان. در: مجله «رشد آموزش جغرافیا». پاییز ۱۳۸۰ - شماره ۵۹. (از صفحه ۳۴ تا ۳۹).

↑ مدخل کر در لغت‌نامه دهخدا
↑ E.M. Pospelov, Geograficheskie nazvaniya mira (Moskva, 1998), p. 231

نمایی از رودخانه متکواری یا کورا
ماهیگیری در روخانه متکواری در تفلیس
رودخانه متکواری یا کورا
رودخانه متکواری یا کورا در تفلیس

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ رود کر (قفقاز) موجود است.

[1] مدخل کر در لغت‌نامه دهخدا

[2] E.M. Pospelov, Geograficheskie nazvaniya mira (Moskva, 1998), p. 231

[۱]

[۲]