زبان سواحلی
زبان سواحِلی (به انگلیسی: Swahili) عضوی از خانوادهٔ زبانهای بانتو است و در شرق و تا حدودی مرکزِ آفریقا به‌کار می‌رود. سواحلی زبان اول حدود ۵ میلیون نفر و زبان دوم حدود ۵۰ میلیون نفر است. علاوه بر عربی، واژه‌های زبانهای فارسی، آلمانی، هندی و انگلیسی نیز به دلیل ارتباطات با دیگر خانواده‌های زبانی، وارد این زبان شده‌است.[۶]
| سواحلی | |
|---|---|
| Kiswahili | |
| زبان بومی در |  زامبیا سودان جنوبی سومالی موزامبیک زیمبابوه [،[۱] |
شمار گویشوران | ۲ میلیون[۲][۳] تا ۱۵ میلیون (۲۰۱۲) زبان دوم: ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون[۲] |
| الفبای لاتین، خط عربی خط بریل سواحلی | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  تانزانیا اوگاندا کنیا جمهوری دموکراتیک کنگو رواندا بوروندی ماداگاسکار مایوت کومور |
| تنظیم‌شده توسط | Baraza la Kiswahili la Taifa (Tanzania), Chama cha Kiswahili cha Taifa (Kenya) |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۶۳۹-۱ | sw |
| ایزو ۶۳۹-۲ | swa |
| ایزو ۶۳۹-۳ | swa – کد همگانیکدهای اختصاصی: swc – Congo Swahili swh – Coastal Swahili ymk – [[Makwe]] wmw – [[Mwani]] |
| گلاتولوگ | swah1254[۴] |
G.42–43;[۵] | |
| زبان‌شناسی | 99-AUS-m |
 Coastal areas where Swahili or Comorian is the indigenous language,
official or national language,
and trade language. As a trade language, Swahili extends some distance further to the northwest.[نیازمند منبع] | |
تأثیر فارسی بر سواحلیویرایش
برخی از واژگان زبان سواحلی از زبانهای دیگر چون عربی و انگلیسی و فارسی اخذ شده‌است.[نیازمند منبع] این زبان در شرق و تا حدودی مرکز آفریقا به‌کار برده می‌شود.[نیازمند منبع]
در زبان سواحلی، برخی واژه‌ها با گویش بندریِ فارسی بسیار نزدیک و هم‌معنی هستند؛ مانند:
- کاکا = برادر
- دادا = خواهر
- بندری = بندری (بندرگاه)
- سیفه = سیفه (روغن کوسه)
- منشوه = منشوه (یک نوع قایق)
- چنگو = چنگو (یک نوع ماهی خوش‌مزه برای برشتن)
- رفیقی = رفیق
در اصطلاحات دریانوردی و لنج‌داری و مراسم زار واژه‌های فارسی بیشتری وجود دارد.[نیازمند منبع]
چند واژه و معانی آنها در زبان سواحلیویرایش
- می‌می = من
- وی‌وی = تو، شما
- زیچی = قشنگ، زیبا
- جمبو = سلام
- سننه = خوب، عالی
- کا کا میزی = دانشجو
- حباری = چطوری؟
- مزاری سننه = خیلی خوب
- کواری = خداحافظ
- بووانا = آقا، جناب
- اسنتی سننه = خیلی ممنون
- جمبو بووانا = سلام آقا
- حَ کونا ما تا تا = اشکالی ندارد، مشکلی نیست، خبر بدی نیست.
ادبیات زبان سواحلیویرایش
ادبیات به زبان سواحلی، در قالب اشعار حماسی شکل گرفته‌است. این اشعار از فرهنگ و ادب اسلامی مایه گرفته‌اند و دربارهٔ زندگانی محمد، پیامبر اسلام، علی بن ابی طالب و حسین بن علی سروده شده‌اند.
ابن حاجب غسّانی نیز اشعاری غیر مذهبی سرود. شیخ امری عابدی و ماتیاس مِنیمپالا از شاعران برجستهٔ سواحلی زبان در قرن بیستم‌اند. نویسندگانی مانند دیوید دیوا و عُمَر شریف، آثاری بر پایهٔ افسانه‌ها و اسطوره‌های سنتی شرق در این زبان آفریدند.
شَبان روبِرت، بزرگترین نویسندهٔ مسلمان و معاصر در زبان سواحلی است که داستان‌های تربیتی نوشت. او آغازگر مقاله‌نویسی به این زبان است. در دورهٔ معاصر رمان‌ها و داستان‌های پلیسی نیز به زبان سواحلی نوشته شده‌است.
پیوند به بیرونویرایش
منابعویرایش
- ↑ Thomas J. Hinnebusch, 1992, "Swahili", International Encyclopedia of Linguistics, Oxford, pp. 99–106
David Dalby, 1999/2000, The Linguasphere Register of the World's Languages and Speech Communities, Linguasphere Press, Volume Two, pg. 733–735
Benji Wald, 1994, "Sub-Saharan Africa", Atlas of the World's Languages, Routledge, pp. 289–346, maps 80, 81, 85 - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "HOME - Home". Swahililanguage.stanford.edu. Retrieved 19 July 2016.
After Arabic, Swahili is the most widely used African language but the number of its speakers is another area in which there is little agreement. The most commonly mentioned numbers are 50, 80, and 100 million people. [...] The number of its native speakers has been conservatively placed at just under 2 million.
- ↑ Hinnebusch, Thomas J. (2003). "Swahili". In William J. Frawley. International Encyclopedia of Linguistics (2 ed.). Oxford: Oxford University Press. (نیاز به اشتراک (کمک)).
First-language (L1) speakers of Swahili, who probably number no more than two million [...]
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Swahili (G.40)". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ Jouni Filip Maho, 2009. New Updated Guthrie List Online
- ↑ Prins, A.H.J. 1961. The Swahili-Speaking Peoples of Zanzibar and the East African Coast (Arabs, Shirazi and Swahili). Ethnographic Survey of Africa, edited by Daryll Forde. London: International African Institute.
- زبان سواحلی، نوشتهٔ جی.اف. سخری، ترجمهٔ پریوش مقیم‌خان، ته‍ران، انتشارات قاضی، ۱۳۸۵.
- عبادیان، محمود، «یکی از ویژگی‌های زبانیِ فرهنگ مردم سواحلی»، مجلهٔ ادبیات داستانی، پاییز ۱۳۷۳: صص ۴۰–۴۱ (ویژه‌نامه).
- «تأثیر اسلام بر فرهنگ سواحلی»، عبدالعزیز، نامهٔ فرهنگ، سال ۶، ش ۱، به‍ار ۱۳۷۵، صص ۱۵۰–۱۵۶.