جنب‌مدارگان

(تغییرمسیر از زیرگرمسیری)

جنب‌مدارگان[۱] یا منطقه نیمه‌حاره[۲] دو منطقه جغرافیایی و پهنه اقلیمی در کره زمین هستند که در همسایگی شمال و در همسایگی جنوب مدارگان (مناطق حاره‌ای) قرار دارند. این پهنه از نظر جغرافیایی منطبق با عرض‌های میانی زمین است و محدوده آن در نیم‌کره شمالی بین مدار رأس‌السرطان تا مدار ۳۵ درجه عرض شمالی است. کمربند نیمه‌حاره‌ای در در نیم‌کره جنوبی نیز حد فاصل مدار رأس‌الجدی تا مدار ۳۵ درجه عرض جنوبی است. عرض‌های اسبی با محدوده کمربند نیمه‌حاره‌ای مطابقت دارد.

مناطقی از جهان که بر پایه سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن، اقلیم نیمه‌حاره‌ای دارند.

تمایز چهار فصل به‌ویژه تابستان و زمستان از ویژگی‌های این مناطق است و آب‌وهوای آن به آب‌وهوای مدیترانه‌ای و آب‌وهوای مرطوب تقسیم می‌شود.

اقلیم نیمه‌حاره‌ای اغلب با تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل و یخبندان نادر مشخص می‌شود. بیشتر انواع آب و هوای نیمه‌حاره‌ای به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: اقلیم نیمه‌حاره‌ای مرطوب و اقلیم مدیترانه‌ای.

در اقلیم نیمه‌حاره‌ای مرطوب (Cfa در سامانه کوپن)، بارندگی اغلب در گرم‌ترین ماه‌ها متمرکز است. برای نمونه جنوب‌شرقی چین و فلوریدا در جنوب شرقی ایالات متحده دارای این نوع آب و هوا هستند. در اقلیم مدیترانه‌ای (Csa/Csb در سامانه کوپن)، بارندگی فصلی در ماه‌های سردتر متمرکز است، مانند حوضه مدیترانه یا جنوب کالیفرنیا.

اقلیم نیمه‌حاره‌ای ممکن است در مناطق حاره‌ای مرتفع نیز تشکیل شود، مانند انتهای جنوبی فلات مکزیک و ارتفاعات ویتنام.

بخش بزرگی از بیابان‌های جهان در مناطق نیمه‌حاره‌ای قرار دارند، زیرا واچرخندهای نیمه‌حاره‌ای به‌صورت نیمه دائمی در این مناطق و معمولاً در داخل خشکی و در قسمت‌های جنوب غربی قاره‌ها قرار دارند. مناطق هم‌مرز با اقیانوس‌های گرم (معمولاً در سمت جنوب شرقی قاره‌ها) تابستان‌های گرم و مرطوب با باران‌های همرفتی مکرر (اما کوتاه) دارند. همچنین در این مناطق، چرخندهای حاره‌ای نیز می‌تواند به بارندگی سالانه کمک کند. نواحی هم‌مرز با اقیانوس‌های سرد (معمولا در سمت جنوب غربی قاره‌ها)، مستعد مه، خشکی و تابستان‌های خشک هستند.

منابع ویرایش

  1. «جَنبِ‌مدارگان» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «subtropics»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۷-۰ (ذیل سرواژهٔ جَنبِ‌مدارگان)
  2. فرهنگ جامع علوم زمین. فرهنگ معاصر. ۱۳۹۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۵-۰۴۰-۴.
  • جعفری، عباس، فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیائی). تهران: انتشارات گیتاشناسی، چاپ اول، خرداد ۱۳۶۶.