سازمان قضایی نیروهای مسلح

سازمان قضایی نیروهای مسلح بخشی از قوه قضائیه در ایران و تنها مرجع قضایی اختصاصی پیش‌بینی شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که از دادسراها و دادگاه‌های نظامی تشکیل شده‌است.

سازمان قضایی نیروهای مسلح
بنیان‌گذاری	۱۳۶۵
مکان	تهران، خیابان شریعتی
وبگاه	imj.eadl.ir
رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح
کنونی	احمدرضا پورخاقان
از	۹ آبان ۱۴۰۰

جایگاه قانونی

براساس اصل ۱۷۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به جرایم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء ارتش، ژاندارمری، شهربانی (نیروی انتظامی) و سپاه پاسداران محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جرایم عمومی آنان یا جرایمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب می‌شوند در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود.

ساختار سازمانی

دادستانی و دادگاه‌های نظامی بخشی از قوه قضائیه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند.

محاکم نظامی به دادگاه‌های نظامی یک و دو تقسیم می‌شوند. دادگاه‌های نظامی یک، به جرایمی که در قانون مجازات‌های شدیدتری دارند، رسیدگی می‌نماید. به‌جز تعدادی از آراء که مطابق قانون قطعی می‌باشد، سایر آراء دادگاه‌های نظامی قابل تجدیدنظر در دادگاه‌های نظامی یک و آراء دادگاه‌های نظامی یک، قابل اعتراض و تجدیدنظر در دیوان عالی کشور می‌باشد.

حوزه فعالیت

در حال حاضر صلاحیت‌های سازمان قضایی نیروهای مسلح بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و اجازه خاص از رهبر، رسیدگی به این موارد می‌باشد:

• جرایم خاص نظامی و انتظامی اعضاء نیروهای مسلح شامل ستاد کل، ارتش، سپاه پاسداران، فرماندهی انتظامی و وزارت دفاع
• جرایم مرتبط با وظایف پرسنل وزارت اطلاعات
• جرایمی که در حین تحقیقات و رسیدگی به جرایم خاص نظامی کشف می‌شود
• جرایم اسرای ایرانی و اسرای بیگانه در کشور

سلسله‌مراتب کاری

رسیدگی در سازمان قضایی نیروهای مسلح دو مرحله‌ای بوده و به همین جهت پس از ارسال گزارش یا طرح شکایت از سوی مقامات ذی‌ربط یا مردم، ابتدا پرونده در دادسرای نظامی تشکیل و تحقیقات مقدماتی توسط بازپرسان و دادیاران، زیر نظر دادستان انجام می‌شود. در صورتی‌که دلایل کافی برای احراز وقوع بزه وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه نظامی ارسال می‌شود تا پس از انجام محاکمه، حکم مقتضی صادر گردد.

رسیدگی در دادسراها و دادگاه‌های نظامی بر اساس آیین دادرسی کیفری صورت پذیرفته و متهمین در تمامی مراحل رسیدگی می‌توانند از وکیل برخوردار شوند. سازمان قضایی نیروهای مسلح در حال حاضر در تمامی مراکز استان‌های ایران دارای دادسرا و دادگاه نظامی است که مسئولیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در حوزه قضایی آن استان را برعهده دارند.

سربازان فراری

مراحل دستگیری سرباز فراری‌ها

بعد از اعلام سازمان نظام وظیفه عمومی به کلانتری:

1. کلانتریِ محل سکونت این سربازان برای اجرای مراحل اقدام می‌کنند.
2. سربازان فراری، برگه اخطار را توسط مأمور کلانتری درب منزل خود دریافت می‌کنند.
3. درصورتی که سرباز فراری بعد از دریافت برگه اخطار برای اعزام به خدمت سربازی به یگان خدمتی مراجعه نکرد، عملیات دستگیری انجام می‌شود.
4. به این صورت که نیروهای کلانتری و پلیس به محل مخفی شدن سرباز فراری مراجعه کرده و برای دستگیری او اقدام می‌کنند.
5. در این مرحله سربازی که برای دستگیری او اقدام شده‌است، مشمول جریمه فرار از خدمت سربازی خواهد شد.
6. پس از دستگیری توسط مأموران کلانتری، پرونده تشکیل شده و به دادگاه تحویل داده می‌شود.

سرباز فراری را که از رفتن به خدمت سربازی خودداری می‌کند، به کجا معرفی نماییم؟

به کلانتری محل سکونت یا دادسرای نظامی محل خدمت. همچنین این افراد را می‌توانید با ذکر مشخصات کامل و آدرس محل سکونت یا کار، از طریق منوی «پرسش از شما پاسخ از ما» در پورتال یا با تلفن گویای ۸۲۹۰۰–۰۲۱ معرفی نمائید.

سرباز فراری هستم که می‌خواهم خودم را معرفی کنم، چه کاری می‌بایست انجام دهم؟

بهتر است شما خود را به یگان خدمتی معرفی نمایید تا از این طریق پرونده شما به دادسرای نظامی ارجاع شود. اگر تمایل داشتید می‌توانید ابتدا خود را به دادسرای نظامی محل خدمت معرفی نمایید. در این مرجع برای شما پرونده ای تشکیل می‌شود و پس از تفهیم اتهام و صدور قرار تأمین کیفری که معمولاً کفالت است شما را به یگان خدمتی جهت ادامه خدمت معرفی می‌نماید. لازم است هنگام مراجعت شما کسی را به عنوان کفیل همراه خود داشته باشید. کفیل می‌تواند یک کاسب با پروانه کسب و کارت شناسایی یا کارمند دولت با آخرین فیش حقوقی و کارت شناسایی باشد.

منابع

• «دربارهٔ سازمان». پورتال سازمان قضایی نیروهای مسلح. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۲.

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• بایگانی سایت سازمان قضایی نیروهای مسلح
• آدرس و تلفن سازمان‌های قضایی سراسر کشور
• آدرس و تلفن نواحی دادسرای نظامی