سازمان قضایی نیروهای مسلح

سازمان قضایی نیروهای مسلح بخشی از قوه قضائیه در ایران و تنها مرجع قضایی اختصاصی پیش‌بینی شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که از دادسراها و دادگاه‌های نظامی تشکیل شده‌ است.

جایگاه قانونی

براساس اصل ۱۷۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «برای رسیدگی به جرایم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء ارتش، ژاندارمری، شهربانی (نیروی انتظامی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جرایم عمومی آنان یا جرایمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب می‌شوند در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود.

ساختار سازمانی

دادستانی و دادگاه‌های نظامی بخشی از قوه قضائیه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند.

محاکم نظامی به دادگاه‌های نظامی یک و دو تقسیم می‌شوند. دادگاه‌های نظامی یک به جرایمی که در قانون مجازاتهای شدیدتری دارند، رسیدگی می‌نماید. بجز تعدادی از آراء که مطابق قانون قطعی می‌باشد، سایر آراء دادگاه‌های نظامی قابل تجدید نظر در دادگاه‌های تجدید نظر نظامی استان و آراء دادگاه‌های نظامی یک، قابل اعتراض و تجدید نظر در دیوان عالی کشور می‌باشد.

حوزه فعالیت

در حال حاضر صلاحیت‌های سازمان قضایی نیروهای مسلح بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و اجازه خاص از رهبر، رسیدگی به این موارد می‌باشد:

• جرایم خاص نظامی و انتظامی اعضاء نیروهای مسلح
• جرایم مرتبط با وظایف پرسنل وزارت اطلاعات
• جرایمی که در حین تحقیقات و رسیدگی به جرایم خاص نظامی کشف می‌شود
• جرایم اسرای ایرانی واسرای بیگانه در کشور

سلسله مراتب کاری

رسیدگی در سازمان قضایی نیروهای مسلح دو مرحله‌ای بوده و به همین جهت پس از ارسال گزارش یا طرح شکایت از سوی مقامات ذی‌ربط یا مردم، ابتدا پرونده در دادسرای نظامی تشکیل و تحقیقات مقدماتی توسط بازپرسان و دادیاران، زیر نظر دادستان انجام می‌شود. در صورتی‌که دلایل کافی برای احراز وقوع بزه وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه نظامی ارسال می‌شود تا پس از انجام محاکمه، حکم مقتضی صادر گردد.

رسیدگی در دادسراها و دادگاه‌های نظامی بر اساس آیین دادرسی کیفری صورت پذیرفته ومتهمین در تمامی مراحل رسیدگی می‌توانند از وکیل برخوردار شوند. سازمان قضایی نیروهای مسلح در حال حاضر در تمامی مراکز استانهای ایران دارای دادسرا و دادگاه نظامی است که مسؤولیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در حوزه قضایی آن استان را برعهده دارند.

منابع

• سایت سازمان قضایی نیروهای مسلح