سد کارون ۴
سد کارون ۴، سدی بتنی دو قوسی در شهرستان لردگان از توابع استان چهارمحال و بختیاری که در زمان ساخت بلندترین سد بتنی دو قوسی ایران و خاورمیانه بود.[۳] این سد، اولین سد در بالادست رودخانه کارون است که بر روی سرشاخه‌های اصلی شامل رود کوهرنگ، رود بازفت، رود بهشت‌آباد و رود ارمند احداث شده‌است.
| سد کارون ۴ | |
|---|---|
 سد کارون ۴ | |
  موقعیت سد کارون ۴ در ایران | |
| نام رسمی | سد کارون ۴ |
| کشور | ایران |
| محل | شهرستان لردگان استان چهارمحال و بختیاری |
| مختصات | ۳۱°۳۵′۵۸″ شمالی ۵۰°۲۸′۲۰″ شرقی / ۳۱٫۵۹۹۴۴°شمالی ۵۰٫۴۷۲۲۲°شرقی |
| آغاز ساخت | فروردین ۱۳۸۱ |
| گشایش | تیر ۱۳۹۰ |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| بر روی رود | کارون |
| ارتفاع از پی | ۲۳۰ متر |
| طول تاج | ۴۴۰ متر |
| عرض تاج | ۸ متر |
| عرض در پی | ۳۷ متر |
| گونه سرریز | آزاد |
| گنجایش سرریز | ۸۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۲۲۷۹میلیون متر مکعب |
| درازای مخزن | ۴۱ کیلومتر |
| سد پایین‌دست و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی |
| نیروگاه | |
| توربین‌ها | ۴ توربین ۲۵۰ مگاواتی[۱] |
| بلندترین سد ایران[۲] | |
سد کارون ۴ که در تیرماه سال ۱۳۹۰ توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد در جاده بین شهر لردگان به دهدز قرار دارد.[۲] از جمله اهداف ساخت این سد ذخیره آب و تولید سالانه ۲۱۰۰ مگاوات بوده است. پل کارون ۴ بر روی همین سد ساخته شده که استان چهارمحال و بختیاری را به استان خوزستان به هم متصل می‌کند.
اهداف و منافع سد کارون ۴ ویرایش
- تولید انرژی برق‌آبی متوسط سالانه به میزان ۲۱۰۰ گیگا وات ساعت
- کنترل آب‌های سطحی منطقه با مخزن ۳/۷ میلیارد مترمکعبی سد
- پیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تأمین آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی در دشت‌های پایین‌دست
- کنترل سیلاب‌های مخرب فصلی (وقوع سیلاب در زمان احداث سد دو مرتبه باعث تخریب سازه‌های وابسته به آن شد)[۲]
پروژه‌های جانبی طرح ویرایش
پل قوسی این سد با طول عرشه ۳۷۸ متر، طول دهانه ۳۰۰ متر و ارتفاع ۶۲ متر از سطح دریاچهٔ سد اجرا شد بزرگ‌ترین پل زیر قوسی ایران نامیده شده‌است.[۴][۵]
سازندگان ویرایش
سد کارون ۴ به مهندسی علی اصغر خوشنویسان، پیمانکاری شرکت توسعه منابع آب و انرژی و توسط مهندس پترائوس نسلا کلو طراحی شده‌است. مطالعات نخستین طرح کارون ۴ در چارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنین برنامه‌ریزی کلی منابع آب حوضه آبریز رودخانه کارون مطالعات مرحله نخست در سال ۱۳۷۴ و مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت مهندسی مشاور «مهاب قدس» و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام شد.[۶]
مقاطعه کاران ساخت ویرایش
- کارهای اصلی ساختمانی: دالیم (کره) و ساتو (ژاپن)
- کارهای پیش از ساخت: ایلبائو (اتریش) و فورمن (ایران)
- سازه فلزی هیدرولیکی: ماشین‌سازی اراک (ایران)
- تجهیزات مکانیکی: فراب (ایران) و هاربین (چین)
- تجهیزات الکتریکی و تهویه: فراب (ایران) و الین (اتریش)
- سویچ گیر جی‌آی‌اس: آی ایی او (ایران)
سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و منافع ویرایش
طی برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۸۶۰۰ میلیارد ریال بوده که توسط منابع عمومی و داخلی همچون تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و نیز تسهیلات خارجی (فاینانس، وام) تأمین گردیده‌است. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارت بوده از افزایش قیمت تمام شده طرح و همچنین عدم انتفاع از فروش برق تولید شده توسط نیروگاه آن. در نهایت منافع حاصل از تولید برق این سد بر اساس برآورد اولیه درآمد، سالانه برابر با ۱۳۵۳ میلیارد ریال تخمین زده شده‌است (بر حسب هر کیلو وات ساعت ۶۴۲ ریال).[۲]
ترک خوردگی ویرایش
در آبان ماه سال ۱۳۹۲ مشخص شد که این سد ترک خورده است، اما حسن رنجبران، مجری طرح سد و نیروگاه کارون ۴ اعلام کرد: «ترک خوردن سد طبیعی است، خاصیت بتن ترک خوردن است و تمام سدهای بتنی دنیا ترک می‌خورند.»[۶][۷]. در نتیجه در سال ۱۳۹۲ با توجه به تحقیقات صورت گرفته مشخص شد که اثر ترک خوردگی بتن به سبب زلزله‌های اخیر بوده و آبگیری زود هنگام و تسریع در احداث سد در این ترک خوردن موثر بوده است. هنگام اجرای پروژه با به کارگیری افزودنی بتن مقاومت آن را بالا بردند اما این احداث سریع بود که باعث ترک‌خوردگی آن شد. در نتیجه تا به امروز روش‌های متعددی را برای پایداری و مقاومت این پروژه به کار گرفته‌اند.[۸] در خرداد ماه سال 1393 این ترک که 22-20 متر در بدنه سد ادامه پیدا کرده بود با کمک تیم متخصص اسپانیایی ترمیم شد.[۹]
اطلاعات فنی نیروگاه ویرایش
| مشخصات کلی نیروگاه | |
|---|---|
| نوع نیروگاه | سطحی |
| انرژی متوسط سالیانه | ۲۱۰۷ گیگا وات ساعت |
| ظرفیت نیروگاه | ۱۰۰۰ مگاوات |
| تعداد واحد | ۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی |
| حداقل تراز بهره‌برداری | ۹۹۶+ متر از سطح دریا |
| ابعاد نیروگاه | ۱۲۰ متر طول × ۲۲متر عرض × ۶۵ متر ارتفاع |
| حجم حفاری | ۹۴۲۰۰۰ مترمکعب |
| حجم بتن‌ریزی | ۱۸۰۰۰۰ مترمکعب |
| مشخصات توربین نیروگاه | |
| نوع توربین | فرانسیس با محور عمودی |
| سرعت چرخش توربین | ۱۸۷/۵ دور در دقیقه |
| حداکثر راندمان توربین در هد نرمال | ۹۵/۷٪ |
| هد نرمال بهره‌برداری | ۱۹۱ متر |
| قدرت تولید در هد نرمال | ۲۵۵ مگاوات |
| دبی طراحی برای هر واحد | ۱۷۱ مترمکعب در ثانیه |
| سطر رانر | ۴/۸ متر |
| مشخصات ژنراتور نیروگاه | |
| ولتاژ نامی | ۱۵/۷۵ کیلوولت |
| قدرت خروجی نامی (هر واحد) | MVA۲۶۳ |
| قدرت خروجی حداکثر (هر واحد) | MVA۳۰۰ |
| فرکانس نامی | ۵۰ هرتز |
| تعداد قطب‌ها | ۳۲ |
| مشخصات ترانسفورماتورهای اصلی | |
| تعداد | ۱۳ دستگاه (۱۲ دستگاه اصلی و یک دستگاه ذخیره) |
| نوع | تک فاز |
| قدرت نامی | ۱۰۰ مگاولت آمپر (تکفاز) |
| ولتاژ نامی اولیه | KV ۱۵/۷۵ |
| ولتاژ نامی ثانویه | KV(410/√۳)±5%kv |
| سیستم خنک‌کننده | OFWF |
| مشخصات کلیدخانه | |
| نوع پست | GIS |
| ولتاژ نامی | ۴۰۰ کیلوولت |
| آرایش | باس‌بار دوبل |
| تعداد رآکتور | یک رآکتور ۵۰ مگاوار |
| جرثقیل اصلی نیروگاه | |
| نوع | سقفی |
| تعداد | ۲ دستگاه |
| ظرفیت کل باربری | ۶۰۰ تن |
| دهانه عبور | ۲۳/۷ متر |
| مشخصات تونل‌های آب بر نیروگاه | |
| تعداد تونل | ۴ رشته |
| مجموع طول پوشش فلزی در تونل‌های آب‌بر | ۸۴۰ متر |
| طول کل تونل‌ها | ۱۴۲۶ متر |
| تعداد کل استرک‌ها | ۱۷۲ عدد |
| طول شفت‌های عمودی | ۲۱۲ متر |
| قطر استرک | ۶ متر |
| حجم کل حفاری | ۱۸۷۶۰۰ مترمکعب |
| طول استرک | ۵ متر |
| حجم کل بتن‌ریزی تونل‌ها | ۳۶۰۰۰ مترمکعب |
| وزن هر استرک | ۱۶ تا ۲۹ تن |
| حجم بتن‌ریزی پشت پوشش فلزی | ۲۱۰۰۰ مترمکعب |
| پانویس[۱۰] | |
نگارخانه ویرایش
سد در حال ساخت ویرایش
-
-
-
دیواره سد کارون ۴ در دست احداث در سال ۱۳۸۷ -
سد پس از ساخت ویرایش
.
دریاچه سد و طبیعت پیرامون ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ سپتامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ مه ۲۰۱۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «پایگاه اینترنتی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۰۹.
- ↑ الفت پور، محمدعلی (1391). به کوشش بنیاد خاتم‌الاوصیاء. «ایران سومین سد ساز دنیا». سفیران ثریا. تهران: محمدعلی الفت پور: ۲۰. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۴-۸۲۱۰-۰. تاریخ وارد شده در
|تاریخ دسترسی=را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ خبرگزاری تسنیم (2017-04-11). قوسی-کشور "افتتاح جاده جایگزین و پل کارون ۴ به‌عنوان بزرگ‌ترین پل زیر قوسی کشور". خبرگزاری تسنیم. Retrieved 2017-04-11.
{{cite web}}: Check|url=value (help) - ↑ "ایرنا". پل کارون 4 قطب گردشگری ایران می‌شود. 2017-04-11. Retrieved 2017-04-11.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ مجری سد کارون ۴: ترک خوردن سد طبیعی است بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ پشت پرده شایعه ترک خوردن سد کارون 4
- ↑ «ساخت سد کارون۴ و روان کننده بتن مورد استفاده در آن». دلگرم. ۲۰۲۳-۱۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۶.
- ↑ «محل ترک خوردگی سد کارون + فیلم». پایگاه خبری جماران. ۲۰۲۴-۰۴-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۶.
- ↑ کتابچه معرفی طرح‌های شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. تهران: روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. ۱۳۹۱.
منابع ویرایش
جستارهای وابسته ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ سد کارون ۴ موجود است. |