سید علی قاضی

عارف شیعه معاصر ایرانی

سید علی قاضی طباطبایی تبریزی (زاده ۷ فروردین ۱۲۴۸ در تبریز – درگذشته ۸ بهمن ۱۳۲۵ در نجف) مجتهد، فقیه، حکیم و عارف شیعه سده سیزده و چهارده خورشیدی بود.

سید علی قاضی
عنوان(ها)علامه، آیت الله العظمی، عارف بالله، سید الاولیا
اطلاعات شخصی
زاده
سید علی قاضی طباطبایی تبریزی

۱۳ ذی الحجه ۱۲۸۵ ۷ فروردین ۱۲۴۸
درگذشته۸ بهمن ۱۳۲۵ ( ۷۷ سال )
محل دفنوادی‌السلام
همسر۴ همسر
فرزندان۲۶ فرزند ( ۱۱ پسر و ۱۵ دختر )
تحصیلاتتبریز - نجف

زندگی ویرایش

وی در ۷ فروردین ۱۲۴۸ (۱۳ ذیحجه ۱۲۸۵) در تبریز زاده شد. وی فرزند میرزا حسین (درگذشته ۱۲۷۲ ش) طباطبایی بود. سلسله نسب آن‌ها به عبدالوهاب تبریزی و از طریق او به علی بن ابیطالب می‌رسد.[۱] خاندان قاضی پیشینه‌ای کهن در تبریز دارند و سید محمدعلی قاضی طباطبایی و همچنین سید محمدحسین طباطبایی و برادرش سید محمدحسن الهی طباطبایی از این خاندان هستند.[۲]

میرزا حسین قاضی خود اهل معرفت و از شاگردان میرزا محمدحسن شیرازی بوده و کتابی در تفسیر سوره حمد و انعام نوشته‌است.[نیازمند منبع]

تحصیلات حوزوی ویرایش

سید علی قاضی علوم مقدماتی را در تبریز در نزد پدرش، سید حسین قاضی و میرزا موسی تبریزی و میرزا محمدعلی قراچه داغی آموخت[۳]. دروس ادبیات عرب و ادبیات فارسی را در نزد میرزا محمدتقی تبریزی متخلص به «نیر» خواند. سید علی قاضی در سال ۱۲۷۲ شمسی در سن ۲۴ سالگی عازم نجف شد.[۴][۵] او پس از اقامت در نجف، تحصیلات خود را در نزد اساتیدی از جمله فاضل شربیانی، محمد ممقانی، شیخ الشریعه اصفهانی، میرزا حسین خلیلی و آخوند خراسانی ادامه داد[۶] و در سن ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد رسید.

شاگردی عرفانی و سلوکی ویرایش

او همچنین در نزد محمد بهاری و سید احمد کربلایی که هر دو از شاگردان ملا حسینقلی همدانی بودند، مکارم اخلاق و علوم عرفانی آموخت. سید علی قاضی در لغت عرب بی‌نظیر بوده‌است؛ گفته شده که او چهل هزار لغت از حفظ داشت و شعر عربی را چنان می‌سرود که اعراب تشخیص نمی‌دادند سراینده این شعر غیرعرب است.[۷]

سلسله استادان ویرایش

سید علی قاضی از نوجوانی تحت تربیت پدرش، سید حسین قاضی بود و جوهره حرکت و سلوک وی از پدرش است. وی پس از آن که به نجف رفت، نزد محمد بهاری و سید احمد کربلایی معروف به واحدالعین به یادگیری مکارم اخلاقی و عرفانی پرداخت و این دو نیز از شاگردان ملا حسین قلی همدانی بودند. سلسله استادان ملا حسینقلی همدانی به سید علی شوشتری و سپس به شخصی گمنام به نام ملای جولا[۸] می‌رسد.[۹]

شاگردان ویرایش

بسیاری از استادان سرشناس فلسفه اسلامی و عرفان اسلامی از شاگردان سید علی قاضی بودند. از میان شاگردان مشهور وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

وی عباس قوچانی را که از شاگردان او بود به‌عنوان وصی در امور عرفانی تعیین کرده بود.[۱۳]

سید علی قاضی در بیان شاگردان ویرایش

سید علی قاضی در تفسیر قرآن و معانی آن مهارت داشت و سید محمدحسین حسینی طهرانی از قول سید محمدحسین طباطبائی (از شاگردان سید علی قاضی) می‌گوید:

«ما هر چه داریم از قاضی داریم.[۱۴] … قاضی در تفسیر قرآن کریم ید طولایی داشت و این سبک تفسیر آیه به آیه را قاضی به ما تعلیم دادند و ما در تفسیرالمیزان، از مسیر و روش ایشان پیروی می‌کنیم. ایشان در فهم معانی روایات وارده از ائمه معصومین علیهم السلام ذهن بسیار باز و روشنی داشتند و ما طریقه فهم احادیث را که فقه الحدیث گویند از ایشان آموخته‌ایم.[۱۵]»

سید هاشم حداد، از عرفای معاصر و شاگرد سید علی قاضی، دربارهٔ او می‌گوید:[۱۶]

«از صدر اسلام تاکنون عارفی به جامعیت قاضی نیامده‌است. … آقای قاضی یک عالمی بود که از جهت فقاهت بی‌نظیر بود. از جهت فهم روایت و حدیث بی‌نظیر بود. از جهت تفسیر و علوم قرآنی بی‌نظیر بود، حتی از جهت تجوید و قرائت قرآن؛ و در مجالس فاتحه‌ای که احیاناً حضور پیدا می‌نمود، کمتر قاری قرآن بود که جرأت خواندن در حضور وی را داشته باشد، چرا که اشکال‌های تجویدی و نحوهٔ قرائتشان را می‌گفت.»

سید ابراهیم خسروشاهی از طباطبائی نقل می‌کردند که:[۱۷]

«کتابهای معقول را خواندم ولی وقتی خدمت سید علی آقا قاضی رسیدم فهمیدم که یک کلمه هم نفهمیدم!»

فرزندان ویرایش

سید علی قاضی چهار زن اختیار کرد و خانواده پرجمعیتی شامل شش پسر (سید مهدی، سید تقی، سید جواد، سید جعفر، سید محمدعلی ، سیدحسین که داماد میرزا هاشم آملی است) بود.[۱۸] به تصریح کتاب مهر تابناک که زندگی نامه قاضی هست، وی مجموعا بیست فرزند داشته که یازده پسر را شامل می شده است.

درگذشت ویرایش

سید علی قاضی در ۸ بهمن ۱۳۲۵ خورشیدی در سن ۷۷ سالگی درگذشت و در قبرستان وادی السلام نجف، نزد پدر خود، به خاک سپرده شد.[۱۶] پدرش البته در تبریز درگذشته بود.

وصیت‌نامه ویرایش

وی در وصیت‌نامه خود تأکید بر نماز، زیارت حسین بن علی و نرنجاندن مردم دارد:[۱۹]

«اما وصیتهای دیگر، عمده آن‌ها نماز است. نماز را بازاری نکنید، اول وقت به جا بیاورید با خضوع و خشوع! اگر نماز را تحفظ کردید، همه چیزتان محفوظ می‌ماند و تسبیحه صدیقه کبری سلام الله علیها و آیة الکرسی در تعقیب نماز ترک نشود؛ واجبات است و در مستحبات تعزیه داری و زیارت سیدالشهداء مسامحه ننمایید و روضه هفتگی ولو دو سه نفر باشد، اسباب گشایش امور است و اگر از اول عمر تا آخرش در خدمات آن بزرگوار از تعزیت و زیارت و غیرهما به جا بیاورید، هرگز حق آن بزرگوار ادا نمی‌شود و اگر هفتگی ممکن نشد، دهه اول محرم ترک نشود.

دیگر آنکه، اگر چه این حرفها آهن سرد کوبیدن است، ولی بنده لازم است بگویم، اطاعت والدین، حسن خلق، ملازمت صدق، موافقت ظاهر با باطن و ترک خدعه و حیله و تقدم در سلام و نیکویی کردن با هر بر و فاجر، مگر در جایی که خدا نهی کرده. اینها را که عرض کردم و امثال اینها را مواظبت نمایید! الله اللّه الله که دل هیچ‌کس را نرنجانید!

تا توانی دلی به دست‌آور دل شکستن هنر نمی‌باشد.»

منابع ویرایش

  1. مصاحبه با آقای سید محمد حسن قاضی فرزند سید علی آقا قاضی بایگانی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، کنگره بزرگداشت سید علی قاضی (ره
  2. نادر میرزا، تاریخ تبریز، ص223-224.
  3. حسینی طهرانی، سید محمدحسین. مهر تابناک. ص. ۵۵
  4. http://www.mehrnews.com/xxQYv
  5. آغا بزرگ طهرانی. نقباء البشر في القرن الرابع عشر. ج. ۴. ص. ۱۵۶۵.
  6. حسینی طهرانی، سید محمدحسین. مهر تابناک. ص. ۵۵
  7. آیت‌الله سید علی قاضی (ره
  8. حسینی طهرانی، سید محمدحسین. مهر تابناک. ص. ۵۶.
  9. دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ نویسنده: محمدی ری‌شهری، محمد جلد: 5 صفحه: 253.
  10. http://bahjat.ir/fa/content/10461
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ ۱۱٫۵ ۱۱٫۶ ۱۱٫۷ نحوه آشنایی شاگردان با آیت‌الله قاضی وبگاه آوینی
  12. «کنگره بزرگداشت علامه قاضی طباطبایی». مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب. 2012. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اكتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۲۱. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  13. https://aghigh.ir/fa/news/27307/دیدار-شیخ-عباس-قوچانی-با-امام-خمینی
  14. مهرتابان، ص ۲۶. علامه طهرانی. انتشارات علامه طباطبایی.
  15. مهرتابان، ص ۲۷. علامه طهرانی. انتشارات علامه طباطبایی.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ عطش، مؤسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس دانشجویان دانشگاه تهران، ۱۳۸۳.
  17. مرتضی صالحی. «معرفی بزرگان؛ حضرت آیت الله مرحوم علامه حاج سید علی آقا قاضی». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  18. «گفتگوی منتشر نشده با فرزند آیت الله قاضی». خبرگزاری مهر. ۱۹ بهمن ۱۳۹۴.
  19. «توصیه‌های اخلاقی آیت الله سید علی قاضی طباطبایی (ره)». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۰۴.

پیوند به بیرون ویرایش