سیر حکمت در اروپا

کتابی از محمدعلی فروغی

سیر حکمت در اروپا کتابی است از محمّدعلی فروغی که جلد اول آن در سال ۱۳۱۰ منتشر شد. جلد دوم و سوم به ترتیب در سال‌های ۱۳۱۸ و ۱۳۲۰ انتشار یافت. این کتاب نخستین اثر دقیق و منظم از فلسفه غرب در ایران است.

سیر حکمت در اروپا
نویسنده(ها)محمّدعلی فروغی
کشورایران
زبانفارسی
موضوع(ها)حکمت و فلسفه
متنسیر حکمت در اروپا در ویکی‌نبشته

در مقدمه سیر حکمت در اروپا، فروغی انگیزه‌اش از تألیف این کتاب را اینگونه توضیح می‌دهد: «ملاحظه فرمایید که در مشرق‌زمین و ممالک اسلامی از چندین قرن به این‌طرف جریان امور معارفی کاملاً مانند اوضاع اسکولاستیک اروپا بوده‌است و این حالت بیشتر ازاین‌جهت شگفت‌آور است که شرع مقدس اسلام بنیاد احکام و کلیهٔ امور را بر عقل گذاشته و تعلیمات هیچ حکیم و فیلسوفی را ضروری دین نشمرده‌است. بااین‌همه، فضلای ما هم جمود و رکورد اصحاب اسکولاستیک را داشته‌اند و نتیجه یک‌سان بوده‌است و عجیب‌تر اینکه مردم کشور ما در علم و حکمت نسبت به اروپائیان پیش‌قدم بودند و مغربیان اسکولاستیک را برچیده، وارد مراحل جدید شده، هفت شهر علم را گشتند و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.» در همین مقدمه فروغی می‌گوید که «کوشیده‌ام تا افکار اروپایی را به شیوهٔ بیان ایرانی ارائه دهم و اصطلاحاتی را که در زبان و بیان ما سابقه نداشته‌است، از نو بسازم. اگر قصوری رفته ما را معذور دارند که در این راه پیش از ما کسی قدم نگذاشته و جاده کوبیده نشده بود.»[۱]

محتویات کتاب

ویرایش

بچه که بودم فکر می‌کردم کتاب سیر حکمت در اروپا، زندگینامهٔ شخصی به نام حکمت در اروپاست!

احمدرضا احمدی[۲]

این کتاب شامل سه جلد و یک ضمیمه‌است.[۳]

  • جلد اول
    • دیباچه
    • فصل اول / حکمای پیش از سقراط
    • فصل دوم / سقراط و افلاطون و ارسطو
    • فصل سوم / متأخرین از حکمای قدیم
    • فصل چهارم / حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
    • فصل پنجم / علم و حکمت در اوایل قرون وسطی
    • فصل ششم / اسکولاستیک
    • فصل هفتم / تجدید حیات علم و ادب
    • فصل هشتم / فرنسیس بیکن
    • فصل نهم / دکارت
    • پیوست / گفتار در روش درست راه بردن عقل و طلب حقیقت در علوم (کلام دکارت)
  • جلد دوم
    • دیباچه
    • مقدمه
    • فصل اول / حکمای فرانسه در سدهٔ هفدهم
    • فصل دوم / اسپینوزا
    • فصل سوم / لایبنیتس
    • فصل چهارم / حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
    • فصل پنجم / حکمای انگلیس در سدهٔ هیجدهم
    • فصل ششم / حکمای فرانسه در سدهٔ هیجدهم
    • فصل هفتم / کانت
  • جلد سوم
    • دیباچه
    • مقدمه
    • باب نخستین / حکمای اروپا در نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم
    • باب دوم / حکمای اروپا در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم

نقد و نظر

ویرایش

فروغی فایدهٔ تألیف سیر حکمت در اروپا را دو چیز می‌داند که یکی آشنایی دانش‌اندوزان با افکار حکمای باختر است و «دیگر این‌که مفتاح و روش نگارش فلسفهٔ جدید را به زبان فارسی امروزی به دست» می‌دهد.[۴]

بازنشر

ویرایش

پس از سال‌ها این اثر با نام سیر حکمت در اروپا: به‌ ضمیمهٔ «گفتار در روش» نوشتهٔ رنه دکارت، محمدعلی فروغی، امیرجلال‌الدین اعلم (مصحح)، انتشارات نیلوفر بازنشر گردید.


پانویس

ویرایش
  1. سیر حکمت در اروپا، مقدمه.
  2. مردی که شبیه شعر خود نیست. ص. ۱۱۷.
  3. فروغی، محمدعلی (۱۳۹۳). سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار. شابک ۹۶۴ - ۴۰۱ - ۰۰۶ - X.
  4. نصری ع. رویارویی با تجدد. تهران. نشرعلم. ۱۳۸۶ ج۲. ص ۲۱