سینمای ایران
| برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
سینمای ایران عبارتی برای توصیف فیلمهای سینمایی محصول ایران است. (این اصطلاح با فیلمفارسی تفاوت دارد.)
| سینمای ایران | |
|---|---|
 | |
| تعداد سالن | 596 (1398)[۱] |
| • سرانه | ۰٫۶ به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر |
| توزیع‌کنندگان اصلی | بنیاد سینمایی فارابی سازمان توسعه سینمایی سوره مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی |
| تعداد پذیرش (۱۳۹۷)[۲] | |
| مجموع | ۲۸٬۵۳۷٬۴۱۰ |
| • سرانه | ۰٫۳۶ |
| فیلمهای ملی | ۲۸٬۵۱۴٬۹۲۱ (۹۹٫۹۲٪) |
| فروش گیشه (۱۳۹۷)[۳] | |
| مجموع | ۲۵۰٬۷۷۱٬۹۴۹٬۸۰۰ تومان |
| فیلمهای ملی | ۲۵۰٬۵۰۸٬۵۸۶٬۸۰۰ تومان (۹۹٫۹۹۹٪) |
پس از انقلاب تعدادی از کارگردانان ایرانی که از ایران خارج شدند، به ساخت فیلم در خارج از کشور مبادرت نمودند.[۴] همچنین تعدادی از فیلم‌ها که برای سینمای عامه‌پسند ایران به کار برده شد به «فیلمفارسی» مشهور شدند.
در ایران هر ساله روز ۲۱ شهریور به عنوان روز سینما گرامی داشته می‌شود.
نخستین سال‌های سینمای ایرانویرایش
ورود نخستین دوربین فیلمبرداری (دستگاه سینماتوگراف) در زمان مظفرالدین‌شاه، به سال ۱۲۷۹ هجری خورشیدی، آغازگر تاریخ سینمای ایران است. مظفرالدین شاه در یکی از سفرهایش به فرانسه از دستگاه سینماتوگراف خوشش آمد و به میرزا ابراهیم‌خان صحاف باشی دستور خریداری آن را داد. شاه که مجذوب کارناوالها و جشنواره‌های فرنگی بود دستور داد تا از کارناوال اسناند فیلم برداشته شود و این نخستین تصاویری بود که سینماتوگراف ابتیاع شده ضبط کرد.[۵]
نخستین محل پخش فیلم در سال ۱۲۸۳ توسط ابراهیم خان صحاف‌باشی در خیابان چراغ گاز افتتاح شد و در آن فیلمهای کمدی کوتاه نمایش داده شد.[۶] اما نخستین سالن عمومی سینما توسط مهدی‌خان روسی در خیابان علاءالدوله افتتاح شد. او پس از مدتی با اجاره بالاخانه‌ای در خیابان لاله‌زار، سالن سینمای خود را به آنجا برد[۷]
نخستین فیلم ناطق فارسی، فیلم دختر لر است که اردشیر ایرانی آن را در سال ۱۳۱۲ خورشیدی ساخته است.[۸]
نخستین سالن سینمای ایران را در سال ۱۲۷۹ (تنها ۵ سال پس از آنکه برادران لومیر سینما را اختراع کردند) با نام «سینما سولی» مبلغین مذهبی کاتولیک در شهر تبریز تأسیس کردند. اما این سینما به دلیل عدم دسترسی به فیلمهای روز، در سال ۱۲۹۵ خورشیدی تعطیل شد.[۹][۱۰]
تا سال ۱۳۰۹ خورشیدی، اندک سینماهای تأسیس شده به نمایش فیلمهای غربی که در مواردی زیرنویس فارسی داشتند، می‌پرداختند. تا اینکه در این سال، اوانس اوگانیانس نخستین فیلم بلند سینمایی ایران را به نام آبی و رابی ساخت.
اولین‌های سینمای ایرانویرایش
- اولین فیلمبردار ایرانی: میرزا ابراهیم خان عکاس باشی (۱۲۷۹)
- اولین سینمای ایرانی: گراند سینما (۱۳۰۵)
- اولین فیلم صامت ایرانی: آبی و رابی، اوانس اوگانیانس (۱۳۰۹)
- اولین فیلم ناطق ایرانی: دختر لر، اردشیر ایرانی (۱۳۱۲)
- اولین فیلم دوبله فارسی: دختر فراری، اسماعیل کوشان (۱۳۲۵)
- اولین کارگردان زن ایرانی: شهلا ریاحی، فیلم مرجان (۱۳۳۵)
- اولین مجله سینمایی ایرانی: ستاره سینما (۱۳۳۲)
- اولین جایزه جایزه خرس نقره‌ای از جشنواره برلین: طبیعت بی جان (۱۳۵۴)
- اولین جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن برای فیلم طعم گیلاس (۱۳۷۶)
- اولین جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز : دایره (۱۳۷۹)
- اولین جایزه خرس طلایی از جشنواره برلین: جدایی نادر از سیمین (۱۳۹۰)
- اولین جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم جدایی نادر از سیمین (۱۳۹۰)
نخستین فیلم ناطقویرایش
در سال ۱۳۱۲ خورشیدی، اردشیر ایرانی، اولین فیلم ناطق فارسی زبان را به نام دختر لر در بمبئی کشور هندوستان ساخت. استقبالی که از این فیلم شد، مقدمات ساخت چند فیلم ایرانی دیگر را فراهم کرد. تغییر جو سیاسی کشور طی سال‌های ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۷ خورشیدی و اعمال سانسور شدید و مواجهه با جنگ جهانی دوم فعالیت سینمای نوپای ایران را با رکود مواجه ساخت. هر چند نباید از نظر دور داشت که تا این دوره هنوز سینما در ایران جنبه عمومی نیافته بود و استفاده از معدود سینماهای موجود در تهران و شهرهای بزرگ، تقریباً مختص اشراف و قشرهای خاصی از جامعه بود. از طرف دیگر در بین سازندگان فیلم نیز خط فکری خاصی وجود نداشت و به جز عبدالحسین سپنتا که به دلیل ویژگی‌های فرهنگی وی عناصر ادبیات کهن ایران در ساخته‌های وی به چشم می‌خورد، در بقیه موارد فیلمهای ساخته شده عمد تاً اقتباسی ناشیانه از فیلمهای خارجی بود.
نخستین سالن سینمای عمومیویرایش
اولین سینمای عمومی در ایران را میرزا ابراهیم خان عکاس‌باشی در سال ۱۲۸۳ خورشیدی برابر با ۱۹۰۴ میلادی، افتتاح کرد.[۱۱] سپس مهدی خان روسی سالنی را در خیابان علاءالدوله و سپس در خیابان لاله‌زار افتتاح کرد. اما اولین سالن رسمی و حرفه‌ای سینمای ایران که به طور منظم فیلم پخش می‌کرد، در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به نام گراند سینما و به دست علی وکیلی در تهران ساخته شد[۱۲]. در سال ۱۳۰۸ خورشیدی نیز چند سالن سینما در تهران ساخته شد. از آن جمله سینما «ایران» در لاله‌زار، سینما «مایاک»، و سینما «سپه» که ظرفیت بیش از ۱۱۰۰ نفر را داشت.[۱۳]
نخستین فیلمبردار حرفه‌ای سینماییویرایش
خان بابا معتضدی (متولد ۱۲۷۱ خورشیدی در تبریز) در سال ۱۳۰۷ به عنوان نخستین فیلمبردار حرفه‌ای و نیز به عنوان یک سینمادار، فعالیت‌های بسیاری انجام داد. وی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی فیلمبرداری نخستین فیلم سینمایی در ایران با نام آبی و رابی به کارگردانی اوانس اوهانیانس را انجام داده است.[۱۴]
ادوار تاریخی سینمای ایرانویرایش
دهه‌های بیست و سیویرایش
در سال‌های بعد از ۱۳۲۲ فعالیت‌های فیلمسازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایه‌گذار و همچنین عمومی‌تر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت. اما متأسفانه از آنجایی که در این گسترش توجه به درآمد و سود حاصل از سرمایه‌گذاری از یک طرف و وضعیت سیاسی جامعه از بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تحدید آزادی‌ها، یعنی مهم‌ترین عنصر توسعه فرهنگی، سینمای ایران عمدتاً با محصولاتی عوام‌پسندانه و بی‌محتوا مواجه شد و این عناصر جزو سنت رایج فیلمسازی در این دوره گردید. اسماعیل کوشان، ساموئل خاچیکیان، هوشنگ کاووسی، فرخ غفاری فیلمسازان مطرح این دوره به‌شمار می‌آیند که از این میان اسماعیل کوشان در تثبیت جریان سینمای تجاری عامه‌پسند ایرانی موسوم به فیلمفارسی نقش عمده‌ای داشت.
دهه چهل و پنجاه: گنج قارون و موج نوی سینمای ایرانویرایش
با نمایش گنج قارون در سال ۱۳۴۴، سینمای فیلمفارسی اوج خود را تجربه کرد و موجی از فیلمهای «گنج قارونی» سینماهای ایران را درنوردید. این روند طی سال‌های بعد از فرط تکرار به ابتذال کامل کشیده شد و در سال ۱۳۴۸ با ظهور فیلم‌هایی مانند گاو و قیصر تغییری اساسی کرد؛ جریان تازه‌ای ایجاد شد که موج نوی سینمای ایران لقب گرفت. از سویی تاًسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۴۸ فرصت مناسبی برای شکل‌گیری سینمای فرهنگی در ایران شد. همکاری یونسکو با این کانون به عنوان توزیع‌کننده فیلمهای کودکان در ایران که با اعزام نورالدین زرین‌کلک به بلژیک عملی گردید، تأثیر مهمی بر ارتقاء سطح فرهنگی کانون گذاشت. جریان فرهنگی شکل‌گرفته از سوی سینماگران پیش‌رو همراه با ایجاد کانون پرورش فکری و همچنین کاهش استقبال عمومی از عناصر سرگرم‌کننده‌ای چون خشونت، سکس، جاهل مسلکی در بین جوانان و به خصوص تحصیل‌کردگان کشور عواملی بودند که دست در دست هم، جریان نو و سازنده‌ای را در سینمای ایران طی سال‌های ۵۰ تا ۵۷ به وجود آوردند. سهراب شهید ثالث، بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، خسرو سینایی، کامران شیردل، داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، علی حاتمی، امیر نادری ،فریدون گله، بهمن فرمان آرا، خسرو هریتاش، پرویز کیمیاوی و… از افرادی بودند که با بهانه‌های غیرتجاری نقش اساسی در این جریان داشتند و مقدماتی را فراهم نمودند تا سینمای ایران گام‌های مهمی در سال‌های بعد بردارد.
سینمای پس از انقلابویرایش
«وقتی آدم وارد کادر سینمای امروز ایران می‌شود، بغض می‌کند، همه با یک نظر دیگر به آدم نگاه می‌کنند. برای من آن گذشته‌ها بسیار شیرین است. هم خوب بود و هم زود سپری شد.»
حسن رضیانی دربارهٔ تجربه‌اش از سینمای پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران.[۱۵]
بعد از انقلاب طی سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ به دلیل نبودن ضوابط تدوین‌شده فیلمسازی، سینمای ایران تقریباً در وضعیتی نابسامان به‌سر می‌برد. پس از سال ۱۳۶۲ با تدوین ضوابط فیلمسازی که با توجه به شرایط پس از انقلاب تنظیم شده بود، عناصری چون خشونت و سکس اجباراً از سینمای ایران خارج گشتند و از سوی دیگر به دلیل مصادرهٔ بسیاری از سینماها و شرکت‌های تولید فیلم و اعمال نظارت دولتی بر آن‌ها به‌طور غیر مستقیم نقش عامل سودآوری در سینما کمرنگ‌تر شد. این عوامل همراه با تکامل کیفی فیلمسازان دهه پنجاه چون عباس کیارستمی، بهرام بیضایی، مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی تأثیر مثبتی بر روند فیلمسازی در ایران گذاشت که با توجه به محدودیت‌ها، آثار جدیدی را آفریدند و توانستند نظر برخی منتقدان جهانی را به آثارشان جلب کنند. در این دوره فیلمسازان جوانی چون ابراهیم حاتمی کیا ، محسن مخملباف ، داوود میرباقری ، جعفر پناهی، مجید مجیدی و ابوالفضل جلیلی که با تمایلات مختلف پا به عرصه فیلمسازی گذاشتند و به مرور با مطالعه و پشتکار توانستند به صورتی هنرمندانه عناصر این هنر را به کار بگیرند، نقش موًثری در این تحول ایفا نمودند.[نیازمند منبع]
همچنین برقراری منظم سالانه دست کم یک جشنواره بین‌المللی فیلم که در بهمن ماه هر سال به نام جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در کشور برگزار می‌گردد؛ نیز در ایجاد علاقه به سینما در قشر جوان کشور از یکسو و توسعه این هنر نقش مهمی ایفا نموده‌است.[۱۶]
بزرگترین پروژه سینمایی ایران را می‌توان فیلم سینمایی محمد رسول‌الله نام برد.[۱۷]
آموزش فیلم‌سازیویرایش
آموزش فیلمسازی در ایران با پیدایش رشته‌های مرتبط در دانشگاه‌های کشور پیش از انقلاب آزاد شد و پس از انقلاب با تاسیس دانشگاه‌ها و دانشکده‌های گستردهٔ هنری در نقاط مختلف کشور پیگیری شد.
از سوی دیگر، نهاد و موسسات دولتی و آزاد نیز به برگزاری کلاس‌های آموزشی متعدد پرداختند. یکی از این نهادها انجمن سینمای جوانان ایران است. این انجمن بزرگترین انجمن فیلمسازی در ایران است که به آموزش فیلمسازی ۷ ماهه و دوره‌های تک‌درس کوتاه مدت و همچنین برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه می‌پردازد.[۱۸]
نقش زنانویرایش
طی سال‌های بعد از انقلاب فیلمسازان زن مانند رخشان بنی‌اعتماد، پوران درخشنده، تهمینه میلانی، منیژه حکمت، آیدا پناهنده و سمیرا مخملباف و نرگس آبیار حضور جدی‌تر یافتند.
نهادهای صنفیویرایش
خانه سینما بزرگترین نهاد صنفی عوامل تولید فیلم سینمایی در ایران است.
فشارها به سینمای ایرانویرایش
سینمای ایران طی تاریخ صدساله خود فراز و فرودهایی داشته‌است و فیلمهای موفقی قبل و بعد از انقلاب ۵۷ داشته است. با این حال این صنعت به رغم تمامی این دشواری‌ها توانسته به وسیلهٔ سینماگران و بازیگران موفق در مجامع بین‌الملل از اقبال برخوردار شود و توفیق‌های قابل قبولی کسب کند.[۱۹]
موفقیتهای بین‌المللیویرایش
- مقاله اصلی: فهرست جایزه‌های بین المللی سینمای ایران
طی سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۴ سینمای ایران در بخش فیلم های بلند سینمایی ۲۰۲ جایزه بین المللی (فقط در بخش بازیگری) دریافت کرده است.[۲۰][۲۱] در سایر بخش ها مانند کارگردانی و تصویربرداری و همچنین فیلم های کوتاه و مستند و انیمیشن نیز جوایزی دریافت کرده است.
- از مهم‌ترین رویدادها:
- برنده خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره فیلم برلین برای فیلم طبیعت بی جان ۱۹۷۴ سهراب شهید ثالث
- برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه از جشنواره مسکو برای فیلم سفر بهرام بیضایی
- جایزه خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین برای فیلم باغ سنگی ۱۹۷۶ پرویز کیمیاوی
- جایزه بزرگ بهترین فیلم جشنواره سه قاره نانت، فرانسه، ۱۹۸۹، به فیلم آب، باد، خاک ساخته امیر نادری
- جایزه بزرگ بهترین فیلم جشنواره سه قاره نانت، فرانسه، ۱۹۸۵، به فیلم دونده ساخته امیر نادری
- برنده جایزهٔ نقرهٔ بهترین فیلم جشنواره سه قاره، فرانسه ۱۹۹۳، برای فیلم سارا داریوش مهرجویی
- جایزه پلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو، ۱۹۹۷، به فیلم آیینه ساخته جعفر پناهی
- جایزه بزرگ بهترین فیلم در جشنواره سه قاره، فرانسه، ۱۹۹۶ به فیلم یک داستان واقعی کار ابوالفضل جلیلی
- جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کن، فرانسه، ۱۹۹۵، به فیلم بادکنک سفید اثر جعفر پناهی
- برگزیده شدن بچه‌های آسمان جزء ۵ نامزد نهایی جایزه بهترین فیلم خارجی در اسکار ۱۹۹۸
- جایزه روبرتو روسلینی در جشنواره کن، فرانسه، ۱۹۹۲، به عباس کیارستمی به خاطر مجموعه آثارش. جایزه فرانسوا تروفو در جشنواره فیلم جیفونی، ۱۹۹۲، به عباس کیارستمی به خاطر مجموعه آثار
- نامزد نخل طلایی جشنواره فیلم کن برای فیلم زیر درختان زیتون ۱۹۹۴ عباس کیارستمی
- نامزد جایزهٔ اسکار بهترین فیلمبرداری برای فیلم اویتا ۱۹۹۶ داریوش خنجی
- برنده شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز برای فیلم دایره جعفر پناهی
- برنده نخل طلای جشنواره فیلم کن برای فیلم طعم گیلاس ۱۹۹۷ عباس کیارستمی
- برنده جوایز کلیسای جهانی، تقدیرنامه منتقدان بین‌المللی، بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و جایزه ویژه از بیست و یکمین جشنواره فیلم مونترال برای فیلم بچه‌های آسمان ۱۹۹۷ مجید مجیدی
- برنده جایزه طلایی از جشنواره فیلم توکیو برای فیلم مسافر جنوب ۱۹۹۷ پرویز شهبازی
- جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کن ۲۰۰۰ برای فیلم زمانی برای مستی اسب‌ها بهمن قبادی
- برنده جایزه منتقدین جشنوارهٔ فیلم لندن ۲۰۰۲ برای فیلم من ترانه ۱۵ سال دارم رسول صدرعاملی
- برنده خرس شیشه‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند ۲۰۰۵ بهمن قبادی
- برنده خرس نقری برای از جشنواره بین‌المللی فیلم برلین ۲۰۰۸ به فیلم دربارهٔ الی اصغر فرهادی
- برنده بهترین فیلم اول از جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال ۲۰۰۹ برای فیلم وقتی لیموها زرد شدند از محمدرضا وطن دوست
- برنده خرس طلایی راز جشنواره بین‌المللی فیلم برلین ۲۰۱۱ به فیلم جدایی نادر از سیمین
- برنده جایزه ویژه فیلمهای خارجی جایزه گلدن گلوب در سال ۲۰۱۱ به فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی
- دریافت جایزه اسکار ۲۰۱۲ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی
- دریافت جایزه ستلایت ۲۰۱۱ بهترین فیلم برای فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی
- دریافت جایزه سزار ۲۰۱۲ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی
- دریافت جوایز بودیل و دیوید دی دوناتلو ۲۰۱۲ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم جدایی نادر از سیمین اصغر فرهادی
- دریافت جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم سیدنی، بهترین فیلم از نگاه مردم در جشنواره فیلم ونکوور، فیلم تحسین شده حلقه منتقدان فیلم نیویورک، بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان از هیئت ملی بازبینی فیلم در سال ۲۰۱۱
- دریافت جایزه قرقاول طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا هند در سال ۲۰۱۳ برای بهترین فیلم پرویز مجید برزگر
- دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم براتیسلاوا ۲۰۱۵ توسط نوید محمدزاده برای فیلم ناهید
- دریافت جایزه نخل طلایی کن ۲۰۱۶ (بازیگر مرد) توسط شهاب حسینی برای فیلم، فروشنده،
- دریافت جایزه نخل طلایی کن ۲۰۱۶ (فیلمنامه) توسط اصغر فرهادی برای فیلمنامه، فروشنده،
- جایزه بهترین فیلم در جشنواره فیلم مونیخ به اصغر فرهادی برای فیلم، ,فروشنده، ,
- جایزه انجمن ملی نقد فیلم آمریکا به فیلم، ,فروشنده، , اصغر فرهادی
- بهترین فیلم جشنواره فیلم پارسی استرالیا به فیلم، ,فروشنده، , اصغر فرهادی
- دریافت جایزه اسکار ۲۰۱۷ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم فروشنده اصغر فرهادی
- دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد بخش مسابقه بین المللی جشنواره فیلم براتیسلاوا ۲۰۱۷ توسط نوید محمدزاده برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک ۲۰۱۷ توسط نوید محمدزاده برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت شیر نقره ای بهترین بهترین کارگردانی بخش افق های جشنواره فیلم ونیز ۲۰۱۸ توسط وحید جلیلوند برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت بهترین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فست توسط وحید جلیلوند برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت بهترین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم تسالونیکی توسط وحید جلیلوند برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت بهترین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم شیکاگو توسط وحید جلیلوند برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
- دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بخش افق های جشنواره فیلم ونیز ۲۰۱۸ توسط نوید محمدزاده برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضاء
وضعیت سینماهاویرایش
| سال | بلیت‌ها | درآمد | منبع |
|---|---|---|---|
| ۱۳۶۴ | ۷۷٫۱ | ۵۶۲٫۶ | [۲۲] |
| ۱۳۶۵ | ۷۸٫۲ | ۶۷۱٫۴ | [۲۳] |
| ۱۳۶۶ | ۸۰٫۳ | ۷۲۱٫۰ | [۲۴] |
| ۱۳۶۷ | ۷۶٫۸ | ۷۵۶٫۷ | [۲۵] |
| ۱۳۶۸ | ۸۰٫۵ | ۸۵۵٫۱ | [۲۶] |
| ۱۳۶۹ | ۸۱٫۱ | ۱۲۰۷٫۴ | [۲۷] |
| ۱۳۷۰ | ۶۶٫۶ | ۱۴۶۳٫۱ | [۲۸] |
| ۱۳۷۱ | ۵۴٫۰ | ۱۵۷۴٫۱ | [۲۹] |
| ۱۳۷۲ | ۵۴٫۸ | ۲۴۱۲٫۵ | [۳۰] |
| ۱۳۷۳ | ۵۷٫۰ | ۲۷۹۷٫۰ | [۳۱] |
| ۱۳۷۴ | ۵۲٫۵ | ۳۳۰۳٫۰ | [۳۲] |
| ۱۳۷۵ | ۴۴٫۷ | ۴۴۳۹٫۵ | [۳۳] |
| ۱۳۷۶ | ۳۹٫۸ | ۴۹۹۰٫۰ | [۳۴] |
| ۱۳۷۷ | ۳۰٫۸ | ۶۰۳۴٫۵ | [۳۵] |
| ۱۳۷۸ | ۳۳٫۸ | ۸۱۸۵٫۸ | [۳۶] |
| ۱۳۷۹ | ۳۲٫۹ | ۹۴۵۱٫۹ | [۳۷] |
| ۱۳۸۰ | ۲۱٫۶ | ۸۳۱۴٫۰ | [۳۸] |
| ۱۳۸۱ | ۱۸٫۰ | ۸۵۲۴٫۶ | [۳۹] |
| ۱۳۸۲ | ۱۳٫۲ | ۶۹۵۶٫۰ | [۴۰] |
| ۱۳۸۳ | ۱۶٫۴ | ۱۰۲۵۲٫۹ | [۴۱] |
| ۱۳۸۴ | ۱۵٫۱ | ۱۰۶۲۵٫۸ | [۴۲] |
| ۱۳۸۵ | ۱۵٫۹ | ۱۴۵۵۷٫۴ | [۴۳] |
| ۱۳۸۶ | ۱۴٫۴ | ۱۵۳۲۲٫۳ | [۴۴] |
| ۱۳۸۷ | ۱۵٫۱ | ۲۰۱۹۱٫۲ | [۴۵] |
| ۱۳۸۸ | ۱۸٫۱ | ۳۰۳۴۸٫۴ | [۴۶] |
| ۱۳۸۹ | ۱۰٫۹ | ۲۴۶۴۲٫۷ | [۴۷] |
| ۱۳۹۰ | ۱۴٫۵ | ۳۴۹۴۵٫۱ | [۴۸] |
| ۱۳۹۱ | ۱۰٫۶ | ۳۲۷۱۷٫۰ | [۴۹] |
| ۱۳۹۲ | ۹٫۶ | ۴۱۹۲۷٫۷ | [۵۰] |
| ۱۳۹۳ | ۱۲٫۶ | ۵۵۲۸۴٫۰ | [۵۱] |
| ۱۳۹۴ | ۱۳٫۳ | ۷۲۷۷۳٫۸ | [۵۲] |
| ۱۳۹۵ | ۲۵٫۸ | ۱۶۹۲۷۸٫۰ | [۵۳] |
| ۱۳۹۶ | ۲۲٫۸ | ۱۸۰۵۱۴٫۵ | [۵۴] |
| ۱۳۹۷ | ۲۸٫۵ | ۲۵۰۷۷۲٫۰ | [۵۵] |
در سال ۱۳۹۲در ایران ۲۴۷ سالن سینما وجود داشته است که در ۶۰ شهر ایران پراکنده بوده‌اند و در مقابل، ۱۰۸۱ نقطه شهری ایران فاقد سالن سینما بوده‌اند. شهر تهران و استان تهران بیشترین تعداد سینماهای کشور را دارند و این در حالی است که دو استان خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد فاقد سالن سینما هستند. در سال ۱۳۹۱ حدود ۸٫۵ میلیون نفر از سینماهای ایران بازدید کرده‌اند که به این ترتیب مشخص می‌شود که هر ایرانی هر ۹ سال یکبار به سینما می‌رود.[۵۶] در سال ۱۳۹۷ تعداد سینماهای ایران به ۵۵۰ سالن افزایش یافته است.[۵۷]
پرفروش‌ترین فیلم‌هاویرایش
فیلم مطرب ساخته ی مصطفی کیایی با فروش ۴۰ میلیاردی در سال۱۳۹۸ پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است.
انیمیشن فیلشاه در اکران نوروزی ۹۷ موفق شد پس از ۷ هفته نمایش، رکورد فروش تاریخ انیمیشن ایران را بشکند و به «پرفروش‌ترین انیمیشن سینمای ایران» تبدیل شود. «فیلشاه» در مجموع فروش به بیش از ۸ میلیاردی در گیشه سینماها رسید.[۵۸]
«بهترین» فیلم‌هاویرایش
رأی‌گیری‌های گوناگون برای گزینش برترین فیلمهای ایرانی نتیجه‌های گوناگونی داشته است.
مجلّهٔ فیلمویرایش
سال ۱۳۸۸[۵۹]
- گوزنها
- باشو غریبه کوچک
- سوته‌دلان
- درباره الی
- هامون
- تنگنا و گاو
- ناخدا خورشید
- ناصرالدین‌شاه آکتور سینما
- آرامش در حضور دیگران و کندو
سال ۱۳۹۸[۶۰]
- گوزنها
- ناخدا خورشید
- باشو غریبه کوچک
- درباره الی
- هامون
- جدایی نادر از سیمین
- سوته‌دلان
- گاو و اجاره‌نشین‌ها
- کندو
فارن پالیسیویرایش
از نگاه مجله فارن پالیسی در سال ۲۰۰۹[۶۱]
اسکرین اینترنشنالویرایش
از نگاه نشریه اسکرین اینترنشنال در سال ۲۰۱۱[۶۲]
- باران
- روسری آبی
- متولد ماه مهر
- نیمه پنهان
- بوی کافور، عطر یاس
- سفر قندهار
- آینه
- عینک دودی
- زمانی برای مستی اسب‌ها
- باد ما را خواهد برد
اگزمینرویرایش
از نگاه نشریه واشینگتن اگزمینر در سال ۲۰۰۹[۶۳]
بی بوکویرایش
از نگاه وب گاه بی بوک در سال ۲۰۱۱[۶۴]
- کلوزآپ
- درباره الی
- بچه‌های آسمان
- باد ما را خواهد برد
- طعم گیلاس
- جدایی نادر از سیمین
- بادکنک سفید
- پرسپولیس
- سلام سینما
بی بی سی فارسیویرایش
از نگاه تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در سال 2019 (فیلم های بعد از انقلاب)[۶۵]
جستارهای وابستهویرایش
- فهرست فیلمهای ایرانی
- فهرست سریال های ایرانی
- فهرست جایزه‌های بین المللی سینمای ایران
- فهرست جایزه‌های بین المللی هنری ایران
- فهرست جشنواره‌های سینمایی ایران
- فهرست فیلمهای ارسالی ایران برای جایزه اسکار
- سینمای ایران در جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال
- سینمای ایران در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین
- جشنواره فیلم ایرانی موزه هنرهای زیبای هیوستون
- فهرست جایزه‌های عباس کیارستمی
- فهرست سینماهای تهران
- پویانمایی در ایران
- موج نو سینمای ایران
- فیلم سه‌بعدی
- سینمای ایران: از مشروطیت تا سپنتا
- سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران
- سینمای افغانستان
- سینمای تاجیکستان
- تئاتر در ایران
- فهرست تئاترهای ایرانی
- فهرست جایزه‌های بین المللی تئاتر ایران
پانویسویرایش
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۷، ۸.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۷، ۸–۱۹.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۷، ۸–۱۹.
- ↑ «تاریخ سینما در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۵.
- ↑ تاریخ سینمای ایران. مسعود مهرابی ص 15.
- ↑ تاریخ سینمای ایران .مسعود مهرابی ص 16.
- ↑ تاریخ سینمای ایران. مسعود مهرابی ص 17.
- ↑ http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109110003
- ↑ «گاهشمار سینمای ایران». وبگاه موزه سینمای ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۲.
- ↑ «تبریز شهر اولین‌هاست». خبرگزاری فارس. ۸ فروردین ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۱.
- ↑ تصاویری از اجساد سینماهای تهران در هیاهوی زندگی پایتخت، دویچه وله فارسی
- ↑ تاریخ سینمای ایران/مسعود مهرابی ص 19.
- ↑ «تنها گورستان سینمای دنیا کجاست؟». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۹-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۴.
- ↑ تبیان، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی. «امروز در تاریخ (29 اردیبهشت)». article.tebyan.net (به Persian). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۴.
- ↑ حسن رضیانی، بازیگر نقش «عین‌الله باقرزاده» درگذشت، رادیو زمانه
- ↑ «دوگانه تصویر زن در سینمای ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۲.
- ↑ «بزرگترین پروژه سینمایی کشور اکران شد». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۵ شهریور ۱۳۹۴.
- ↑ همشهری. «آشنایی با انجمن سینمای جوانان ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «دفاع سینماگران از فاطمه معتمد آریا در برابر تهاجم تندروها».
- ↑ https://www.isna.ir/news/94110704621/بازیگران-رکورددار-جوایز-بین-المللی-سینمای-ایران
- ↑ https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3206478-جوایز-جهانی-سینمای-ایران-گذشته
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۴، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۵، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۶، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۷، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۸، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۶۹، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۰، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۱، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۲، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۳، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۴، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۵، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۶، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۷، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۸، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۷۹، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۰، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۱، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۲، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۳، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۴، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۵، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۶، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۷، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۸، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۸۹، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۰، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۱، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۲، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۳، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۴، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۵، ۲.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۶، ۹.
- ↑ فتحی و خاموشی، سالنامه آماری سال ۱۳۹۷، ۸.
- ↑ [هhttp://www.tabnak.ir/fa/news/317561/هر-ایرانی-چند-سال-یکبار-سینما-می‌رود «هر ایرانی چند سال یکبار به سینما می‌رود؟»] مقدار
|نشانی=را بررسی کنید (کمک). تابناک. ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲. - ↑ . عصرایران. ۶ اسفند ۱۳۹۶ https://www.asriran.com/fa/news/595143/نگاهی-اجمالی-و-مقایسه-آماری-سینمای-ایران-و-جهان-امروز. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۶. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ https://www.yjc.ir/fa/news/6565534
- ↑ https://www.film-magazine.com/archives/articles.asp?id=74
- ↑ جعفری‌نژاد، «بهترین فیلمهای زندگی ما»، ۶۶.
- ↑ Search Results The Top 10 Iranian Movies to Netflix This Weekend
- ↑ بهترین فیلمهای ایرانی از نگاه یک نشریه غیر ایرانی
- ↑ فیلمهای برتر سینمای ایران از نگاه نشریه اگزماینر
- ↑ Get to Know Persian Culture: Iranian Movies to Watch Right Now
- ↑ «فیلم های برگزیده بعد از انقلاب در نظرسنجی تماشا». بی بی سی فارسی. ۲۸ ژانویه ۲۰۱۹.
منابعویرایش
- سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری | تاریخچه سینمای ایران
- جعفری‌نژاد، شهرام (۱۳۹۸). «بهترین فیلمهای زندگی ما: نتیجهٔ نهایی». فیلم (۵۵۸).
- فراستی، مسعود (آبان ۱۳۸۱). «بهترین فیلمهای عمر ما: بهترین فیلم‌ها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما. تهران: سوره مهر (۳۳): ۷۲–۸۷ – به واسطهٔ نورمگز.
- سالنامه‌های آماری
- باقریان، امیرحسین (اردیبهشت ۱۳۹۶). سیمای سینمای ایران: نگاهی از دریچه آمار به سینما در سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (مهر ۱۳۹۶). سیمای سینمای ایران: نگاهی از دریچه آمار به سینما در سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (فروردین ۱۳۹۷). سیمای سینمای ایران: نگاهی از دریچه آمار به سینما در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۴ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۵ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۶ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۷ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۸ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۶۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۰ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۱ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۵). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۲ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (بهار ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۳ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (بهار ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۴ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (بهار ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۵ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۶ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۷ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۸ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۷۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۰ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۱ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۲ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۳ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۴ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۵ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۶ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۷ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۸ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۸۹ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۰ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (زمستان ۱۳۹۶). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۱ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۷). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۲ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۷). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۳ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (تابستان ۱۳۹۷). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۴ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (پاییز ۱۳۹۷). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۵ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (بهار ۱۳۹۷). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۶ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
- فتحی، زهره؛ خاموشی، پانته‌آ (بهار ۱۳۹۸). سالنامه آماری سینمای ایران سال ۱۳۹۷ (PDF). سازمان سینمایی کشور.
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سینمای ایران موجود است. |
| مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سینمای ایران در ویکی‌گفتاورد موجود است. |