باز کردن منو اصلی
ویکی‌پدیا

شاخص توسعه انسانی

نقشه جهان نشان دهنده شاخص توسعه انسانی (بر پایه اطلاعات سال ۲۰۱۷ که در 14 سپتامبر ۲۰۱۸ منتشر شده‌است).
  ۰٫۹۰۰ به بالا
  ۰٫۸۵۰–۰٫۸۹۹
  ۰٫۸۰۰–۰٫۸۴۹
  ۰٫۷۵۰–۰٫۷۹۹
  ۰٫۷۰۰–۰٫۷۴۹
  ۰٫۶۵۰–۰٫۶۹۹
  ۰٫۶۰۰–۰٫۶۴۹
  ۰٫۵۵۰–۰٫۵۹۹
  ۰٫۵۰۰–۰٫۵۴۹
  ۰٫۴۵۰–۰٫۴۹۹
  ۰٫۴۰۰–۰٫۴۴۹
  ۰٫۳۵۰–۰٫۳۹۹ به پایین
   داده‌ای در دسترس نیست

شاخص توسعهٔ انسانی ((نام علمی: Human Development Index (HDI)))، شاخصی ترکیبی است برای سنجیدن موفقیت در هر کشور، در سه معیار پایه از توسعهٔ انسانی:

  • زندگی طولانی و سالم،
  • دسترسی به دانش و معرفت
  • و سطح زندگی مناسب. [۱](اشتغال و بیکاری)

آمارهای بانک جهانیویرایش

شاخص توسعهٔ انسانی که توسط برنامه توسعه و پیشرفت سازمان ملل UNDP ارائه می‌شود، ارائه‌دهندهٔ جدیدترین اطلاعات مربوط به توسعهٔ جهانی است و شامل برآوردهای ملی، منطقه‌ای و جهانی می‌باشد. این آمارها، که ۲۱۵ اقتصاد جهان را دربرمی‌گیرد، به‌صورت آمارهای سالیانه منتشر می‌شود. این مرجع آماریِ جهانی، آمارهای بیش از ۸۰۰ شاخص جهانی را مورد بررسی قرار می‌دهد. هرساله در ماه آوریل، بانک جهانی اقدام به انتشار HDI می‌کند و بانک اطلاعاتیِ قرارگرفته بر روی وبگاه بانک جهانی درخصوص شاخص‌های توسعهٔ جهانی، چهار بار در سال و در ماه‌های آوریل، ژوئیه، سپتامبر و دسامبر به‌روز می‌شود.

شاخص‌های توسعهٔ انسانیِ سال ۲۰۱۱ (HDI 2011)، که توسط بانک جهانی ارائه شده‌است، پانزدهمین گزارش از این نوع است که از سال ۱۹۹۶ در بانک جهانی آغاز شده‌است. هدف از ارائهٔ این گزارش‌ها نیز در اختیار قرار دادن آمارهای بین‌المللیِ قابل مقایسه و با کیفیت بالا در حوزهٔ توسعه و کیفیت زندگی افراد وتحول كارآمد در سراسر جهان است. این گزارش‌ها به‌صورت کتاب انتشار می‌یابد و درعین‌حال در وبگاه بانک جهانی (http://data.worldbank.org) می‌توان به‌صورت نسخه‌های متناسب با تلفن همراه، جستجوی داده‌ها یا سایر حالت‌ها از داده‌های این گزارش استفاده برد.

مفهوم شاخص توسعهٔ انسانیویرایش

از سال ۱۹۹۰، هر ساله گزارشی با نام گزارش توسعه انسانی توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد منتشر می‌شود و در آن کشورها در شاخص‌های مختلفی مانند شاخص‌های آموزشی، بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی، سیاسی و… مورد مقایسه قرار می‌گیرند.[۱]

در گزارش توسعه انسانی، کشورها را بر اساس میزان شاخص توسعهٔ انسانی به گروه‌های کشورهای با توسعهٔ انسانی بسیار زیاد، کشورهای با توسعه انسانی زیاد، کشورهای با توسعهٔ انسانی متوسط و کشورهای با توسعهٔ انسانیِ کم (پایین) تقسیم می‌کنند. در گزارش سال ۲۰۱۰، سوئد در گروه کشورهای با توسعهٔ انسانی زیاد (بالا) قرار گرفته‌است.[۲]

روش محاسبهٔ شاخص توسعهٔ انسانیویرایش

 
معیارها و شاخص‌های تشکیل‌دهندهٔ HDI

در شکل روش دقیق محاسبهٔ HDI (سال ۲۰۱۰) آورده شده‌است.

 
روش محاسبهٔ HDI (سال ۲۰۱۰)[۳]

ارزش عددیِ شاخص توسعهٔ انسانی بین صفر تا یک است. ارزش شاخص توسعهٔ انسانی نشان می‌دهد که هر کشوری چه مقدار از مسیر خود را برای رسیدن به بالاترین ارزش ممکن یعنی یک، طی کرده‌است و همچنین امکان مقایسه بین کشورها را فراهم می‌کند.

شاخص توسعهٔ انسانی (HDI) چکیدهٔ اندازه‌گیری‌های توسعهٔ انسانی است. این شاخص میانگین موفقیت‌های بدست آمده در یک کشور در سه بعد اصلی توسعهٔ انسانی یعنی زندگی طولانی و سالم، دستیابی به دانش و استانداردهای زندگی آبرومندانه را اندازه می‌گیرد. شاخص توسعهٔ انسانی میانگین توسعهٔ هندسی شاخص‌های نرمالی است که موفقیت‌های هر بُعد را اندازه می‌گیرند. برای محاسبهٔ HDI دو مرحله لازم است:

گام اول: تعیین شاخص‌های ابعاد: برای تبدیل نشانگرها به شاخص‌های بین صفر و یک از مقادیر حداقل و حداکثر استفاده می‌شود. حداکثرها بیشترین مقادیری هستند که در دورهٔ زمانی (مثلاً ۲۰۱۱–۱۹۸۰) مشاهده شده‌اند. مقادیر حداقل برای امید به زندگی ۲۰ سال، برای متغیرهای تحصیل، صفر سال، و برای درآمد سرانهٔ ناخالص ملی(GNI) صد دلار درنظر گرفته شده‌اند.

گام دوم: شاخص توسعهٔ انسانی میانگین هندسی شاخص‌های سه بُعد است.

روش محاسبهٔ شاخص توسعهٔ انسانی در سال ۲۰۱۰ تغییر کرد. به همین دلیل، نمی‌توان شاخص توسعهٔ انسانیِ محاسبه‌شده در سال‌های ۲۰۰۹ و پیشتر را با نتایج سال ۲۰۱۰ مقایسه کرد. به این دلیل و برای مقایسهٔ کشورها و پیشرفت آن‌ها درطول سال‌ها، برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد در گزارش سال ۲۰۱۰ خود و براساس روش جدید محاسبهٔ HDI، مقدار شاخص توسعهٔ انسانی را در سال‌های ۱۹۸۰، ۱۹۸۵، ۱۹۹۰، ۱۹۹۵، ۲۰۰۰، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷، ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ علاوه بر ۲۰۱۰ برای کشورهایی که آمارهای موردنیاز را داشته‌بودند محاسبه کرده‌است. البته به‌دلیل نبودن آمارهای لازم در بسیاری از کشورها قبل از سال ۲۰۰۵، رتبهٔ کشورها در سال ۲۰۰۰ و قبل‌تر منتشر نشده‌است. </"ref name= "HDR 2010>

اثرات جنگ بر روی کشورهای همسایه و بازتاب آن در HDIویرایش

کشورهایی که در مناطق بحران‌زده قرار دارند، حتی اگر خود دچار بحران نباشند، به‌دلیل نگرانی از سرایت ناامنی و بی‌ثباتی به داخل خاک خود، ناگزیر از پرداخت هزینه‌هایی برای حفظ آمادگی نظامی خود می‌شوند و از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری خارجی در چنین کشورهایی کاهش می‌یابد و شبکه‌های دادوستد کالا با مشکل مواجه می‌شوند. این رخدادها دارای تأثیرات مستقیم در شاخص توسعهٔ انسانی هستند.[۴]

شاخص توسعه انسانی 2017ویرایش

  • ▲ = افزایش.
  •   = steady.
  • ▼ = کاهش.

Inequality-adjusted HDI (گزارش ۲۰۱۸)ویرایش

  1.   ایسلند 0.878
  2.   ژاپن 0.876
  3.   نروژ 0.876
  4.   سوئیس 0.871
  5.   فنلاند 0.868
  6.   سوئد 0.864
  7.   آلمان 0.861
  8.   استرالیا 0.861
  9.   دانمارک 0.860
  10.   هلند 0.857
  11.   جمهوری ایرلند 0.854
  12.   کانادا 0.852
  13.   نیوزیلند 0.846
  14.   اسلوونی 0.846
  15.   جمهوری چک 0.840
  16.   بلژیک 0.836
  17.   بریتانیا 0.835
  18.   اتریش 0.835
  19.   سنگاپور 0.816
  20.   لوکزامبورگ 0.811
  21.   هنگ کنگ 0.809
  22.   فرانسه 0.808
  23.   مالت 0.805
  24.   اسلواکی 0.797
  25.   ایالات متحده آمریکا 0.797
  26.   استونی 0.794
  27.   اسرائیل 0.787
  28.   لهستان 0.787
  29.   کره جنوبی 0.773
  30.   مجارستان 0.773
  31.   ایتالیا 0.771
  32.   قبرس 0.769
  33.   لتونی 0.759
  34.   لیتوانی 0.757
  35.   کرواسی 0.756
  36.   بلاروس 0.755
  37.   اسپانیا 0.754
  38.   یونان 0.753
  39.   مونته‌نگرو 0.741
  40.   روسیه 0.738
  41.   قزاقستان 0.737
  42.   پرتغال 0.732
  43.   رومانی 0.717
  44.   بلغارستان 0.710
  45.   شیلی 0.710
  46.   آرژانتین 0.707
  47.   ایران 0.707
  48.   آلبانی 0.706
  49.   اوکراین 0.701
  50.   اروگوئه 0.689
  51.   موریس 0.683
  52.   گرجستان 0.682
  53.   جمهوری آذربایجان 0.681
  54.   ارمنستان 0.680
  55.   باربادوس 0.669


جستارهای وابستهویرایش

منابعویرایش

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ [۱]، HDR 1990
  2. ↑ [۲]، HDR 2010
  3. ↑ «گزارش سال ۲۰۱۰ HDR».
  4. ↑ [۳]، خلاصهٔ گزارش شاخص توسعهٔ انسانی سال ۲۰۱۳
  • ویکی‌پدیای انگلیسی
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=شاخص_توسعه_انسانی&oldid=27274894»