شاهزاده یک واژهٔ پارسی به معنای فرزند شاه است. این واژه از نظر جنسیتی خنثی تلقی می‌شود و می‌تواند هم برای فرزندان پسر و هم فرزندان دختر شاهان به‌کار برود. در زبان پارسی به شاهزادگان پسر شاهپور و به شاهزادگان دختر شاهدخت می‌گویند. در نظام‌های سلطنتی یک شاهزاده (معمولاً پسر ارشد) می‌تواند به عنوان ولیعهد یا وارث بلافصل تعیین شود و پس از حاکم پیشین به پادشاهی برسد.

واژه‌شناسی

ویرایش

واژهٔ شاهزاده مرکب از دو واژهٔ شاه+زاده به معنای «کسی که از شاه زاده شده باشد» یا «کسی که فرزند شاه» می‌باشد. این واژه همچنین «از نژاد شاه»، «از نسل شاه» و «مَلِک‌زاده» معنی می‌شود و گاه ممکن است در زبان فارسی با ولیعهد مترادف در نظر گرفته شود. واژهٔ شاهزاده در ادبیات فارسی بسیار به‌کار رفته است. مانند:[۱]

چنین شهریار و چنین شاهزادهکه دید و که دادست هرگز نشانی
— فرخی
چشم همه دوستان گشادهاز دولت شاه و شاهزاده
— نظامی
فکند آن تن شاهزاده به خاکبه چنگال کرد آن کمرگاه چاک
— فردوسی

در امپراتوری عثمانی

ویرایش

واژهٔ پارسی شاهزاده به صورت شِهزاده (به ترکی استانبولی: Şehzade) تبدیل به عنوان رسمی پسران سلاطین عثمانی شد. این عنوان در میان سلاطین دهلی و گورکانیان هند نیز وجود داشت. همهٔ آنها اگرچه منشأ هندی یا ترکی داشتند، اما به شدت متأثر از زبان و فرهنگ پارسی بودند. تا پیش از سلطنت محمد دوم، پسران سلاطین عثمانی از عنوان چلبی استفاده می‌کردند.

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. «شاهزاده». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. ۲۰ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۰-۱۵.

پیوند به بیرون

ویرایش