شاهزاده

شاهزاده یک واژهٔ پارسی به معنای فرزند شاه است. این واژه از نظر جنسیتی خنثی تلقی می‌شود و می‌تواند هم برای فرزندان پسر و هم فرزندان دختر شاهان به‌کار برود. در زبان پارسی به شاهزادگان پسر شاهپور و به شاهزادگان دختر شاهدخت می‌گویند. در نظام‌های سلطنتی یک شاهزاده (معمولاً پسر ارشد) می‌تواند به عنوان ولیعهد یا وارث بلافصل تعیین شود و پس از حاکم پیشین به پادشاهی برسد.

واژه‌شناسی

واژهٔ شاهزاده مرکب از دو واژهٔ شاه+زاده به معنای «کسی که از شاه زاده شده باشد» یا «کسی که فرزند شاه» می‌باشد. این واژه همچنین «از نژاد شاه»، «از نسل شاه» و «مَلِک‌زاده» معنی می‌شود و گاه ممکن است در زبان فارسی با ولیعهد مترادف در نظر گرفته شود. واژهٔ شاهزاده در ادبیات فارسی بسیار به‌کار رفته است. مانند:

چنین شهریار و چنین شاهزاده		که دید و که دادست هرگز نشانی
— فرخی

چشم همه دوستان گشاده		از دولت شاه و شاهزاده
— نظامی

فکند آن تن شاهزاده به خاک		به چنگال کرد آن کمرگاه چاک
— فردوسی

در امپراتوری عثمانی

مقالهٔ اصلی: شهزاده

واژهٔ پارسی شاهزاده به صورت شِهزاده (به ترکی استانبولی: Şehzade) تبدیل به عنوان رسمی پسران سلاطین عثمانی شد. این عنوان در میان سلاطین دهلی و گورکانیان هند نیز وجود داشت. همهٔ آنها اگرچه منشأ هندی یا ترکی داشتند، اما به شدت متأثر از زبان و فرهنگ پارسی بودند. تا پیش از سلطنت محمد دوم، پسران سلاطین عثمانی از عنوان چلبی استفاده می‌کردند.

جستارهای وابسته

• شاهپور
• شاهدخت
• شهبانو