شبرغان
شِبِرغان (شاپورگان[۳]) که با تسلط اعراب به نام فعلی تغییر یافت در شمال افغانستان و مرکز ولایت جوزجان افغانستان گوزگان است. این شهر در کرانهٔ رود سفیدرود قرار دارد. از این شهر به عنوان مرکز قوم اوزبیک در افغانستان یاد می‌شود.
شبرغان
شاپورگان | |
|---|---|
  شبرغان روی نقشه افغانستان | |
| مختصات: ۳۶°۳۹′۵۴″ شمالی ۶۵°۴۵′۰۷٫۲″ شرقی / ۳۶٫۶۶۵۰۰°شمالی ۶۵٫۷۵۲۰۰۰°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| ولایت | ولایت جوزجان |
| مؤسس | شاپور اول ساسانی |
| مدیریت | |
| • نوع | شهرداری |
| • شهردار | انجنیر محمد حسین صالح |
| بلندی | ۲۵۰ متر (۸۲۰ پا) |
| جمعیت (۲۰۰۶) | |
| • شهر | ۱۴۸٬۳۲۹ |
| • شهری | ۱۷۵٬۵۹۹[۱] |
| [۲] | |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) |
| کد پستی | ۱۹۰۱, ۱۹۰۲, ۱۹۰۳ |
| تسلط | طالبان |
| وبگاه | |
پیشینه ویرایش
آثار باستانی مربوط به باخترستان در طلاتپه شبرغان نشان از دیرینگی تاریخی این محل دارد. نام این شهر را دگرگون‌شدهٔ شاپورگان دانسته‌اند و بنیادگذار آن را شاپور یکم ساسانی می‌دانند.
شبرغان محل استقرار ژنرال رشید دوستم، جنگ‌سالار ازبک افغانستان بود.
طلاتپه ویرایش
گنجینهٔ طلای باختری در طلاتپه در سال‌های ۷۹–۱۹۷۸ میلادی، یک تیم از باستان‌شناسان شوروی سابق به سرپرستی ویکتور ساریانیدی شش گور سکائی را در طلاتپه در نزدیکی شهر شِبِرغان، در غرب بلخ، در آستانهٔ حملهٔ شوروی به افغانستان کشف کردند.
کمتر از نیم کیلومتر از شهر مستحکم شدهٔ باستانی یمشی‌تپه، این تیم شش گور دست‌نخورده را پیدا کردند که بقایای پنج زن و یک مرد را در خود جای داده بود، و پیشینهٔ آن به سدهٔ نخست میلادی می‌رسید. در پنج تا از این گورها ۲۰٫۰۰۰ پارچهٔ طلا و ابزار دیگر - جواهرات، کمربندها، سرپوش (کلاه)، اسلحهٔ سنتی و هزاران اشیای شخصی دیگر جای گرفته‌بودند. این اشیاء که کاملاً سالم و دست‌نخورده باقی‌مانده بودند و به ترتیب دقیقی که بازماندگان و فامیل این مُردگان قرار داده بودند، و از پنج گور در طلاتپه بیرون کشیده شده بودند به باستان‌شناسان این امکان را داد تا پوشاک و جواهرات این رفتگان در جزئیات دقیق آن بازسازی کنند. (نگارهٔ زیر را ببینید)
تاریخ‌گذاری این گورها با مطالعهٔ سکه‌هایی که در دستان و جیب‌های این مردگان قرار داده شده بودند امکان‌پذیر بود. یک نمونه که اخیراً تاریخ‌گذاری شده سکهٔ زرینی متعلق به تیبریوس (Tiberius) امپراتور رومی است که در شهر لوگدونوم در گال (Lugdunum in Gaul؛ در کشور امروزی فرانسه) بین سال‌های ۱۶ و ۲۱ میلادی ضرب شده‌بود. با نظر داشت سالیانی که این سکه می‌بایستی از گال به شمال افغانستان در دوران باستان پیموده باشد، می‌نماید که پیشینهٔ گورهای طلاتپه می‌بایستی متعلق به رُبع دوم از سدهٔ نخست میلادی باشد.
 |
 |
 |
 |
 |
اقتصاد ویرایش
ابن حوقل در توصیف شهر شبورقان، از جمله شهرهای گوزگان، می‌گوید که میوه‌هایش به جاهای دیگر برده می‌شود. وی می‌افزاید که این ولایت ناحیه‌ای فراخ نعمت با کالاهای تجارتی از جمله پوست دباغی شده‌است که آن را به خراسان و ماوراءالنهر می‌برند (ص ۱۷۷).
در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی ذخیره عظیم گاز طبیعی در شبرغان کشف شد. صادرات این گاز در سال ۱۹۶۷ از طریق جمهوری ازبکستان آغاز شد.[۵]میدان نفتی زُمراد سای نیز در نزدیکی شبرغان قرار دارد.[۶]
مردم‌شناسی ویرایش
این شهر مهم‌ترین و تنها شهر دارای اکثریت ازبک در سراسر افغانستان است. اگر چه بیشتر مردم این شهر ازبک‌ها هستند ولی تعداد بسیاری از ترکمن‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و عرب‌ها در این ولایت ساکن هستند. عرب‌های این شهر نیز فارسی‌زبان هستند.
رسانه‌های عمومی ویرایش
این شهر دارای یک شبکه تلویزیونی به نام آینه است که در ولایت جوزجان و ولایت‌های هم‌جوار قابل دریافت است.[۷] این شبکه تلویزیونی که از ژانویه ۲۰۰۴ آغاز به‌کار کرده‌است و بیشتر به زبان‌های ازبکی و ترکمنی برنامه پخش می‌کند. این شبکه از جانب عبدالرشید دوستم حمایت شده و متخصصان ترکیه در راه‌اندازی آن کمک کرده‌اند.[۸]
پی‌نوشت‌ها ویرایش
- ↑ "The State of Afghan Cities report2015". Archived from the original on 2015-10-31.
- ↑ "Jawzjan" (PDF). Archived from the original (PDF) on 3 July 2009. Retrieved 3 December 2009.
- ↑ «شبرقان». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۱۷.
- ↑ AFGHANISTAN Hidden Hiebert, F. , Cambon, P. , 'Teasures from the National Museum, Kabul', 2008
- ↑ آورین تاژ آفرین[پیوند مرده]
- ↑ «اتاق بازرگانی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۷ فوریه ۲۰۰۸.
- ↑ امواج جدید در فضا
- ↑ آفتاب[پیوند مرده]