محرک اولیه اقتصاد کلان شهرستان جم احداث شرکت پالایش گاز فجر جم می‌باشد که در سال ۱۳۶۹ به بهره‌برداری رسید و به عنوان بزرگترین پالایشگاه گاز خاورمیانه نقش مهمی در سبد انرژی کشور ایفا نمود. وجود منابع کاریِ فراوان در این منطقه مانند شرکت‌های تابعه وزارت نفت و چندین شهرک مسکونی شامل شهرک توحید، تندگویان و پردیس، جم را به یک شهرستان مهاجرپذیر تبدیل کرده‌است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های گوناگون به این منطقه است. شهرستان جم در سالهای اخیر پیشرفت چشمگیر اقتصادی داشته‌است.
ویژگی‌های جغرافیایی
این منطقه با قرارگیری در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح دریا و در نزدیکی خلیج فارس، آب و هوای گرم که دمای مناسب جهت پرورش گیاهان و درختان مناطق گرمسیری مانند نخل و مرکبات و… فراهم آورده‌است. اختلاف دمای هوا با کنار ساحل خلیج فارس که در برخی از روزهای سال تا ۱۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و همچنین رطوبت ملایم آن، این منطقه را به یکی از خوش آب و هواترین مناطق جنوب ایران تبدیل نموده‌است.
جم از مناطق کوهستانی و خوش آب وهوای استان بوشهر است. بخش ریز که از توابع این شهرستان است دارای هوایی خوب و طبیعت و باغها و مزارع دیدنی است.[۲]
توابع
این شهرستان دارای دو بخش جم و بخش ریز، سه شهر: جم و ریز و انارستان، پنج دهستان: (جم- کوری حیاتی - انارستان - تشان - ریز) می‌باشد.
همچنین مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین روستای بزرگ (محله) شکل گرفته‌است که عبارت‌اند از: ولایت - خواجه احمدی - قلعه کهنه و مالچه.
از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌است. هم‌اکنون با توجه به سکونت خانواده‌های کارکنان بخش‌های مختلف صنعتی شاغل در عسلویه، جمعیت این شهر به شکل چشم‌گیری در حال افزایش است.
روستای بهرباغ با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰۰ نفر بزرگترین روستای شهرستان و از بزرگترین روستاهای استان می باشد.
تقسیمات کشوری
شهرستان جم شامل ۲بخش، ۵دهستان و ۴شهر به شرح زیر است:
مردم شهر تقریبا همه از اقوام ایرانی از فارس زبان ، و بختیاری زبان و ... در شهرستان جم وجود دارد
در شهر جم، گویشی به نام گویش جمی وجود دارد که در ادامه زبان پهلوی در مناطق جنوبی رایج شده است. در این گویش خاص، اصطلاحات کشاورزی و دامپروری بسیار متفاوت از فارسی معیار است به گونه‌ای که می‌توان گفت یکی از روان‌ترین و اصیل‌ترین لهجه‌های زبان فارسی، در این شهر شنیده می‌شود. از ویژگی‌های منحصر به فرد این گویش آن است که کلمات را بدون تبدیل (الف) به (و) در روزمره به کار می‌گیرند، مانند: خانه‌مان، کارمان، خودشان و[۴][۵][۶][۷][۸]
مذهب
با وجود اینکه جم در ناحیه‌ای میان شهرستان‌های سنی‌نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شده‌است ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند با این همه در میان شهرک‌نشینان جمعیت چندی از اقلیت‌های زرتشتی، مسیحی و یهودی و نیز اهل سنت زندگی می‌کنند. در سالهای نه چندان دوری نیز یهودیان بسیاری در جم زندگی می‌کرده‌اند که چندین سال پیش به طور گروهی به اسرائیل مهاجرت کردند.
اشخاص برجسته
فاضل جمی: از آثار وی کتاب منشات فاضل می‌باشد. آرامگاه وی در مسجد حاج شیخ شهر جم است.
محمد علی خان پریشان: خان جم در دوره ناصرالدین شاه قاجار، ساخت حمام و حسینیه شاه نشین اولین حسینیه جم
کوه پردیس (پدری) - باغ‌های لیمو و زیتون - روستاهای تاریخی باریکان (جم) و حسین آباد (بخش مرکزی جم) و رشته قنات ها و آسیاب های با قدمت و شبکه های منحصر بفرد آبرسانی - روستای تاریخی و کوهستانی حرمی اناری - باغستان‌های سورگو - تنگ گرو - آب سبز (اُو سُوز) - باغ‌های انار قلعه باغ (انارستان) - نخلستان‌های گلستان (انارستان) - پیر بی‌بی بانو - پیر بیراهه آبگرمک (امامزاده جعفر)(باغها و آبشارهای زیبا) - جنگل گلوبردکان ریز (یک جنگل انبوه با رودی نسبتاً دائمی که از میان آن می‌گذرد و در محدودهٔ شهر ریز و روستای حسین‌آباد محاط شده‌است) - مناظر زیبای گود لح (چشم‌اندازهایی زیبا در پشت کوه‌های بهرباغ و علی‌آباد) - حمام قاجاریه - روستای بسیار زیبای بابامبارکی - آسیاب علی‌آباد (طاحونهٔ حاجی مظفر) - رشته قنات قره چناق - تنگ حنا - بنو تنگمان (تنگمان-جمال آباد)، (با جنگلی از درختان نخل، بیشه، بید، کنار، و..) - چشمه کلاتو (تنگمان-جمال آباد) - طاقو - حنوط - باغ پدری - سی سواران - باغ‌های بیدخوار، نرگسی، بیدبلند، کوری، منظر، حاجی‌آباد، صیدی، پهگو، فرامرزی، انارستان و دیگر روستاهای زیبای جم و ریز - مناطق باستانی دایو و گلوقلات (گیر کلات) - پیر گلدسته - سد و گورستان تاریخی و باغ‌های روستای غربه - بناهای تاریخی روستای حرمیک - رشته قنات قدیمی روستاهای تشان و دره بان. زیارتگاه کوهستانی قدمگاه و دره زیبای مجاور روستای دره پلنگی و قنات باستانی پدری و بینجیشکو از نقاط دیدنی این شهرستان است.
اماکن فرهنگی
گذرگاه‌های فرهنگی بومی جم
کتابخانه عمومی جم (محسنی جمی): این کتابخانه عمومی با بهره‌گیری از مخزنی غنی از کتاب‌های متعدد در حوزه‌های مختلف، در مجاورت بلوار ولیعصر جم است. نمای بیرونی کتابخانه عمومی جم که با استفاده از «تندیس کودک در حال مطالعه» در مقابل گذرگاه آن، احساس پیوند فضای بیرونی با فضای داخلی این مکان فرهنگی را برای عابران و رهگذران تداعی می‌کند.
↑«جم (ولايت)». www.irancities.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۵.
↑توریستی، چهارگوشه-معرفی استان ها و شهر های ایران و جاذبه های. «جم (بوشهر)». چهارگوشه - معرفی استان ها و شهر های ایران و جاذبه های توریستی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۵.
ایران
