شهرستان شازند
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
شهرستان شازند یکی از شهرستان‌های استان مرکزی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر شازند است که در ۳۵ کیلومتری جنوب‌غربی اراک قرار دارد.[۴] این شهرستان با استان‌های همدان و لرستان هم‌مرز است و دارای آب‌وهوای کوهستانی است.[۵][۶]
| شهرستان شازند | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | مرکزی |
| مرکز شهرستان | شازند |
| سایر شهرها | شازند، آستانه، هندودر، توره، مهاجران |
| بخش‌ها | مرکزی، سربند، زالیان، |
| سال تأسیس | ۱۳۵۹ |
| نام‌های پیشین | ادریس آباد_شاه زنده |
| اداره | |
| فرماندار | لطف‌الله پرندین (سرپرست)[۱] |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۱۷٫۵۷۱ نفر[۲] (۱۳۹۵) |
| مذهب | شیعه[۳] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲۶۴۵ کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۹۸۰ تا ۲۷۳۰ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | زمستان تا منفی ۱۸ و تابستان تا مثبت ۳۸ |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۸۶ |
| وبگاه | فرمانداری شازند |
شهرستان شازند به دلیل برخورداری از اماکن گردشگری متعدد نظیر دریاچه شازند، قله مرتفع شهباز، لجور، آلاداغ، پل دو آب و مراکز دیگر، قطب گردشگری استان مرکزی است. همچنین شهرستان شازند دارای صنایع مهمی از جمله پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه برق و کارخانه رنگ‌سازی روناس است که همگی در مرز با شهرستان اراک قرار دارند.زبان بیشتر مردم فارسی با گویش بروجردی است.[۷]اما گویش بروجردی گویشی از زبان لری است و بیشتر زبان شناسان گویش بروجردی را گویشی از زبان لری ذکر کرده اند.[۸][۹][۱۰] [۱۱][۱۲][۱۳]
وجه تسمیه ویرایش
شازند در قدیم ادریس آباد نام داشته‌است، بعد از احداث راه‌آهن و به واسطه نزدیکی به کوه شاه زنده، به شاه زنده معروف شده‌است. منظور از شاه (کیخسرو) پادشاه افسانه‌ای ایران در شاهنامه فردوسی و همچنین برگرفته از آئین زرتشتی ایران می‌باشد.[۱۵]
زرتشتیان منطقه عقیده داشته‌اند که کیخسرو و پهلوانان نامی ایران در این کوه از نظرها پنهان شده‌اند.
بعد از انقلاب، به واسطهٔ موج شاه ستیزی، نام شهرستان به آزاد شهر و سپس به شهرستان سربند تغییر یافت که اشاره به منطقه سربند در غرب این شهرستان دارد. سربند در اصل دهستانی از این شهرستان بوده، که اکثراً ترک‌زبان و مهاجر هستند. در زمان دولت سید محمد خاتمی و به کوشش نماینده شهر، نام این شهرستان به نام اصیل‌تر شازند برگشت.
آب و هوا ویرایش
آب و هوای شازند سرد و کوهستانی است که تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سردی را به همراه دارد. سردترین نقطهٔ استان مرکزی در این شهر است. قله شهباز بلندترین قله استان مرکزی در این شهر واقع شده که داری چشم‌انداز زیبا و طبیعت منحصر به فرد و یخچال‌های فصلی می‌باشد که تا تیر ماه و مرداد ماه دوام داشته‌اند ولی هم‌اکنون به علت چرای دام‌ها در این کوه به شدت آسیب دیده‌اند و همچنین به علت بارندگی فراوان در این شهر و روستاها و کوه‌های اطراف آن در منطقه‌ای بالاتر از بخش هندودر این شهرستان مکان مناسبی برای ایجاد پیست اسکی به‌وجود آمد که بعد از ساخت این پیست این منطقه در زمستان به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی شهر مطرح است. از دیگر جاذبه‌های توریستی شهرستان می‌توان به سراب عباس‌آباد اشاره کرد که حجم آبی که از زیر کوه می‌آید جالب توجه‌است و اخیراً باعث ایجاد پارک بزرگی شده‌است. از بناهای تاریخی این شهر می‌توان به امامزاده سهل بن علی و قدمگاه علی بن موسی الرضا اشاره کرد.
۴ خرداد ۱۳۸۷ یک کارخانه مواد شیمیایی و پتروشیمی در این شهر منفجر شد و ۲۶ نفر از کارگران زنده زنده در آتش سوختند و ۵۰ نفر دچار آسیب جسمی بسیار شدید شدند.[۱۶]
تقسیمات کشوری ویرایش
این شهرستان دارای چهار بخش با نام‌های بخش مرکزی، بخش سربند و بخش زالیان و بخش قره کهریز است و در مجموع نه دهستان دارد:
- دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان شازند:
- دهستان شاه زند
- دهستان کزاز
- دهستان اکبر آباد
- دهستان‌های بخش سربند شهرستان شازند:
نقطه شهری: هندودر
- دهستان‌های بخش زالیان شهرستان شازند:
نقطه شهری: توره و شهر مهاجران
- دهستان‌های بخش قره کهریز شهرستان شازند:
نقطه شهری: شهباز
همچنین فرمانداری این شهرستان از نظر تعداد روستای تحت پوشش یکی از بزرگ‌ترین فرمانداری‌های کشور می‌باشد.[نیازمند منبع] شهرستان شازند بر سر مسیرهای ترانزیتی غرب و جنوب واقع شده‌است؛ که مهم‌ترین این مسیرها مسیر ترانزیتی و بین‌المللی تهران - خوزستان می‌باشد. خط راه‌آهن سراسری شمال - جنوب نیز از این شهرستان عبور می‌کند. همچنین راه‌آهن در حال احداث کرمانشاه - اراک نیز از این شهرستان عبور می‌کند، که تا به حال قطعه اراک - ملایر راه اندازی شده‌است.
جمعیت ویرایش
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان شازند در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۳۲٫۰۰۰ نفر بوده‌است.[۲] پرجمعیت‌ترین منطقه را می‌توان شهرهای شازند و آستانه (شازند) گفت.
ارامنه شازند ویرایش
در مورد تاریخچه شازند سندی در دست است (کلیسای جلفای اصفهان) که در زمان صفویان به دستور شاه عباس صفوی، ارامنه به این منطقه کوچانده شده‌اند و مردمان خود شازند (شهر شازند) در اصل از ارامنه بوده‌اند و اندکی هم از لرستان می‌باشد و ترک زبانان بیشتر در منطقه سربند ساکن‌اند که اسکان آنان در این منطقه را می‌توان در قرن سوم و همزمان با قدرت گرفتن سلجوقیان وقبل از حمله مغول دانست. اولین ارامنه از طرف همدان به شازند آمده‌اند و در روستای جزنق ساکن شده‌اند و بعد به شازند آمده‌اند در خود شهر شازند (محله کلاوه - ازنا- عباس‌آباد - ادریس آباد) بیشتر ارمنی‌نشین بوده‌اند که محله کلاوه شش دانگ ارمنی - ازنا چهار دانگ ارمنی دو دانگ مسلمان -عباس‌آباد شش دانگ ارمنی و ادریس آباد سه دانگ ارمنی و سه دانگ مسلمان بوده‌است
در حال حاضر بیشتر ارامنه از شازند رفته‌اند و فقط چهار نفر باقی مانده‌اند در کلاوه و عباس‌آباد همه مهاجر هستند ولی در ازنا و شازند خانوادهای اصیل منطقه که از گذشته بوده‌اند وجود دارند مردم قدیمی این منطقه از ارامنه بسیار به نیکی یاد می‌کنند
کوه‌های شهرستان شازند ویرایش
نام کوه‌های مهم شهرستان شازند و ارتفاع هر یک از سطح دریا به شرح زیر است:
قله شهباز با ۳۴۱۳ متر بلندترین قله استان مرکزی در شهر شازند
قله الاداغ با ارتفاع ۳۲۱۰ متر - واقع در روستای لنجرود
کوه میش آب ۳۱۹۰ واقع در روستای [چناس]
کوه تخت ۳۱۱۸ متر
کوه رازون هفته ۲۷۰۳ متر
کوه عمارت ۲۴۵۰ متر
کوه برآفتاب ۲۴۲۸ متر روستای [چناس]
کوه نپند ۲۵۶۵ متر
کوه گورآب ۲۹۲۵ متر روستای [چناس]
کوه عرق چین ۲۹۲۷ متر روستای [چناس]
کوه آوداش ۲۴۶۲ متر
کوه سرو ۳۳۲۲ متر
کوه سردره ۲۹۴۷ متر
کوه سول دره ۲۶۶۳ متر
کوه ازنا ۲۸۳۸ متر
کوه مارون ۲۵۰۷ متر
کوه شاه کیخسرو در نزدیکی روستای لنجرود و گوره زار و هم چنین روستای مس
صنایع ویرایش
- پتروشیمی شازند اراک
- نیروگاه حرارتی شازند اراک
- پالایشگاه نفت امام خمینی شازند اراک
- شرکت رنگ روناس
- شهرک صنعتی شهید بابایی
- مجتمع کشاورزی بازنه
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ https://www.mehrnews.com/news/5796545
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۵» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «پورتال دانشگاه علوم پزشکی اراک». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ «اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران.
- ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.
- آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
- سیسیل جی ادموندز: کردها، ترک‌ها، عرب‌ها ص ۱۳، ترجمه یونسی
- بنیان‌های تاریخی کردان بایگانی‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- و. نیکیتین - کرد و کردستان ترجمه محمد قاضی - نشر درایت ۱۳۶۳. ص ۴۲–۵۱،
- ↑ . دانشگاه پیام نور شازند http://shazand.markazi.pnu.ac.ir/portal/home/?648129/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ "LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori" (به انگلیسی). Iranica. Retrieved 2 February 2013.
- ↑ Erik John Anonby (ژوئیه ۲۰۰۳). "Update On Luri:How Many Languges?" (به انگلیسی). JSTOR: Journal of Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 13, No. 2, PP. 178. Retrieved 20 February 2013.
- ↑ Erik John Anonby (ژوئیه ۲۰۰۳). "Update On Luri:How Many Languges?" (به انگلیسی). JSTOR: Journal of Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 13, No. 2, PP. 181-182. Retrieved 20 February 2013.
- ↑ «آشنایی با جغرافیا و زبان لرهای استان مرکزی و اراک - درگاه اینترنتی استان مرکزی». ۲۰۱۸-۰۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰.
- ↑ گزارش گویش های زبان لری،علی حصوری،(ص۸).
- ↑ www.sid.ir https://www.sid.ir/paper/265994/fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ www.sid.ir https://www.sid.ir/paper/265994/fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامicmr.irوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «غرامت می‌خواهیم». روزنامه سرمایه (بازنشر در کانون زنان ایرانی). ۱۱ خرداد ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
.svg){kind=small} | این یک مقالهٔ خرد ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |