شهرستان شازند
شهرستان شازند یکی از شهرستانهای استان مرکزی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر شازند است که در ۳۵ کیلومتری جنوبغربی اراک قرار دارد.[۱] این شهرستان با استانهای همدان و لرستان هممرز است و دارای آبوهوای کوهستانی است.[۲][۳]
| شهرستان شازند | |
|---|---|
 | |
 موقعیت در استان | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | مرکزی |
| مرکز شهرستان | شازند |
| سایر شهرها | مهاجران، شهباز، آستانه، توره و هندودر |
| بخشها | مرکزی، مهاجران، زالیان، قره کهریز و سربند |
| سال تأسیس | ۱۳۵۹ خورشیدی |
| نامهای پیشین | سربند |
| اداره | |
| فرماندار | لطفالله پرندین |
| حوزهٔ انتخابیه | شازند |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۱۷٬۵۷۱ نفر (۱۳۹۵) |
| تراکم جمعیت | ۴۳ نفر بر کیلومتر مربع |
| مذهب | شیعه |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲٬۷۴۵ کیلومتر مربع |
| دادههای دیگر | |
| پیششمارهٔ تلفن | ۰۸۶ |
| وبگاه | فرمانداری شازند |
شهرستان شازند به دلیل برخورداری از اماکن گردشگری متعدد نظیر دریاچه شازند، قله مرتفع شهباز، لجور، آلاداغ، پل دو آب و مراکز دیگر، قطب گردشگری استان مرکزی است. همچنین شهرستان شازند دارای صنایع مهمی از جمله پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه برق و کارخانه رنگسازی روناس است که همگی در مرز با شهرستان اراک قرار دارند. زبان بیشتر مردم لری با گویش ملایری است.[۴]اما گویش مردم شازند گویشی از زبان لری است و بیشتر زبان شناسان گویش ملایریرا گویشی از زبان لری ذکر کردهاند.[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
وجه تسمیه
ویرایش
شازند در قدیم ادریس آباد نام داشته است، بعد از احداث راهآهن و به واسطه نزدیکی به کوه شاه زنده، به شاه زنده معروف شده است. منظور از شاه (کیخسرو) پادشاه افسانهای ایران در شاهنامه فردوسی و همچنین برگرفته از آئین زرتشتی ایران میباشد.[۱۲]
زرتشتیان منطقه عقیده داشتهاند که کیخسرو و پهلوانان نامی ایران در این کوه از نظرها پنهان شدهاند.
بعد از انقلاب، به واسطهٔ موج شاه ستیزی، نام شهرستان به آزاد شهر و سپس به شهرستان سربند تغییر یافت که اشاره به منطقه سربند در غرب این شهرستان دارد. سربند در اصل دهستانی از این شهرستان بوده، که اکثراً ترکزبان و مهاجر هستند. در زمان دولت سید محمد خاتمی و به کوشش نماینده شهر، نام این شهرستان به نام اصیلتر شازند برگشت.
آب و هوا
ویرایشآب و هوای شازند سرد و کوهستانی است که تابستانهای معتدل و زمستانهای سردی را به همراه دارد. سردترین نقطهٔ استان مرکزی در این شهر است. قله شهباز بلندترین قله استان مرکزی در این شهر واقع شده که داری چشمانداز زیبا و طبیعت منحصر به فرد و یخچالهای فصلی میباشد که تا تیر ماه و مرداد ماه دوام داشتهاند ولی هماکنون به علت چرای دامها در این کوه به شدت آسیب دیدهاند و همچنین به علت بارندگی فراوان در این شهر و روستاها و کوههای اطراف آن در منطقهای بالاتر از بخش هندودر این شهرستان مکان مناسبی برای ایجاد پیست اسکی بهوجود آمد که بعد از ساخت این پیست این منطقه در زمستان به عنوان یکی از جاذبههای توریستی شهر مطرح است. از دیگر جاذبههای توریستی شهرستان میتوان به سراب عباسآباد اشاره کرد که حجم آبی که از زیر کوه میآید جالب توجه است و اخیراً باعث ایجاد پارک بزرگی شده است. از بناهای تاریخی این شهر میتوان به امامزاده سهل بن علی و قدمگاه علی بن موسی الرضا اشاره کرد.
۴ خرداد ۱۳۸۷ یک کارخانه مواد شیمیایی و پتروشیمی در این شهر منفجر شد و ۲۶ نفر از کارگران زنده زنده در آتش سوختند و ۵۰ نفر دچار آسیب جسمی بسیار شدید شدند.[۱۳]
تقسیمات کشوری
ویرایششهرستان شازند دارای ۵ بخش، ۱۱ دهستان و ۶ شهر به شرح زیر است:
شهرستان شازند
ویرایش| بخش | مرکز بخش | جمعیت بخش ۱۳۹۵ | نام دهستان | مرکز دهستان | جمعیت دهستان ۱۳۹۵ | شهر | جمعیت شهر ۱۳۹۵ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مرکزی | شازند | ۴۵٬۸۴۰ نفر | کزاز | قدمگاه | ۱۲٬۰۱۴ نفر | شازند | ۲۱٬۱۸۱ نفر
۷٬۱۶۶ نفر |
| آستانه | عضدیه | ۵٬۴۷۹ نفر | |||||
| مهاجران | مهاجران | ۲۳٬۵۱۳ نفر | خسبیجان | خسبیجان | ۱٬۸۱۴ نفر | مهاجران | ۲۰٬۳۴۶ نفر |
| مهاجران | تحت محل | ۱٬۳۵۳ نفر | |||||
| زالیان | توره | ۱۹٬۸۸۵ نفر | نهرمیان | نهرمیان | ۸٬۲۴۵ نفر | توره | ۲٬۳۰۲ نفر |
| پل دوآب | توره | ۷٬۵۸۵ نفر | |||||
| زالیان | ده کایید | ۱٬۷۵۳ نفر | |||||
| قره کهریز | شهباز | ۱۸٬۱۱۹ نفر | قره کهریز | عمارت | ۸٬۴۹۵ نفر | شهباز | ۷٬۵۳۶ نفر |
| کوهسار | حاجیآباد | ۲٬۰۸۸ نفر | |||||
| سربند | هندودر | ۱۰٬۲۱۴ نفر | هندودر | هندودر | ۵٬۶۶۵ نفر | هندودر | ۱٬۹۱۸ نفر |
| مالمیر | حشیان | ۲٬۶۳۱ نفر |
جمعیت
ویرایشبنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان شازند در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۳۲٬۰۰۰ نفر بوده است.[۱۴] پرجمعیتترین منطقه را میتوان شهرهای شازند و آستانه (شازند) گفت.
ارامنه شازند
ویرایشدر مورد تاریخچه شازند سندی در دست است (کلیسای جلفای اصفهان) که در زمان صفویان به دستور شاه عباس صفوی، ارامنه به این منطقه کوچانده شدهاند و مردمان خود شازند (شهر شازند) در اصل از ارامنه بودهاند و اندکی هم از لرستان میباشد و ترک زبانان بیشتر در منطقه سربند ساکناند که اسکان آنان در این منطقه را میتوان در قرن سوم و همزمان با قدرت گرفتن سلجوقیان وقبل از حمله مغول دانست. اولین ارامنه از طرف همدان به شازند آمدهاند و در روستای جزنق ساکن شدهاند و بعد به شازند آمدهاند در خود شهر شازند (محله کلاوه - ازنا- عباسآباد - ادریس آباد) بیشتر ارمنینشین بودهاند که محله کلاوه شش دانگ ارمنی - ازنا چهار دانگ ارمنی دو دانگ مسلمان -عباسآباد شش دانگ ارمنی و ادریس آباد سه دانگ ارمنی و سه دانگ مسلمان بوده است.
در حال حاضر بیشتر ارامنه از شازند رفتهاند و فقط چهار نفر باقی ماندهاند در کلاوه و عباسآباد همه مهاجر هستند ولی در ازنا و شازند خانوادهای اصیل منطقه که از گذشته بودهاند وجود دارند مردم قدیمی این منطقه از ارامنه بسیار به نیکی یاد میکنند.
کوههای شهرستان شازند
ویرایشنام کوههای مهم شهرستان شازند و ارتفاع هر یک از سطح دریا به شرح زیر است:
قله شهباز با ۳۴۱۳ متر بلندترین قله استان مرکزی در شهر شازند
قله الاداغ با ارتفاع ۳۲۱۰ متر - واقع در روستای بصری
کوه میش آب ۳۱۹۰ واقع در روستای [چناس]
کوه تخت ۳۱۱۸ متر
کوه رازون هفته ۲۷۰۳ متر
کوه عمارت ۲۴۵۰ متر
کوه برآفتاب ۲۴۲۸ متر روستای [چناس]
کوه نپند ۲۵۶۵ متر
کوه گورآب ۲۹۲۵ متر روستای [چناس]
کوه عرق چین ۲۹۲۷ متر روستای [چناس]
کوه آوداش ۲۴۶۲ متر
کوه سرو ۳۳۲۲ متر
کوه سردره ۲۹۴۷ متر
کوه سول دره ۲۶۶۳ متر
کوه ازنا ۲۸۳۸ متر
کوه مارون ۲۵۰۷ متر
کوه شاه کیخسرو در نزدیکی روستای لنجرود و گوره زار و هم چنین روستای مس
صنایع
ویرایش- پتروشیمی شازند اراک
- نیروگاه حرارتی شازند اراک
- پالایشگاه نفت امام خمینی شازند اراک
- شرکت رنگ روناس
- شهرک صنعتی شهید بابایی
- مجتمع کشاورزی بازنه
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ «اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی». بایگانیشده از اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳. دریافتشده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران.
- ایلها و طایفههای عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.
- آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
- سیسیل جی ادموندز: کردها، ترکها، عربها ص ۱۳، ترجمه یونسی
- بنیانهای تاریخی کردان بایگانیشده در ۱۳ ژانویه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- و. نیکیتین - کرد و کردستان ترجمه محمد قاضی - نشر درایت ۱۳۶۳. ص ۴۲–۵۱،
- ↑ . دانشگاه پیام نور شازند http://shazand.markazi.pnu.ac.ir/portal/home/?648129/معرفی-شهرستان-شازند. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ "LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori" (به انگلیسی). Iranica. Retrieved 2 February 2013.
- ↑ Erik John Anonby (ژوئیه ۲۰۰۳). "Update On Luri:How Many Languges?" (به انگلیسی). JSTOR: Journal of Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 13, No. 2, PP. 178. Retrieved 20 February 2013.
- ↑ Erik John Anonby (ژوئیه ۲۰۰۳). "Update On Luri:How Many Languges?" (به انگلیسی). JSTOR: Journal of Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 13, No. 2, PP. 181-182. Retrieved 20 February 2013.
- ↑ «آشنایی با جغرافیا و زبان لرهای استان مرکزی و اراک - درگاه اینترنتی استان مرکزی». ۲۰۱۸-۰۱-۱۱. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰.
- ↑ گزارش گویشهای زبان لری، علی حصوری، (ص۸).
- ↑ www.sid.ir https://www.sid.ir/paper/265994/fa. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ www.sid.ir https://www.sid.ir/paper/265994/fa. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۰. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامicmr.irوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «غرامت میخواهیم». روزنامه سرمایه (بازنشر در کانون زنان ایرانی). ۱۱ خرداد ۱۳۸۷. دریافتشده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامآماروارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
.svg){kind=small} | این یک مقالهٔ خرد ایران است. میتوانید با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |