شهرستان عجب‌شیر

شهرستان عجب‌شیر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
مرکز شهرستان	عجب‌شیر
مردم
جمعیت	۷۰،۸۵۰
مذهب	شیعه

شهرستان عجب‌شیر در ۸۵ کیلومتری مرکز استان آذربایجان شرقی (تبریز) و در کنار دریاچه ارومیه قرار دارد. مرکز این شهرستان، شهر عجب‌شیر می‌باشد. جمعیت این شهرستان بر اساس آمار جمعیت که در ۱۳۹۰ جمع آوری شده، ۶۶٫۷۴۶ نفر می‌باشد. زبان مردمان این شهر ترکی آذربایجانی است و اقلیت ترکهای بهایی (اغلب در بخش شیشوان) و ترکهای علوی (اغلب در روستای گل تپه) نیز در این شهرستان زندگی می‌کنند. شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته وبا توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها وآب بوجود آمده‌اند این شهرستان هم از این قاعده استثنا نیست و رود خانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می‌باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند.

علاوه بر آن وجود تپه ها و محوطه های باستانی که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می رسد تپه های گل تپه،سیچان تپه،تیکان تپه،و… .

آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در ۸ کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می‌باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است (۷۵۳-۷۸۵)ق.م . این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه می­توان اشاره کرد.

در دوره های بعدی، دوره ی تاریخی می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی می­توان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود.

اینها همه و همه گوشه­ای مختصر از تاریخ این شهرستان می‌باشد. عجب­شیر همزمان با شهرستان­های زنجان و کرج به بخش تبدیل شده است و تا سال ۱۳۷۹ یکی از بخش های شهرستان مراغه محسوب می‌شد. از آن سال به بعد به شهرستان ارتقا یافته است.

۱-۲. تاریخچه تشکیل اداره میراث فرهنگی در شهرستان : تا سال ۱۳۸۵ هیچ دفتر یا نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان عجب شیر وجود نداشت و مستقیماً زیر نظر اداره میراث شهرستان مراغه اداره می­‌شد.

تقسیمات کشوری

در تقسیمات کشوری جدید ایران که در سال ۱۳۱۶ خورشیدی شکل گرفت، عجب‌شیر از دهستان‌های مراغه بود. به تصویب هیئت وزیران در ۲۰ آبان ۱۳۲۶، عجب‌شیر به بخش تبدیل و دهستان دیزج‌رود تابع آن شد. در تازه‌ترین تقسیمات کشوری شهرستان عجب‌شیر دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های دیزجرود غربی و خضرلو) و قلعه‌چای (شامل دهستان‌های دیزجرود شرقی و کوهستان)، یک نقطه شهری به نام عجب‌شیر و ۴۹ آبادی می‌باشد.

• بخش مرکزی شهرستان عجب‌شیر
  • دهستان خضرلو
  • دهستان دیزج‌رود غربی

شهرها: عجب‌شیر، خضرلو، جوانقلعه

• بخش قلعه‌چای
  • دهستان دیزج‌رود شرقی
  • دهستان کوهستان

موقعیت جغرافیایی

شهرستان عجب‌شیر با وسعت ۷۳۸ کیلومتر مربع (۱٫۶ درصد مساحت استان) در ۱۰۰ کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان‌های اسکو و آذرشهر، از سمت شرق با شهرستان مراغه، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان بناب هم‌مرز است.

جمعیت

بر اساس آمار جمعیت که در سال ۱۳۹۰ جمع‌آوری شده است، جمعیت شهرستان عجب‌شیر ۶۶٫۷۴۶ می‌باشد که ۲۶٫۲۸۰ نفر از آن در مرکز این شهرستان سکونت دارند.

مناطق دیدنی

بندر رحمانلو در حدود پنج کیلومتری غرب شهر عجب‌شیر یکی از مناظر زیبای این شهرستان بندر رحمانلو می‌باشد که زیبایی خاصی به این شهرستان بخشیده‌است. مسجد جامع شیرلو مربوط به دوران صفویه از دیگر آثار تاریخی این شهرستان می‌باشد. قلعه ضحاک بین دو روستای بارازلو و ینگجه از مکان‌های دیدنی شهرستان عجب‌شیر است. مسجد حنیفه گوراوان معروف به مسجد محمد حنفیه در روستای گوراوان، مسجد قاضی شیشوان ، خانه ارغندی واقع در شیشوان ، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه در ۲۸ کیلومتری شرق عجب‌شیر مربوط به دوره ساسانی، امامزاده سیدابوالقاسم در فاصلة ۲ کیلومتری شمال عجب‌شیر مربوط به دوره ایلخانی از نقاط تاریخی این شهرستان محسوب می‌شود و نیز روستای سرسبز و ییلاقی هرگلان واقع در دامنه کوه سهند که هم اماکن تاریخی همچون قیزقالاسی، غارهای خمره ای و قبرستان قدیمی مین آی دوزی؛ و هم از اماکن طبیعی همچون، آبشار مرتفع و همیشه جاری شوی شوی نام برد.

وضعیت اقتصادی

شهرستان عجب‌شیر دارای زمین‌های حاصلخیز، پرمحصول و مستعد کشاورزی است. وجود تولیدات متنوع زراعی و باغی به ویژه سیب‌زمینی، پیاز، خربزه، سیب، گردو و بادام، وجود جمعیت دامی با ظرفیت بالا به ویژه در زمینه پرورش گاوهای دورگه، اراضی، باغات و دشت‌های وسیع باقابلیت حاصلخیزی بالا، محوریت سرمایه‌گذاری از اولویت‌های این شهرستان در بخش‌های کشاورزی، معدن و گردشگری است. این شهرستان دارای هفت معدن فعال و استخراج سه نوع ماده معدنی نمک آبی، سیلیس و گرانیت سبز می‌باشد.

آب و هوا

این شهرستان در منطقه کوهستانی واقع شده و دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد و برفی می‌باشد. ارتفاع این شهرستان از سطح آزاد دریا ۱۴۷٫۸ متر بوده و دارای زمین‌های حاصلخیز و پرمحصول و مستعد کشاورزی می‌باشد و قسمتی از اراضی در نواحی دریاچه ارومیه در منطقه شوره‌زار و پست واقع شده‌است.