شهرستان همدان

شهرستان همدان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	همدان
مردم
جمعیت	۶۵۱،۸۲۰ نفر سال ۱۳۹۵
مذهب	شیعه
شهرها
همدان، مریانج، جورقان، قهاوند
بخش‌ها
بخش مرکزی، بخش شرا

شهرستان همدان شهرستان همدان با ۳۵۲۱ کیلومتر مربع وسعت و متوسط ارتفاع ۱۸۲۰ متر بالاتر از سطح دریا، اولین قطب جمعیتی استان همدان محسوب می‌شود. این شهرستان یکی از ۹ شهرستان استان همدان به مرکزیت شهر همدان است. جمعیت این شهرستان بالغ بر ۶۵۱٬۸۲۰ نفر در سال ۱۳۹۵ می‌باشد و از دو بخش و ۹ دهستان تشکیل شده‌است.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی
  • دهستان ابرو
  • دهستان الوندکوه شرقی
  • دهستان الوندکوه غربی
  • دهستان سنگستان
  • دهستان گنبد
  • دهستان هگمتانه

نقاط شهری: همدان، مریانج و جورقان.

• بخش شرا
  • دهستان جیحون دشت
  • دهستان چاه دشت
  • دهستان شوردشت

نقاط شهری: قهاوند

آب و هوا و مشخصات جغرافیایی

[شهرستان همدان با وسعتی حدود ۴۱۱۸ کیلومتر مربع، از خط الراس رشته کوه الوند تا مرزهای شرقی استان کشیده شده‌است.

کتیبه‌های فارسی باستان به خط میخی از داریوش بزرگ و خشایارشا گنجنامه در همدان

شرقی‌ترین نقطه این شهرستان ۴۹ درجه و ۲۷ دقیقه غربی‌ترین آن ۴۸ درجه و ۲۰ دقیقه از نصف النهار گروینچ فاصله دارد و در حد فاصل ۳۴ درجه و ۳۵ دقیقه، تا ۳۵ درجه عرض شمالی واقع شده‌است. شهرستان همدان، از شمال به شهرستان‌های فامنین و کبودراهنگ، از جنوب به تویسرکان و ملایر، از شرق به استان مرکزی و از غرب به شهرستان بهار محدود می‌شود.

در جنوب شهرستان همدان، ارتفاعات کوهستان الوند قرار دارد، که خط الراس این ارتفاعات مرز طبیعی شهرستان‌های همدان و تویسرکان را تشکیل می‌دهد و دشت‌های همدان، قهاوند، دشت نشر و قسمتی از دشت رزن - فامنین در حد فاصل این ارتفاعات قرار گرفته‌اند.

بلندترین نقطه شهرستان همدان در قله الوند با ارتفاع ۳۵۸۴ متر و پست‌ترین نقطه آن زمین‌های «عمر آباد» با ارتفاع ۱۶۰۰ متر است، که محل خروج رود قره چای می‌باشد. متوسط ارتفاع این شهرستان نیز از سطح دریا حدود ۱۸۵۰ متر است.

این شهرستان بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۷۵ دارای ۵۶۳۴۶۶ نفر جمعیت و تراکم نسبی ۸/۱۳۶ در هر کیلومتر می‌باشد و از چهار شهر همدان، مریانج، جورقان و قهاوند و ۲ بخش و ۹ دهستان تشکیل شده‌است.

زبانها و لهجه‌ها

مردم شهرهای همدان، مریانج و برخی روستاهای اطراف آن‌ها به زبان فارسی تکلم می‌کنند. گویش اکثریت مردم شهر همدان، فارسی با لهجه همدانی است. فارسی‌زبان‌ها بیشتر ساکنین استان همدان را تشکیل می‌دهند که بیشتر در شهرهمدان و شهرملایر قرار دارند. [۱]

بیشتر مردم شهر همدان به زبان فارسی و در سایر شهرها و روستاهای شهرستان به زبان لری، ترکی و کردی تکلّم می‌کنند.

بخش شراء ترک‌زبان است.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۹۱

ذکایی، پرویز. فصل نامهٔ فرهنگ مردم، ویژهٔ همدان (تهران)، ش. ۲۶ (فروردین ۱۳۸۷). ذکایی، پرویز. «مختصری پیرامون فرهنگ عامیانهٔ همدان و گویش آن». هنر و مردم (تهران)، ش. ۱۲۶ (فروردین ۱۳۵۲).