صنایع دستی بختیاریها
صنایع دستی بختیاری ها صنایع دستی بختیاری ها را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول که فقط توسط زنان انجام می‌شوند و شامل بافتنی‌ها هستند. گروه دوم که نیاز به نیروی بدنی زیادی دارند و توسط مردان انجام می‌شوند.
محتویات
گروه اولویرایش
عشایر بختیاری به سبب زندگی کوچ نشینی، خودکفا بوده و آنچه نیاز دارند خود تولید می‌کنند. از مشخصه ی کارهای آن‌ها این است که بسیار ساده بوده، از مواد اولیه‌ای استفاده می‌کنند که در محل زندگیشان یافت می‌شود و تنها توسط زنان بافته می‌شوند. این گروه بافتنی هستند و بجز قالی، در پهنای حداکثر 60 سانتی متر بافته شده و در صورت نیاز از پهنا به هم دوخته می‌شوند.
قالیویرایش
فرش بختیاری با نقش کاملاً ویژه و متفاوت خود در میان فرشهای ایرانی مشخص است. قالیهای بختیاری در چهار محال و بختیاری بافته می‌شوند.
گبهویرایش
نوعی قالی گره دار است که پرزهای بسیار بلند دارد.
خِرسَکویرایش
قالیچه‌هایی با پرز بلند و درشت بافت که مرغوبیت چندانی نداشته و خود مصرفی است.
گلیمویرایش
گلیم‌های عشایری که برای پوشاندن رختخواب و وسایل داخل چادر که روی چُل قرار می‌گیرند به کار می‌رود.
یک زن افغانی بافنده گلیم در بازار شیراز ایران، طرح گلیم بختیاری و شیوه بافت آن افغانی است.
هورژین (خورجین)ویرایش
خورجین یا به گویش بختیاری هورژین از صنایع دستی مهم عشایر بختیاری است که به دست زنان ایلیاتی روی دارهای افقی بافته می‌شود. خورجین پوششی تزیینی است که وسایل زندگی عشایر در آن قرار می‌گیرد.
هورژ (خورج)ویرایش
هورژ کیسه‌ای دوطرفه و کوچکتر از هورژ که از وسایل زنانه است و ازهر طرف بطور جداگانه قفل و کلید می‌شود.
مَهدِهویرایش
مهده کیسه ی کوچکی که زنان وسایل خودرادر آن جای می دهند.
هورژ (خورج) تَرکویرایش
این وسیله مانند هورژ و یک کیسه ی دوطرفه است[۱].
هورویرایش
کیسه ی بافتنی دوطرفه‌ای است که برای حمل آرد، غلات و حبوبات به کار می‌رود.
شَلهویرایش
کیسه ی دوطرفه‌ای است که برای جابجایی مشک آب، سنگ، و چوب به کار می‌رود.
توربه یا توبرهویرایش
توبره یا در زبان بختیاری توربه، کیسه مانند و شبیه کوله پشتی است و برای حمل مواد غذایی به کار می‌رود.
تی یِر یا نمکدانویرایش
کیسه ی بافتنی که در آن نمک می ریزند.
سفره ی آردیویرایش
سفره آردی دارای بافت گلیمی است که گاهی وسط آن ساده بافت با حاشیه ی نقشدار است .
جُل (روزینی)ویرایش
پوششی که روی حیوان می اندازند و بار روی این پوشش قرار می‌گیرد.
پیش سینهویرایش
پیش سینه را مانند گردنبندی به دورگردن اسب یا مادیان حلقه می‌کنند.
وریس (وِرِس)ویرایش
وریس نوار بافتنی تسمه مانند است و به جای طناب از آن استفاده می‌شود[۲].
بُهون یا سیاه چادرویرایش
بُهون همان سیاه چادر عشایر بختیاری است که از موی بز بافته می‌شود[۳]. این واژه بوهون هم نوشته شده‌است.
جاجیمویرایش
جاجیم دست بافتی است که بختیاریها به عنوان روانداز( در تهیه ی لحاف ) از آن استفاده می‌کنند.
موجویرایش
موج رختخواب پیچ و نوعی روانداز بسیار گرم برای مناطق سردسیر است. شبیه به جاجیم بوده و کمتر از بقیه ی بافتنی‌ها در بین بختیاریها بافته می‌شود.
چوقا (چوخا)ویرایش
چوقا نوعی بالاپوش مردانه است که زنان از پشم سفید طبیعی می بافند.
گروه دومویرایش
این گونه از صنایع دستی نیاز به نیروی بدنی زیادی دارند و به این جهت توسط مردان انجام می‌شوند.
نمد مالیویرایش
نمد از منسوجاتی است که در بین عشایر بختیاری کاربرد زیادی دارد. نمد محسنات زیادی دارد ازجمله محکم بودن، انعطاف داشتن، ارزانی و مهم‌تر از همه اینکه مواد اولیه ی آن در روستاها یافته می‌شود. نیش گزندگان، چنگ و دندان جانوران درنده، آتش و حتی اشیای تیز و برنده کمتر به آن آسیب می رساند.
کلاه مالیویرایش
کلاه نمدی یکی از اجزای لباس مردان بختیاری است و به رنگهای مشکی، قهوه ای و سفید است. مواد اولیه ی این کلاهها کُرک بز، پشم، صابون و رنگهای شیمیایی و گیاهی است[۴].
گیوه دوزیویرایش
گیوه پاپوشی مقاوم، راحت و متناسب با زندگی عشایر و روستاییان است که در سالهای اخیربه علت گرانی آن کمتر استفاده می‌شود.تخت گیوه، پارچه‌ای و پلاستیکی است[۵].
قفل‌سازیویرایش
ساختن قفل در چهارمحال و بختیاری و خصوصاً در چالشتر رواج داشته و علاوه بر آن کلیه ی ابزارهای فلزی مانند چاقو، قیچی و ابزار مورد نیاز بافت گلیم، قالی و خیاطی به وسیله ی قفل سازان ساخته می شده‌است. این کارها قبلاً نوسط صنعتگرانی انجام می شد که به قوم بختیاری تعلق نداشتتند ولی به نقاط مختلف رفته و نیاز بختیاریها را در زمینه ی کالاها و خدمات خود، تأمین می‌کردند مانند نمدمالها، گیوه کشها، درودگرها و آهنگرها[۶].