صوفی (صفویه)

این مقاله دربارهٔ عنوانی در دوره صفویه است. برای سایر کاربردها، صوفی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

«صوفی» از القاب شاهان صفوی و اصطلاحی در زبان‌های اروپایی برای اشاره به آنان بود. اگرچه به‌کار بردن این لقب در زمان شاه عباس کبیر رایج شد، این واژه از زمان بنیان‌گذار سلسلهٔ صفوی یعنی شاه اسماعیل یکم هم استفاده می‌شد.‌

تعریف اجمالی

«صوفی» از القاب شاهان صفوی و اصطلاحی در زبان‌های اروپایی برای اشاره به آنان بود. از زمان شاه عباس کبیر (سلطنت: ۱۵۸۸–۱۶۲۹) حاکم ملت با عنوان «صوفی» شناخته شد که ریشه در واژهٔ «صفوی» داشت؛ نام همان سلسله‌ای که شاه عباس متعلق به آن بود.

هرچند به‌کار بردن لقب «صوفی» از زمان شاه عباس اول رایج شد، این واژه از زمان بنیان‌گذار سلسلهٔ صفوی یعنی شاه اسماعیل یکم (سلطنت: ۱۵۰۱–۱۵۲۴) هم استفاده می‌شد. با این وجود، این اصطلاح توسط شاه عباس اول وجاهت یافت.

شمار گسترده‌ای از اشارات به «پرشیا» و «صوفی» آن سرزمین در ادبیات اروپایی با سلطنت شاه عباس اول و بعد از او آغاز می‌شود. تا جایی که این لقب حتی در نمایشنامهٔ شب دوازدهم ویلیام شکسپیر که در سال ۱۶۰۲ منتشر شده است نیز ذکر شده است.

برخی نمونه‌ها در آثار اروپایی

• 
  پرترهٔ اروپایی از شاه اسماعیل یکم با نام «اسماعیل صوفی»
• 
  پرترهٔ اروپایی از شاه تهماسب یکم با نام «تهماسب، صوفی ایران»
• 
  پرترهٔ اروپایی از شاه عباس کبیر با نام «شاه عباس صوفی، سلطان ایران»
• 
  پرترهٔ اروپایی از شاه عباس دوم با نام «شاه عباس، صوفی بزرگ ایران»

جستارهای وابسته

• مرشد کامل
• صاحبقران
• طریقت صفویه

منابع

• Blow, David (2009). Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend (به انگلیسی). I.B.Tauris. ISBN 978-0857716767.
• Floor, Willem (2001). Safavid Government Institutions (به انگلیسی). Costa Mesa, California: Mazda Publishers. ISBN 978-1568591353.
• Matthee, Rudi (2023). "The wrath of God or national hero? Nader Shah in European and Iranian historiography". Journal of the Royal Asiatic Society (به انگلیسی): 1–19. doi:10.1017/S1356186322000694.